Tín hiệu tích cực từ thị trường xuất khẩu gạo

• Lúng túng trong xuất khẩu gạo dẫn đến việc mất "thời cơ vàng"
• Những lưu ý với doanh nghiệp xuất khẩu gạo vào EU

Điều này cho thấy, XK gạo của Việt Nam đã tận dụng triệt để cơ hội đến từ các Hiệp định thương mại tự do (FTA) - tạo tiền đề vững chắc để XK mặt hàng tiềm năng này bứt phá thời gian tới.

Thống kê sơ bộ của Tổng cục Hải quan cho thấy, trong tháng 1/2021, giá XK gạo của Việt Nam vẫn duy trì ở mức rất cao, đạt 551,7 USD/tấn, tăng 3,4% so với tháng 12/2020 và tăng đến 15,4% so với cùng kỳ năm ngoái. Về các thị trường XK, tổng lượng gạo XK sang Philippines đạt gần 170.00 tấn với trị giá trên 91 triệu USD. 

Philippines chiếm 48,85% tổng lượng và 47,62% tổng giá trị XK gạo cả nước trong tháng đầu năm 2021. Tiếp theo là thị trường Trung Quốc đạt gần 58.000 tấn với trị giá đạt trên 30 triệu USD. Ghana là thị trường nhập khẩu gạo lớn thứ 3 của Việt Nam với khối lượng trên 39.000 tấn và giá trị trên 23 triệu USD.

Theo Cục Xuất nhập khẩu (Bộ Công Thương), nhờ tín hiệu tích cực của thị trường cũng như tác động từ các FTA mà giá gạo XK hiện giữ ở mức cao, theo hướng có lợi cho cả DN lẫn nông dân. Hiện tại nhiều DN lớn trong ngành lúa gạo đang xúc tiến thu mua lúa Đông Xuân để chuẩn bị gạo cho các đơn hàng sắp tới. 

Các DN gạo kỳ vọng năm 2021 sẽ giúp ngành lúa gạo tiếp tục lập kỳ tích trong XK, giá và thị trường. Trên thực tế, những tháng đầu năm là thời điểm nhu cầu gạo chưa quá cao, tuy nhiên XK gạo cả năm 2021 được dự báo vẫn tốt khi các thị trường XK chính của Việt Nam như Philippines, châu Phi... tiếp tục ký hợp đồng mua gạo của Việt Nam. Thêm vào đó, nhiều nước có nhu cầu lớn về gạo thơm, gạo nếp - vốn là mặt hàng có lợi thế của DN Việt.

Ngay từ đầu năm 2021, ngay sau khi Hiệp định thương mại tự do Anh - Việt Nam (UKVFTA) có hiệu lực, 60 tấn gạo thơm thượng hạng Việt Nam đầu tiên đã có mặt tại thị trường Anh tiềm năng. 

Theo dự báo của Bộ Công Thương, UKVFTA đi vào thực thi từ 1/1/2021 sẽ tạo điều kiện thuận lợi cho nhiều hàng hóa, nhất là nông sản Việt rộng cửa vào thị trường số 1 châu Âu này. Trong đó, gạo Việt XK vào Anh sẽ được giảm thuế về 0% và không có giới hạn về hạn ngạch. 

Như vậy, sắp tới sẽ có nhiều DN, nhà phân phối của Anh nhập gạo Việt Nam, theo đó, lượng gạo chất lượng cao XK Anh dự báo sẽ tăng đột biến trong năm 2021. Trước đó, ngay những ngày đầu năm mới 2021, lô hàng 1.600 tấn gạo đã có mặt trên kệ hàng tại Singapore và Malaysia, với mức giá “kỷ lục” lên đến 750 USD/tấn.

Theo ông Phạm Thái Bình, Tổng giám đốc Công ty CP Nông nghiệp công nghệ cao Trung An, năm 2021 có thể vẫn là một năm “được mùa được giá” của ngành lúa gạo vì đơn hàng của công ty rất khả quan. 

