Chú trọng xuất khẩu nhưng đừng quên thị trường nội địa

• CPTPP: Thị trường nội địa là mỏ vàng cho các doanh nghiệp khai thác
• Nâng cao chất lượng và sức cạnh tranh của hàng Việt trên thị trường nội địa
• Hàng tiêu dùng cấm nhập vẫn có mặt ở thị trường nội địa

Theo nhận định của các chuyên gia, khi các Hiệp định Thương mại tự do (FTA) có hiệu lực thì cũng là lúc các DN xuất khẩu đối mặt với những rào cản thương mại, chủ nghĩa bảo hộ của các nước nhập khẩu. Chính vì vậy, việc quay trở lại tận dụng thị trường nội địa sẽ là giải pháp tối ưu cho DN...

Theo ghi nhận thị trường, chỉ riêng mặt hàng trái cây tại các siêu thị, chợ, shop trái cây... bày bán rất nhiều sản phẩm nhập khẩu. Trong đó, có nhiều loại trong nước trồng được với sản lượng lớn, nhưng vẫn nhập khẩu với giá cao ngất ngưởng như: dâu tây Nhật 580.000 đồng/kg, dâu tây Hàn Quốc 780.000 đồng/kg, cam Úc 145.000 đồng/kg, quýt Úc 180.000 đồng/kg, mận Mỹ 400.000 đồng/kg, hồng giòn Hàn Quốc 250.000 đồng/kg, mãng cầu (na) Đài Loan 419.000 đồng/kg, lựu Tây Ban Nha 395.000 đồng/kg, nho Hàn Quốc 625.000 đồng/kg, nho Mỹ 200 - 280.000 đồng/kg tùy loại...

Điều đáng nói, mặc dù các loại trái cây ngoại nhập trên giá cao gấp nhiều lần so với trái cây cùng loại hàng Việt, nhưng vẫn được nhiều người tiêu dùng (NTD) lựa chọn, trong khi một số loại trái cây trong nước thời gian qua phải chặt bỏ hoặc bán đổ bán tháo. Như thanh long nhà vườn đốn bỏ vì giá bán sản phẩm không đủ trả tiền thuê người hái; cam sành miền Tây bán đầy lề đường giá 5.000 đồng/kg, giờ thì đến lượt sầu riêng đến vụ thu hoạch nhưng bí đầu ra...

Nguyên nhân dẫn đến tình trạng trên là vì các DN chỉ chú trọng đến thị trường xuất khẩu. Sản phẩm tốt được chọn để xuất khẩu, còn hàng xấu kém chất lượng thì đẩy ra thị trường nội địa. Mặc khác, từ trước đến nay, trái cây Việt cũng phụ thuộc quá lớn vào thị trường Trung Quốc. Đây là thị trường dễ dãi, nên các DN trong nước, người nông dân, cũng không chú trọng nhiều đến quy trình sản xuất.

Tuy nhiên, hiện nay thị trường Trung Quốc cũng đã thay đổi chiến lược, yêu cầu sản phẩm Việt Nam khi xuất sang thị trường này phải có chứng nhận về truy xuất nguồn gốc rõ ràng. Chính vì thế, sản phẩm vốn dành cho thị trường Trung Quốc nay đã ứ đọng, dồn vào thị trường nội địa, buộc phải bán đổ bán tháo để thu hồi vốn.

Đó là chưa kể, do việc “gác cổng” chưa tốt của cơ quan chức năng khiến hàng Trung Quốc tràn vào “đội lốt” hàng Việt. Những lý do trên dẫn đến hậu quả là NTD đã bị mất niềm tin vào hàng Việt.

Trong khi các DN bỏ ngỏ thị trường nội địa thì các DN nước ngoài đã nhanh chân “nhảy” vào và từng bước giành lấy thị phần. Rõ nét và khốc liệt nhất là ở thị trường bán lẻ. Sau Maximark, Ocean Mart và Metro AG, đầu tháng 10 vừa qua, 23 siêu thị Fivimart tiếp tục bị xóa tên khỏi thị trường bán lẻ, sau khi được sáp nhập vào hệ thống siêu thị Vinmart.

Đến nay, VinCommerce sở hữu hệ thống bán lẻ quy mô lớn với khoảng 100 siêu thị VinMart và 1.400 cửa hàng tiện lợi Vinmart+ trên toàn quốc. Kế hoạch nhà bán lẻ đưa ra đến năm 2020 là mở rộng 200 siêu thị và 4.000 cửa hàng tiện lợi. Hệ thống Saigon Co.op, một tên tuổi lớn trong ngành bán lẻ nội địa trong 3 ngày liên tiếp (29, 30-11 và 1-12) đã khai trương 3 siêu thị Co.opmart tại các tỉnh Bình Thuận, Long An, Đắk Lắk, nâng tổng số 105 siêu thị trên toàn quốc.

