Bán điều non, nhiều chủ vườn sa cảnh nhặt điều thuê
Thực trạng bán điều non, vay tiền lãi suất cao, cầm cố, sang nhượng đất… trong vùng đồng bào dân tộc thiểu số (DTTS) ở tỉnh Bình Phước là chuyện không còn mới, đã được cảnh báo. Nhưng do suy nghĩ đơn giản, không biết tính toán lo xa, nhẹ dạ cả tin nên nhiều hộ đồng bào DTTS ở địa phương này vẫn vay nợ để mua sắm, làm nhà đẹp, mua xe, tổ chức cưới hỏi linh đình... Hậu quả, nhiều hộ dân đã bị đẩy vào cảnh khốn khổ, nợ nần chồng chất, không đất đai, nhà cửa.
Ông Điểu Xum (thôn Bình Hà, xã Đa Kia, huyện Bù Gia Mập) có 1,5ha điều, do gia đình gặp khó khăn không trả được khoản nợ vay “nóng” trước đó nên ông đành mang hết diện tích điều già của gia đình bán non để lấy tiền trả nợ, tiêu xài. Tương tự, gia đình anh Điểu Lương ở cùng thôn, do cần tiền mua xe gắn máy và tiêu xài nên phải đi vay nóng với lãi suất “cắt cổ” để trang trải cuộc sống, chờ đến khi thu hoạch điều để bán trả nợ. Nào ngờ điều bị ảnh hưởng thời tiết liên tục mất mùa không trả nợ nổi nên anh Điểu Lương phải cắn răng bán non gần 1,5ha điều già hàng chục năm tuổi cho chủ nợ thu để trả nợ. Hết rẫy vườn, giờ cả ông Điểu Xum và anh Điểu Lương phải đi nhặt điều thuê cho những hộ trong vùng để kiếm sống.
Tương tự, thôn 5, xã Đường 10, huyện Bù Đăng có hơn 30 hộ đồng bào dân tộc Stiêng, do cần tiền xây nhà, mua xe gắn máy, tiêu xài, tổ chức cưới hỏi… nên hầu hết diện tích điều của các hộ nơi đây đã được bán non, san nhượng, cầm cố...
Bên cạnh bán điều non, tình trạng vay lãi suất cao, cầm cố đất, bán đất trong vùng đồng bào DTTS cũng diễn ra ở tỉnh Bình Phước. Ông Điểu Huỳnh (ngụ thôn Khắc Khoan, xã Phú Nghĩa, huyện Bù Gia Mập) vay tiền của ông Bùi Đức Dương, ngụ cùng xã số tiền 60 triệu đồng, thời hạn 20 ngày và mượn giấy chứng nhận quyền sử dụng đất của người anh em cột chèo Điểu Mum để thế chấp. Đến hẹn không thể trả nợ, ông Dương mời ông Huỳnh lên giải quyết bằng cách ký vay tiền 280 triệu đồng. Nhận thấy không đủ khả năng trả nợ, ông Huỳnh đã làm đơn tố cáo ông Dương lên cơ quan chức năng về hành vi cho vay lãi nặng. Tuy nhiên, khi cơ quan chức năng vào cuộc thì không có cơ sở để giải quyết.
Tương tự, ông Điểu Phương (ngụ xã Phước Minh, huyện Bù Gia Mập) nhờ bà Lê Thị Đoán (xã Phú Nghĩa, huyện Bù Gia Mập) đứng ra làm thủ tục vay tiền tại ngân hàng. Sau khi nhận giấy tờ đất của ông Phương, bà Đoán đã làm thủ tục sang tên cho mình. Sau đó, bà Đoán tiếp tục sang nhượng lại cho ông Phan Văn Bé (thôn 4, xã Đa Kia, huyện Bù Gia Mập) với số tiền 500 triệu đồng. Tuy nhiên, thực tế bà Đoán chỉ đưa cho ông Phương có 60 triệu đồng, số tiền còn lại bà Đoán sử dụng cho mục đích cá nhân. Hiện vụ việc đang được Công an huyện Bù Gia Mập điều tra làm rõ.
