Nga gia tăng các đòn trừng phạt

• Nga trang bị súng cho phi công sau vụ Su-24
• Nga chuyển cho NATO tài liệu vụ Su-24
• Thi thể của phi công Su-24 đã về đến Moskva

Theo tin từ hãng Diplomat, Tổng thống Kazakhstan Nursultan Narbayev hôm 30-11 đã đề nghị mở một Ủy ban điều tra chung về vụ máy bay ném bom Su-24 của Nga bị máy bay tiêm kích F-16 của Thổ Nhĩ Kỳ bắn hạ. Đồng thời, ông Nursultan Narbayev cũng kêu gọi Nga và Thổ Nhĩ Kỳ ngồi lại với nhau để cùng giải quyết bất đồng, giảm tải căng thẳng hiện nay. 

Hãng Diplomat nhận định, có vẻ như Tổng thống Nursultan Narbayev đang muốn là nhà hòa giải cho quan hệ Moskva-Ankara. Trước đó, Azerbaijan cũng tuyên bố sẵn sàng đứng ra làm trung gian hòa giải Nga- Thổ Nhĩ Kỳ. Tổng Thư ký LHQ Ban Ki-moon cũng kêu gọi Moskva-Ankara kiềm chế và đối thoại.

Nhưng ngược lại với mong muốn của cộng đồng quốc tế, Nga và Thổ Nhĩ Kỳ vẫn tiếp tục “đấu khẩu”. Trong cuộc họp báo bên lề COP21 hôm 30-11, Tổng thống Nga Vladimir Putin đã cáo buộc Thổ Nhĩ Kỳ bắn hạ máy bay Su-24 để bảo vệ đường vận chuyển dầu lậu của tổ chức Nhà nước Hồi giáo tự xưng (IS). 

Ông Vladimir Putin cho biết, chiếc Su-24 bị bắn ngay sau khi thực hiện sứ mạng không kích một căn cứ địa của IS tại khu vực biên giới Syria. Phi công cũng báo về là họ phát hiện ra một tuyến đường khả nghi là nơi mà IS dùng để vận chuyển các thùng dầu lậu. 

Người đứng đầu Điện Kremlin khẳng định rằng, dầu thô đã được IS khai thác từ các mỏ dầu mà chúng chiếm giữ ở Syria rồi tuồn qua biên giới Thổ Nhĩ Kỳ để tinh chế, sau đó đóng thùng và bán ra thị trường đen khi đã được vận chuyển đến nơi khác bằng đường biển. Đáp lại, Tổng thống Thổ Nhĩ Kỳ Recep Tayyip Erdogan không những bác bỏ các cáo buộc mà Tổng thống Nga đưa ra mà còn “thách thức” rằng ông Vladimir Putin có dám từ chức không nếu như những cáo buộc nói trên được chứng minh là hoàn toàn bịa đặt.

Trong khi đó, tại trụ sở NATO ở thủ đô Brussels của Bỉ, Thủ tướng Thổ Nhĩ Kỳ Ahmet Davutoglu còn tuyên bố, việc Ankara bắn hạ máy bay Su-24 là nhằm làm tròn bổn phận bảo vệ không phận và rằng Ankara không xin lỗi Moskva vì vụ việc này. 

Ông Ahmet Davutoglu nhấn mạnh: “Cả Thủ tướng và Tổng thống Thổ Nhĩ Kỳ sẽ không xin lỗi vì chúng tôi chỉ làm đúng chức trách, nhiệm vụ của mình. Bảo vệ không phận, bảo vệ bầu trời và vùng biên giới là nhiệm vụ quốc gia và quân đội của chúng tôi đã làm tốt nhiệm vụ được giao. Nhưng nếu phía Nga sẵn sàng đối thoại, muốn đàm phán để ngăn chặn những vụ việc có thể xảy ra trong tương lai thì chúng tôi luôn sẵn sàng và có thiện chí”.

Và những biện pháp trừng phạt song phương

Hãng RT ngày 1-12 dẫn lời của Phó Thủ tướng Nga Olga Golodets cho biết, Moskva đã hủy bỏ hoạt động Năm hợp tác Nga-Thổ Nhĩ Kỳ, vốn được lên kế hoạch tổ chức vào năm 2016. Các hoạt động giao lưu giữa hai nước trong 2 năm tiếp theo vào năm 2017 và 2018 cũng không được lên kế hoạch. 

Đồng thời, theo sắc lệnh trừng phạt được Tổng thống Nga Vladimir Putin ký kết hôm 29-11, trong vòng 4 tuần nữa, Nga sẽ cấm nhập khẩu nông sản từ Thổ Nhĩ Kỳ. Lệnh cấm này sẽ được thực hiện dần dần, từng bước và chính phủ cũng muốn tạo khoảng thời gian nhất định để các công ty xuất nhập khẩu của Nga tìm nguồn cung nông sản từ các quốc gia khác. Phó Thủ tướng Arkady Dvorkovich khi trả lời hãng Ria Novosti cho hay, Thủ tướng Dmitry Medvedev đang xem xét từng đề xuất một. Riêng các sản phẩm công nghiệp có xuất xứ Thổ Nhĩ Kỳ vẫn được đưa vào Nga. 

Một điểm đáng lưu ý là theo sắc lệnh trừng phạt thì các công ty của Nga sẽ không được ký hợp đồng lao động đối với các lao động là người Thổ Nhĩ Kỳ. Ngay cả trong lĩnh vực thể thao, Bộ trưởng Thể thao Nga Vitaly Mutko cũng đã yêu cầu các CLB bóng đá và thể thao ở Nga không được ký hợp đồng tuyển dụng hay thuê thi đấu đối với các cầu thủ Thổ Nhĩ Kỳ. Đối với các cầu thủ đã ký hợp đồng với các CLB từ trước thì họ vẫn được thuê cho đến khi hết hạn hợp đồng. Các công ty xây dựng của Thổ Nhĩ Kỳ trúng thầu xây dựng các sân vận động phục vụ cho Vòng chung kết bóng đá thế giới World Cup 2018 cũng vẫn tiếp tục được hoàn thiện nốt hợp đồng của mình. 

Theo các nhà phân tích, việc cấm nhập khẩu nông sản Thổ Nhĩ Kỳ sẽ tạo nên những khó khăn nhất định về kinh tế cho Nga bởi lẽ trước đó, Moskva đã ra lệnh cấm nhập khẩu nông sản từ Mỹ và Liên minh châu Âu (EU) do những căng thẳng trong vấn đề Ukraine. Tuy nhiên, trong “ván bài trừng phạt” lần này, xem ra Thổ Nhĩ Kỳ lại thiệt hại nhiều hơn.

Chuyên gia kinh tế đến từ Capital Economics William Jackson nhận định, hiện tại tác động kinh tế đối với Thổ Nhĩ Kỳ từ các lệnh trừng phạt của Nga vẫn còn hạn chế. Thổ Nhĩ Kỳ mới chỉ bị thiệt hại khoảng 5 tỷ USD, chiếm 0,5% GDP nước này. Tuy nhiên, khi lệnh trừng phạt kéo dài và mở rộng, sức ảnh hưởng của nó mới thực sự đáng ngại. Vì thế, hôm 30-11, Thủ tướng Thổ Nhĩ Kỳ đã một lần nữa kêu gọi Nga bãi bỏ lệnh trừng phạt.