Sọ pha lê trị bá bệnh
Truyền thuyết rằng người Maya cổ sở hữu 13 chiếc sọ mà khi tập hợp đủ và xếp thành một hình đặc biệt thì sẽ có được quyền lực cứu địa cầu không rớt khỏi trục, vì theo lịch “Đếm dài” của nền văn minh Maya cổ thì ngày 21-12-2012 sẽ xảy ra tận thế, trái đất đến cuối chu kỳ 5.126 năm.
Một số người còn tin sọ có thể phát sáng, hiển thị những hình ảnh báo trước và thậm chí có thể tác động lên các thế lực.
Truyền thuyết về sọ pha lê truyền lan nhiều châu lục từ hàng trăm năm nay, càng hấp dẫn hơn khi nó trở thành nội dung phần 4 của loạt phim “Indiana Jones”, kể tiến sĩ Jones thích mạo hiểm “đua” với Liên Xô trong cuộc tìm kiếm 13 chiếc sọ tại một phế tích Maya ở Peru năm 1924.
Ngày nay, những niềm tin ấy vẫn hiện hữu trong các khu rừng già ở miền Nam Mexico, nơi các bộ lạc Lacandon (hậu duệ của những người Maya không bị đồng hóa) vẫn còn thờ sọ pha lê.
Các “phù thủy” Maya có thể kể K'in Garcia đang giữ một sọ pha lê lớn, tin rằng sọ có quyền năng đặc biệt, gồm khả năng chữa bá bệnh và ngăn chặn nạn phá rừng nhiệt đới là chỗ ở của người Lacandon.
Garcia là con của Chan Kin (già làng Lacandon được kính trọng nhất) nói khi ở một mình, chiếc sọ thường tỏa sáng khoảng 1 phút lúc 2 giờ sáng. Ông cho biết có một người tặng lại chiếc sọ này, dù biết nó rất cổ nhưng ông không biết từ đâu mà có chiếc sọ.
Các chuyên gia đã khẳng định hàng trăm sọ pha lê hiện hữu là “của đểu” làm giả bởi những tay buôn đồ cổ hồi thế kỷ 19.
Tại Mỹ, bà Jane MacLaren Walsh đang giữ một sọ tại Viện Bảo tàng Lịch sử tự nhiên Smithsonian. Nhà khảo cổ này đã trải qua hơn 10 năm nghiên cứu các sọ nổi tiếng nhất, như sọ của Bảo tàng Anh và Bảo tàng Quai Branly (Pháp), và đã khẳng định các sọ ấy đều là “hàng giả”.
Bà Jane không tin người Maya cổ có các sọ này và tất cả đều không là đồ cổ. Bà lưu ý: Tôi đã ngồi cạnh một sọ suốt 16 năm và tôi chưa hề chứng kiến quyền lực của nó”. Ba mẫu trưng bày tại 3 viện bảo tàng trên đều đã được đem cất lặng lẽ, sau một cuộc điều tra của Viện Bảo tàng Smithsonian hồi năm 1992, kết luận sọ của họ (do một người tặng khoe đã mua lại tại Mexico City hồi năm 1960) là đồ mới sản xuất.
Một nghiên cứu chi tiết của nhóm Anh - Mỹ hồi tháng 5-2008 kết luận sọ pha lê của Bảo tàng Anh được làm vào những năm 1950. Bảo tàng này lưu giữ chiếc sọ do hiếu kỳ, và khẳng định nơi đến của nó “có lẽ từ châu Âu, thế kỷ 19”.
Vào những năm 1860, châu Âu “sốt” đồ cổ ở những vùng đất trước khi bị Tây Ban Nha đô hộ. Nhà săn đồ cổ Eugene Boban (Pháp) đã mở một cửa hàng ở Paris để mua bán “sọ pha lê” sau khi Pháp xâm lược Mexico. Ông ta đã đem sọ đến New York, Paris và Mexico City để bán cho các nhà sưu tập tư nhân.
Người mua thường được “quảng cáo” đó là “hàng” của người Maya (nền văn minh cổ Maya lên đỉnh cao trong quãng thời gian từ năm 300 đến năm 900 Công nguyên), do bọn “con phe” biết đánh vào tâm lý thích “khoe mẽ” của giới nhà giàu.