Ngay từ trong tháng 1-2021 cho tới nay, công ty đã XK nhiều đơn hàng đi các thị trường trong khu vực ASEAN. Bên cạnh đó, việc tận dụng cơ hội từ các FTA đã giúp DN mở rộng được thị trường, gia tăng thị phần ở những thị trường khó tính, nâng cao giá trị hạt gạo Việt Nam. 

Theo đó, bên cạnh các đơn hàng đã có, các DN lúa gạo XK đều đã có kế hoạch tìm kiếm khách hàng ở những thị trường mà Việt Nam vừa có FTA, đặc biệt là khai thác thị trường Anh bởi đây là thị trường vô cùng tiềm năng.

Ông Đỗ Hà Nam, Phó Chủ tịch Hiệp hội Lương thực Việt Nam (VFA) cho rằng, ngành lúa gạo đã tận dụng khá tốt các FTA để đưa các sản phẩm gạo thơm vào thị trường EU với giá cao và hiện giờ là UKVFTA. 

Thống kê từ VFA cho thấy, trong năm 2020, rất nhiều đơn hàng của các DN lớn trong ngành gạo như Tập đoàn Lộc Trời, Công ty CP Nông nghiệp Công nghệ cao Trung An đã lần lượt XK hưởng thuế 0% vào EU theo cam kết của EVFTA. 

Điều đáng mừng là giá gạo XK ở mức rất cao, tạo niềm tin cho DN đẩy mạnh XK nhiều hơn trong thời gian tới. Đặc biệt, gạo Việt vào được EU và UKVFTA giúp vị thế ngành gạo trên thị trường tốt hơn vì đây là những quốc gia có những yêu cầu vô cùng khắt khe trong vấn đề kỹ thuật, an toàn vệ sinh thực phẩm.

Ông Nguyễn Quốc Toản, Phó Cục trưởng Xuất nhập khẩu cho biết, trong khuôn khổ FTA Việt Nam - Liên minh Kinh tế Á - Âu (VN - EAEU FTA), các quốc gia thuộc khối này đã cam kết dành 10.000 tấn gạo hạn ngạch thuế quan cho Việt Nam trong năm 2021. 

Thực tế cho thấy, nhờ những nền tảng quan trọng từ các FTA, nhất là EVFTA, XK gạo năm 2020 đã cán đích 6,15 triệu tấn, với trị giá 3,07 tỷ USD (trị giá XK lại tăng tới 9,3%). Tất cả các yếu tố thuận lợi nêu trên sẽ là nền tảng tốt để XK gạo nước ta bứt phá, tạo được những kỳ tích mới trong thời gian tới. 

Do vậy, để tiếp tục đồng hành, hỗ trợ DN XK gạo, Bộ Công Thương liên tục cập nhật thông tin về nhu cầu thị trường và thực hiện các hoạt động hỗ trợ DN tiếp cận thị trường, khách hàng. Đặc biệt, có những thông tin cụ thể về những quy định, rào cản theo cam kết của các FTA để DN nắm bắt và có kế hoạch tiếp cận phù hợp...

Các chuyên gia cho rằng, để chinh phục thị trường, ngành lúa gạo Việt nên hướng đến chinh phục phân khúc thị trường có giá trị cao hơn. Để làm được điều đó, chúng ta cần tái cơ cấu ngành theo hướng chuyển dịch mạnh từ lúa phẩm cấp thấp sang phẩm cấp cao. 

Điểm quan trọng là tăng cường sự liên kết chặt chẽ và bền vững hơn nữa giữa nông dân và DN, giữa các vùng sản xuất và các DN XK; đẩy mạnh thực hiện liên kết theo chuỗi “khép kín” từ sản xuất đến chế biến, bảo quản, đóng gói, tiêu thụ… bảo đảm được những yêu cầu khắt khe của châu Âu, nhất là phải làm tốt các khâu liên quan chất lượng, vệ sinh an toàn thực phẩm.