Gần đây xảy ra vụ việc 11 trường hợp là người dân các thôn: Bù Nga, Bù La, Đắk Á, Bù Rên thuộc xã Bù Gia Mập, huyện Bù Gia Mập vay tiền lãi suất 3.000 đồng/ngày của bà Thị Nhung (thôn Bù Nga). Qua làm việc với các trường hợp liên quan được biết, hiện bà Nhung đã ủy quyền cho ông Nguyễn Minh Thơ (ngụ tại TP Đồng Xoài) để đi đòi nợ. Nhưng qua xác minh của cơ quan chức năng, giấy ủy quyền của bà Thị Nhung không đủ giá trị pháp lý vì không ghi rõ thời gian, chưa có xác nhận của chính quyền địa phương. Phía địa phương cũng đã nhiều lần mời bà Nhung lên để làm rõ vụ việc nhưng bà Nhung không chấp hành, hiện bà này không có mặt tại địa phương…
Ông Lý Trọng Nhân - Trưởng Ban Dân tộc tỉnh Bình Phước cho biết, nguyên nhân dẫn đến tình trạng bán điều non, vay tiền lãi suất cao, cầm cố đất, bán đất… những năm gần đây do tốc độ tăng trưởng kinh tế của vùng DTTS còn chậm so với mặt bằng chung của tỉnh. Mặt khác, do nhận thức của một bộ phận đồng bào DTTS còn đơn giản và hạn chế. Ngoài ra, cuộc sống còn khó khăn nhưng vẫn vay nợ để mua sắm, làm nhà đẹp, mua xe, tổ chức cưới hỏi linh đình, thời gian sau không có tiền để trả nợ buộc phải cầm cố đất, vườn để trả nợ hoặc bị lấy đất để trừ nợ. Bên cạnh đó, công tác tuyên truyền, vận động trong một bộ phận nhân dân chưa được thường xuyên, sâu sát. Một bộ phận khi tiếp cận được nguồn vốn vay của các tổ chức tín dụng lại sử dụng không đúng mục đích cho vay mà sử dụng chi tiêu cho sinh hoạt gia đình nên khi đến thời hạn phải vay tiền lãi suất cao để trả nợ dẫn đến phải bán điều non, thế chấp, cầm cố, sang nhượng đất.
Theo ông Nhân, để ngăn chặn tình trạng trên, giải pháp hữu hiệu nhất là tuyên truyền về hình thức, thủ đoạn của các đối tượng cho vay nặng lãi, môi giới đất, bán đất, bán điều non để đồng bào DTTS nâng cao nhận thức. Trong đó, cần phát huy vai trò hạt nhân của đội ngũ già làng, người có uy tín trong đồng bào DTTS trong công tác thông tin, tuyên truyền giáo dục pháp luật đối với cộng đồng người DTTS trên địa bàn nơi già làng, người có uy tín sinh sống. Đồng thời, các cơ quan chức năng và UBND các cấp rà soát, kiểm tra và kiên quyết xử lý xử phạt vi phạm hành chính về lĩnh vực đất đai. Kiểm điểm, phê bình chính quyền cơ sở nơi để xảy ra hành vi sang nhượng trái phép đất ở, nhà ở, đất sản xuất được cấp từ các chương trình chính sách. Cơ quan chức năng sớm thực hiện điều tra truy tố, khởi tố xét xử công khai vụ án và đối tượng cho vay lãi nặng trong giao dịch dân sự để răn đe các đối tượng lợi dụng sự thiếu hiểu biết của người DTTS để lừa đảo chiếm đoạt tài sản.
“Tuy nhiên, giải pháp mang tính dài hơi, bền vững và giảm thiểu đến mức thấp nhất tình trạng trên là nâng cao đời sống vật chất và tinh thần cho từng hộ DTTS; động viên, kích thích đồng bào có khát vọng vươn lên” – ông Nhân nói.