Mỹ - Trung trước cơ hội “vạch ra một lộ trình rõ ràng về cái có thể thực hiện được”

• Mỹ-Trung xác nhận tiến hành đàm phán thương mại vào tuần tới
• Mỹ - Trung nỗ lực đạt kết quả trong việc “hạ nhiệt” căng thẳng thương mại
• Mỹ - Trung đạt thỏa thuận “đình chiến” thương mại

Diễn ra trong bối cảnh lo ngại gia tăng về tác động của cọ sát thương mại giữa hai nền kinh tế hàng đầu đối với triển vọng kinh tế toàn cầu, cuộc đàm phán tập trung thảo luận việc thực thi thỏa thuận quan trọng mà Tổng thống Mỹ Donald Trump và Chủ tịch Trung Quốc Tập Cận Bình đã đạt được trong cuộc gặp song phương bên lề Hội nghị thượng đỉnh Nhóm Các nền kinh tế phát triển và mới nổi hàng đầu thế giới (G20) ở Argentina ngày 1-12-2018. 

Tham gia cuộc gặp lần này, phái đoàn Mỹ do Phó Đại diện thương mại Jeffrey Gerrish dẫn đầu. Giới chuyên gia cho rằng, các cuộc thảo luận lần này đóng vai trò quan trọng vì Washington và Bắc Kinh sẽ đánh giá những đề nghị và yêu cầu, cũng như đánh giá mức độ thực hiện những cam kết ban đầu. 

Giáo sư Quan hệ quốc tế Vương Nghĩa Nguy, thuộc Trường Đại học Nhân dân (Trung Quốc), nhận định “đây là thời gian để cả hai nước vạch ra một lộ trình rõ ràng về cái có thể được thực hiện”. 

Ông cảnh báo, nếu hai bên không đạt một thỏa thuận về thương mại, tiến trình thúc đẩy cải cách Tổ chức Thương mại thế giới (WTO) trong năm nay sẽ gặp nhiều khó khăn. 

Giáo sư Vương Nghĩa Nguy dự báo, trong cuộc đàm phán, Bắc Kinh sẽ đưa ra những cam kết cụ thể nhằm mở rộng khả năng tiếp cận thị trường, cải thiện cơ chế bảo vệ quyền sở hữu trí tuệ và giảm thặng dư thương mại với Mỹ, nhưng sẽ mất nhiều thời gian để cải tổ các công ty quốc doanh - nguồn gốc xung đột lớn khác. 

Về phần mình, giáo sư quan hệ quốc tế Tra Đạo Hình của Trường Đại học Bắc Kinh cho rằng, các cuộc thương lượng có thể phát triển theo hai hướng: Một là mở đường cho những cam kết được khẳng định ở cấp cao hơn, hai là không bên nào mong đợi nhiều từ các cuộc gặp như vậy. Ông nghiêng về dự báo khả năng thứ hai.

Trong khi đó, trong bài phân tích được đăng tải ngày 7-1, hãng tin Bloomberg nhận định rằng, Mỹ và Trung Quốc nhiều khả năng phải đối mặt với việc khôi phục đòn đáp trả thuế quan vào tháng 3 tới nếu họ không đạt được một thỏa thuận. 

Bloomberg cũng đã đưa ra 7 vấn đề chính quyết định sự thành công của cuộc đàm phán thương mại Mỹ - Trung. Vấn đề thứ nhất là Tài sản trí tuệ. Washington cáo buộc Trung Quốc ép các công ty Mỹ phải chia sẻ các công nghệ nhạy cảm và đánh cắp các tài sản trí tuệ là một trong những vấn đề gai góc nhất, và có khả năng đạt được hoặc phá vỡ bất kỳ thỏa thuận tiềm năng nào. 

Washington cho rằng, các cuộc thương lượng trong thời hạn 90 ngày nêu trên sẽ tập trung vào “những thay đổi cơ cấu” trong cách Trung Quốc thực hiện hoạt động chuyển giao công nghệ, bảo vệ tài sản trí tuệ, đánh cắp qua mạng và các vấn đề khác. 