Boban hẳn giàu to vào thời các bảo tàng phương Tây vung tiền mua các đồ nghệ thuật và kho tàng của các nền văn minh cổ, mà không biết nhiều về những món ấy có đúng là “hàng xịn” hay không.
Boban bán 3 sọ pha lê cho nhà khảo cổ Alphonse Pinart, người đã tặng nó cho Bảo tàng Trocadero (sau này là Bảo tàng Nhân loại). Boban bán 1 sọ cho Bảo tàng Anh năm 1897, và nói đã toan bán cho Bảo tàng Quốc gia Mexico nhưng không thành. Sọ của Bảo tàng Quai Branly được cho là cao nhất (10 cm), cũng được dán nhãn “sản xuất vào cuối thế kỷ 19.
Thủ lĩnh quân SS phát xít Đức Heinrich Himmler nghe đâu sở hữu một sọ pha lê nặng 9,2 kg và cao 17,5 cm. Sọ nổi tiếng nhất, bí ẩn nhất được cho là do Anna Le Guillon Mitchell-Hedges phát hiện năm 1924. Cô này là con gái nuôi của nhà văn Anh Frederick Albert Mitchell-Hedges. Nó trở thành chủ đề một phim tư liệu năm 1990 mang tựa đề “Sọ pha lê Lubantuun”: nó cao 13 cm, dài 18 cm.
Anna Mitchell-Hedges kể sọ này “làm nhiều phép lạ” như chữa bệnh ung thư. Cô này từng dùng quyền lực ảo diệu của nó để giết một người đàn ông mà cô từng trông thấy trước vụ Tổng thống Mỹ John Kennedy bị ám sát. Anna Mitchell-Hedges mất ngày 11-4-2007, sọ thuộc về người chồng Bill Homann. Người này cũng rất tin vào quyền năng của sọ.
| Con buôn Eugene Boban. |
Gần đây, một cuộc triển lãm ở Manheim (Đức) càng khẳng định, thợ đục đá có thể tạc ra những chiếc sọ người bằng khối pha lê. Nhà khảo cổ Wilfried Rosendahl đã nhờ thợ Michael Peuster tạc và đánh bóng một khối pha lê 14 kg thành một sọ người nặng 4 kg.
Công trình trên mất một năm mới hoàn thành và Rosendahl đã không giấu giếm: “Sọ không phải là mẫu vật khảo cổ; ngược lại, đó là lần đầu tiên việc sản xuất một sọ người được tư liệu hóa ngay từ đầu”.
Ông Rosendahl tạc sọ này tại vùng Idar-Oberstein, để tôn vinh những thợ đá xuất sắc. Bố đỡ đầu Manfred Wild của thợ đục Peuster kể ngày xưa, nhiều thợ đi học ở Milan và Paris và khi trở về họ lại truyền nghề và vùng Idar-Oberstein trở nên nổi tiếng. Wild từng cùng bạn nghề bí mật làm việc cho các hãng kim hoàn nổi tiếng như Cartier. Peuster gần đây qua Thái Lan tạc tượng pha lê Vua Bhumibol Adulyadej to bằng người thật.
Đa số các nhà khảo cổ đều tin tất cả các sọ pha lê hiện nay đều được tạc tại vùng núi giáp biên giới Pháp này. Vì các nghệ nhân thời tiền Tây Ban Nha đô hộ với dụng cụ bằng đá, gỗ, đồng và thiếc thì khó thể tạo ra những sọ pha lê sắc sảo.
Các nghiên cứu mới đây sử dụng máy kính kiển vi cho thấy các sọ đều có dấu vết của biện pháp đục đẽo mà thợ pha lê chỉ mới áp dụng từ 150 năm qua. Nhưng ngày nay vẫn còn nhiều tay săn sọ pha lê, như Joshua Shapiro 53 tuổi, người tự nhận là “Nhà khai thác sọ pha lê”, kiếm sống bằng cách đi diễn thuyết về quyền lực của sọ pha lê.
Ông ta nói: “Tôi có cảm tưởng sọ xuất hiện nhiều vì mục tiêu giúp ta tạo tác hòa bình cho thế giới". Ông ta đi “ta bà thế giới” để tìm sọ vì tin rằng chúng có thể kết nối loài người với các nền văn minh trước đây như Maya, nền văn minh Atlantis.