Không chỉ nhà bán lẻ trong nước đua nhau mở rộng, rất nhiều nhà bán lẻ nước ngoài thâm nhập vào Việt Nam từ sớm. Như BigC có mặt tại Việt Nam với 35 siêu thị, Aeon 4 siêu thị, MM Mega Market 19 siêu thị, Lotte Mart 13 siêu thị... và hiện các nhà bán lẻ ngoại tại Việt Nam cũng rầm rộ bành trướng quy mô. Giữa tháng 11 vừa qua, Tập đoàn Central Group (Thái Lan), đơn vị sở hữu chuỗi siêu thị BigC tại Việt Nam đã khai trương Trung tâm thương mại tại TP Mỹ Tho (Tiền Giang).

Tập đoàn này cũng từng tuyên bố “đổ” thêm 500 triệu USD vào để mở 500 điểm bán lẻ tại Việt Nam trong 5 năm tới. Aeon (Nhật) có tham vọng sẽ mở 20 siêu thị vào năm 2025 và Lotte Mart (Hàn Quốc) mở 60 siêu thị vào năm 2020 tại Việt Nam. Cuối tháng 10/2018, MM Mega Market cũng đã khai trương Trạm trung chuyển trái cây Bến Tre. Đây là trạm trung chuyển thực phẩm thứ 4 của MM Mega Market tại Việt Nam, sau Trạm trung chuyển thịt heo ở Đồng Nai (cung cấp 250 tấn/tháng); Trạm trung chuyển cá Cần Thơ (cung cấp gần 2.000 tấn cá tươi/năm) và Trạm trung chuyển rau củ Đà Lạt.

Trạm trung chuyển Bến Tre dự kiến sẽ hợp tác với khoảng 100 hộ nông dân, tập trung ở các tỉnh Đồng bằng sông Cửu Long. Theo đó, đội ngũ kỹ sư nông nghiệp của MM Mega Market sẽ trực tiếp làm việc chặt chẽ với các nông dân, các hợp tác xã từ lựa chọn giống, lên kế hoạch sản xuất, thu hoạch, bao bì đóng gói và vận chuyển trực tiếp đến Trạm trung chuyển Bến Tre mà không qua trung gian để đảm bảo các tiêu chuẩn cao nhất về chất lượng và an toàn vệ sinh thực phẩm. Giai đoạn I/2018, dự kiến sản lượng hàng của Trạm trung chuyển Bến Tre 15 tấn/ngày, giai đoạn II/2019 tăng lên khoảng 50 tấn/ngày.

Ông Ngô Chung Khanh, Phó Vụ trưởng Vụ Chính sách thương mại đa biên, Bộ Công Thương cho rằng: “Các DN đều biết thị trường Việt Nam có hơn 90 triệu dân, nhưng các DN đã bỏ ngỏ thị trường này một thời gian rất dài. Nhà nhà xuất khẩu, người người xuất khẩu, mà chúng ta quên mất thị trường nội địa”. Theo ông Khanh, khi Việt Nam gia nhập các FTA thì DN xuất khẩu cũng đối mặt với những rào cản thương mại, chủ nghĩa bảo hộ của các nước nhập khẩu. Vì vậy, trong bối cảnh đó thì DN đừng quên thị trường trong nước.

Bà Lê Việt Nga – Phó Vụ trưởng Vụ Thị trường trong nước – Bộ Công Thương cho biết, để khai thác thị trường trong nước hiệu quả, thời gian qua, Bộ Công Thương đã thực hiện một số việc cụ thể như: Hỗ trợ đăng ký chỉ dẫn địa lý nhằm phát triển đặc sản địa phương.

Tính đến tháng 9-2018 có 60 chỉ dẫn địa lý tại 39 tỉnh, thành đã được cập nhật, bảo hộ, bên cạnh hàng ngàn mặt hàng đặc sản khác; Hướng dẫn DN vừa và nhỏ kết nối sản phẩm của DN tham gia vào chuỗi hệ thống phân phối toàn quốc gồm: hơn 8.500 chợ truyền thống, hơn 1.000 siêu thị, hơn 5.000 các cửa hàng tiện lợi, các siêu thị mini, cửa hàng chuyên dụng...