Trong khi đó, Trung Quốc tuyên bố đang soạn thảo một đạo luật để ngăn chặn hoạt động chuyển giao công nghệ bắt buộc. Thứ hai: Huawei và 5G. Tập đoàn công nghệ Huawei, nhà cung cấp thiết bị viễn thông lớn nhất của Trung Quốc, lâu nay vẫn bác bỏ cáo buộc của Mỹ và các đồng minh về việc tạo điều kiện thuận lợi cho hoạt động gián điệp được nhà nước bảo trợ. 

Tập đoàn này đang chạy đua phát triển công nghệ 5G. Tuy nhiên, những nỗ lực của tập đoàn này bị Mỹ vô hiệu khi Washington cấm cơ quan Chính phủ mua các sản phẩm của công ty này và khuyến khích các nước khác cũng làm như vậy.

Vấn đề tiếp theo được Bloomberg đưa ra là Kế hoạch “Made in China” năm 2025. Kế hoạch này của Trung Quốc nhằm đưa gã khổng lồ châu Á trở thành nước đứng đầu trong ngành sản xuất tiên tiến bằng cách nhằm vào 10 lĩnh vực mới nổi, trong đó có nghiên cứu việc sử dụng người máy trong công nghệ chế tạo, xe chạy bằng năng lượng sạch và công nghệ sinh học. 

Tham vọng công nghiệp này đã chọc giận Nhà Trắng vì Washington cho rằng sự can thiệp do nhà nước đứng đầu của Trung Quốc vi phạm các quy định của WTO và có khả năng tạo ra sân chơi không công bằng cho các nhà đầu tư nước ngoài. Vấn đề thứ tư là về năng lượng. 

Căng thẳng thương mại đã cản trở điều đáng lẽ là một thỏa thuận ngọt ngào cho hai nước: Mỹ sẽ trở thành nhà xuất khẩu dầu và khí đốt chủ chốt, còn Trung Quốc trở thành khách hàng lớn nhất của cả hai mặt hàng này trên thế giới. Tiếp đó là vấn đề về nhập khẩu nông sản. 

Các nhà đầu tư sẽ theo dõi xem liệu Trung Quốc có dỡ bỏ mức thuế đáp trả đối với các nông sản Mỹ hay không, trong đó có đậu nành, ngô, bông và thịt lợn, vốn gây phương hại nghiêm trọng cho Washington. 

Việc dỡ bỏ thuế quan này có khả năng khuyến khích các khách hàng tư nhân lập tức nối lại việc mua sắm các nông sản của Mỹ. Trung Quốc cũng có thể dỡ bỏ thuế chống bán phá giá và chống trợ giá đối với ngũ cốc của Mỹ mà gã khổng lồ châu Á là khách hàng lớn nhất, cũng như cho phép nhập khẩu thịt lợn Mỹ sau khi Bắc Kinh bật đèn xanh mua gạo của Mỹ. 

Nếu cuộc đàm phán này thất bại, Trung Quốc có thể cũng hủy một số hợp đồng đậu nành đạt được thời gian qua.

Vấn đề thứ sáu là thuế xe hơi. Sau khi áp thuế 25% đối với xe hơi nhập khẩu từ Mỹ, Trung Quốc tạm thời dỡ bỏ mức thuế này bắt đầu từ ngày 1-1-2019, khi hai nền kinh tế lớn nhất thế giới tìm cách hạ nhiệt căng thẳng thương mại. Và vấn đề cuối cùng liên quan đến cơ hội thị trường cho các ngân hàng. 

Trung Quốc đã cam kết gia tăng cơ hội cho các hãng tài chính thuộc sở hữu nước ngoài. Chủ tịch Tập Cận Bình cho hay, động thái mở cửa này sẽ mở rộng dần dần, các ngân hàng và công ty chứng khoán nước ngoài có thể đạt lợi nhuận hơn 32 tỷ USD tại Trung Quốc trước năm 2030.