Để tránh rủi ro khi nhập khẩu điều nguyên liệu

Mặc dù XK hạt điều trong năm 2022 có giảm, nhưng do nguồn nguyên liệu trong nước còn hạn chế, nên phần lớn các doanh nghiệp (DN) gia tăng việc nhập khẩu (NK) điều nguyên liệu để sản xuất, XK…

Bà Trần Thị Lan Hương, Giám đốc Tài chính Công ty TNHH Điều Intersnack Việt Nam cho biết, công ty NK điều thô từ châu Phi - không thuộc danh mục các nước đăng ký XK thực phẩm có nguồn gốc thực vật vào Việt Nam do Cục Bảo vệ thực vật – Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn ban hành, để chế biến và XK điều nhân. DN NK 85% điều thô từ châu Phi để sản xuất và XK nhưng chỉ lấy được 25%. Thế nhưng, trong 25% này chỉ XK được 17%, còn lại 8% không đạt tiêu chuẩn của nhà NK nhưng không thể chuyển nội địa.

“Để giải quyết 8% sản phẩm còn lại, đơn vị phải chạy tới chạy lui nhiều nơi để xin hướng dẫn. Hải quan yêu cầu tiêu hủy nhưng cơ quan thuế thì không cho vì cho rằng lượng hàng quá lớn. Trường hợp muốn bán nội địa phải có giấy an toàn thực phẩm. Do chưa tìm được đầu ra cho lượng hàng trên, nên DN phải tốn nhiều chi phí lưu container, lưu kho. Hơn nữa, hạt nhân thành phẩm nếu để 1 – 2 tháng là ra cám, còn nếu bị cho là phế phẩm thì giá rất thấp, gây thiệt hại nhiều cho DN.

Đại diện Công ty CP Long Sơn cũng băn khoăn, hằng năm công ty NK hạt điều thô từ châu Phi về Việt Nam với số lượng trên dưới 100.000 tấn. Khi làm thủ tục NK thì công ty khai báo hải quan dựa trên trọng lượng được thể hiện trên bộ chứng từ, sau khi lấy hàng từ Cảng thì sẽ cân lại hàng dưới sự giám sát của bên giám định thứ 3 (Vinacontrol hoặc Cafecontrol), sau đó bên giám định sẽ phát hành chứng thư xác định trọng lượng lô hàng và các bên dùng số liệu này để quyết toán hợp đồng.

Thông thường số lượng hàng trên chứng thư sẽ chênh lệch so với số lượng hàng đã khai báo Hải quan (do thời gian vận chuyển trên tàu dài, tăng - giảm độ ẩm). Như vậy nếu có chênh lệch như trên, thì DN có được làm điều chỉnh tờ khai hải quan để trọng lượng hàng trên tờ khai bằng với lượng hàng thực tế theo chứng thư phát hành bởi bên giám định thứ 3 không và nếu được thì thủ tục như thế nào?

Ngoài những vấn đề trên, nhiều DN XNK điều cũng cho rằng vẫn còn khá mù mờ về quy định xuất xứ đối với hàng hóa XK. Bởi, các DN NK nguyên liệu điều thô, sau đó đưa về sản xuất chế biến để ra hạt điều nhân thành phẩm rồi XK sang thị trường các nước. Khi đó, sản phẩm được đóng gói và ghi nhãn “Product of Vietnam” (sản phẩm của Việt Nam). Tuy nhiên, một số chi cục hải quan lại không đồng ý với cách ghi nhãn như trên của DN và hướng dẫn ghi nhãn lại là “Packing in Vietnam” (đóng gói tại Việt Nam) thay vì “Product of Vietnam”.

Ông Nguyễn Hữu Nghiệp, Phó Cục trưởng Cục Hải quan TP Hồ Chí Minh cho biết, thời gian qua có rất nhiều DN trong nước NK điều nguyên liệu từ các nước để sản xuất, XK, do điều nguyên liệu trong nước giảm đáng kể ở các tỉnh Bình Phước, Đồng Nai, Tây Ninh,... Tuy nhiên, qua hoạt động này cơ quan chức năng phát hiện có nhiều trường hợp thực hiện không đúng quy định. Vừa qua có nhiều vụ án liên quan xuất khống hàng để hưởng hoàn thuế GTGT từ mặt hàng hạt điều được cơ quan Hải quan phát hiện.

Tổng cục Hải quan đã chỉ đạo các đơn vị hải quan địa phương tăng cường kiểm tra sau thông quan một số DN NK nguyên liệu điều, bước đầu đã phát hiện một số DN sai phạm liên quan đến tờ khai trọng lượng, phế phẩm,... bị phạt hành chính. Vì vậy, Chi cục hải quan gia công và Chi cục hải quan quản lý hàng đầu tư nên hướng dẫn DN chi tiết hơn.

Riêng tỷ lệ hao hụt và phế phẩm như thế nào Chi cục hải quan quản lý hàng đầu tư phải trả lời nhanh cho DN. Để DN tránh được những rủi ro bị xử phạt, ông Nghiệp cũng lưu ý các DN phải thực hiện nghiêm các quy định hiện hành, nhất là việc ghi chép, lưu giữ sổ sách kế toán, bởi cơ quan Hải quan kiểm tra sau thông quan đối với hàng hóa NK trong thời gian 5 năm.

Liên quan đến xuất xứ hàng hóa, đại diện Cục Hải quan TP Hồ Chí Minh cũng khẳng định, hàng hóa phải đáp ứng tiêu chuẩn Việt Nam thì mới ghi xuất xứ, ngược lại chỉ ghi nơi thực hiện công đoạn cuối cùng hoặc hoàn tất tại, đóng gói tại... Để DN nắm rõ hơn quy định về xuất xứ hàng hóa, trong thời gian tới, Hải quan TP Hồ Chí Minh sẽ tổ chức tập huấn xuất xứ hàng hóa cho DN. Xuất xứ hàng hóa rất quan trọng, DN không làm tốt sẽ không được hưởng giảm thuế xuất xứ hàng hóa.