Giải bài toán huy động nguồn lực vàng trong dân

• Vẫn khó huy động vàng trong dân
• Phát hành chứng chỉ để huy động nguồn vàng trong dân
• Nên sớm có phương án huy động vàng trong dân

Ủng hộ cách làm này bằng nghiệp vụ huy động – hoán đổi và quản trị rủi ro để huy động vàng, TS Nguyễn Thế Hùng, Tổng giám đốc Công ty CP đầu tư và kinh doanh vàng Việt Nam tính toán rằng số vàng đang nằm rải rác trong dân khoảng 400 tấn.

Thời kỳ cao điểm nhất, các NH thương mại cũng mới chỉ huy động được khoảng 100 tấn từ người dân đem gửi. Từ ngày thành lập đến nay, công ty SJC cũng đã công bố dập được trên 20 triệu lượng vàng SJC. Để huy động số vàng này, theo TS Nguyễn Thế Hùng, chỉ NHNN mới đủ uy tín đứng ra phát hành chứng chỉ huy động vàng. Sau đó ủy quyền cho các NH thương mại làm đại lý phát hành hưởng chi phí kiểm định, cất trữ, vận chuyển.

Để lượng vàng huy động này trở thành nguồn lực dài hạn cho đầu tư phát triển, chỉ cần quy định người gửi vàng không được rút ra trước thời hạn và chứng chỉ này có thể đem cầm cố, thế chấp, cho vay, chuyển nhượng là có thể đảm bảo quyền lợi của người gửi vàng. Số vàng huy động được sẽ đem xuất khẩu ra thị trường quốc tế cùng lúc với việc cân đối mua lại vàng trên tài khoản hoặc đặt mua để bảo hiểm giá trị.

Khoản tiền ký quỹ để mua vàng kỳ hạn tại thị trường quốc tế chỉ ở mức 10%, NHNN sẽ thu về 90% lượng ngoại tệ còn lại để dự trữ và cho vay. Trường hợp giá vàng thế giới tăng đột biến, ngân hàng chỉ cần bổ sung khoản tiền ký quỹ để duy trì lượng vàng nhất định trên tài khoản.

Đến kỳ đáo hạn, ngân hàng nhập lượng vàng đã đăng ký mua này về trả cho người gửi. Đề xuất các nghiệp vụ chuyển đổi vàng phái sinh ra thị trường quốc tế sau khi huy động mà NHNN có thể áp dụng, TS Hùng cho rằng phương án bán vàng giao ngay, mua vàng kỳ hạn tỏ ra phù hợp hơn cả do sự linh động cao và lãi suất thấp.

Cho rằng việc thành lập Sở Giao dịch vàng quốc gia là giải pháp phù hợp để tổ chức lại hoạt động thị trường vàng trong nước và huy động nguồn lực vàng trong dân, ông Hoàng Huy Hà, nguyên thành viên HĐQT ngân hàng BIDV nhìn nhận: Chính việc giá vàng trong nước thời gian qua được tự do áp đặt đã khiến giá bán thường xuyên có sự chênh lệch đáng kể với vàng thế giới. Trong khi đó, việc phát triển tự phát của các sàn giao dịch vàng trước đây đã không bảo đảm quyền lợi nhà đầu tư.

Hơn thế, sau khi hoạt động kinh doanh vàng tài khoản bị cấm, đã xuất hiện nhiều hình thức kinh doanh vàng biến tướng và trái phép. Thực tế cho thấy, nhu cầu tích trữ, mua bán vàng trong dân đã trở thành thói quen, vì vậy ngay cả khi lãi suất huy động vàng ở mức rất thấp, thậm chí khi các ngân hàng đã ngừng huy động vàng như vừa qua, người dân vẫn sẵn sàng găm, trữ vàng. 

CEO Đặng Đức Thành, nguyên Trưởng Ban kiểm soát Maritime Bank cũng cho rằng, khi huy động và sử dụng hiệu quả, an toàn lượng vàng khổng lồ này là việc làm thống nhất lợi ích của nhà nước, người dân và NHTM.

Lý do, người dân có chỗ gửi vàng chắc chắn và được hưởng một phần lãi suất; NHTM tham gia huy động sẽ tạo được kênh huy động vốn dài hạn, hiệu quả; NHNN huy động được nguồn vốn lớn, dài hạn với chi phí thấp. Nhưng để khắc phục triệt để rủi ro khi huy động vàng trong dân, theo ông Thành, NHTM chỉ được phép đứng ra huy động thay cho NHNN chứ không được bán vàng đã huy động ra hoặc cho vay bằng vàng. Toàn bộ số vàng huy động sẽ được NHNN dùng để thế chấp tại các tổ chức tài chính uy tín trên thế giới để vay ngoại tệ dài hạn.

TS Vũ Đình Ánh, chuyên gia tài chính - kinh tế đưa ra quan điểm, vấn đề quản lý thị trường vàng cần tập trung thống nhất vào NHNN để phù hợp với bản chất và vai trò của vàng trong nền kinh tế. NHNN cần thống nhất quản lý cả thị trường mua bán vàng, nhập khẩu vàng, vay nợ vàng… trên cơ sở đó xây dựng cơ chế để các NHTM và tổ chức tín dụng huy động lượng vàng rất lớn trong dân, tránh lãng phí một nguồn lực tài chính quan trọng.

Để huy động vàng trong dân, theo TS Vũ Đình Ánh, NHNN chỉ cần cam kết chịu trách nhiệm cuối cùng về hoàn trả vàng cho người gửi. Còn để củng cố niềm tin cho người gửi vàng, NHNN cũng có thể chọn giải pháp giao cho bảo hiểm tiền gửi Việt Nam bảo hiểm cho người gửi vàng ở mức 2 lượng trở lên.