Dự thảo Thông tư tiêu chí xếp loại trung tâm thương mại: Nguy cơ “đẻ” thêm điều kiện kinh doanh

Trong đó, dự thảo có yêu cầu “khách mua hàng trong phạm vi bán kính dưới 500m”. Quy định này nhận được nhiều ý kiến trái chiều vì không khả thi, thiếu minh bạch và dễ gây hiểu lầm vì quy định này không cần thiết. Bên cạnh đó, các cửa hàng sẽ khó kiểm soát những khách hàng ngoài bán kính 500m đến mua hàng.

Theo dự thảo Thông tư, tại Điều 5 về tiêu chí cửa hàng tiện lợi, Thông tư đưa ra: Có vị trí đặt tại khu dân cư tập trung, khu thương mại dịch vụ, khu du lịch, nơi tập trung đông người. Diện tích kinh doanh: Từ 30m2 đến dưới 200m2.

Hàng hoá chủ yếu là thực phẩm ăn ngay và hàng bách hóa nhỏ lẻ; hàng tiêu dùng nhanh; số lượng mặt hàng kinh doanh trong khoảng 3.000 tên hàng; Chủ yếu bán theo phương thức tự phục vụ, thanh toán tập trung tại quầy thu ngân; Thời gian kinh doanh: có thể hoạt động tối đa 24 tiếng/ngày; Đối tượng phục vụ chủ yếu là khách mua hàng trong phạm vi bán kính dưới 500m; Chủ yếu hoạt động theo chuỗi, áp dụng công nghệ hiện đại trong hoạt động bán hàng và thanh toán.

Đưa ra ý kiến về các tiêu chí của Thông tư, ông Vũ Vinh Phú, chuyên gia về bán lẻ, thương mại cho rằng, nhiều điểm trong dự thảo Thông tư này không hợp lý. Các tiêu chí về hành chính này giúp dễ quản lý, kiểm tra nhưng không phù hợp thực tế.

Thông tư cần có những quy định chặt chẽ về các sản phẩm cung ứng trong siêu thị, hàng hoá phải có nguồn gốc, xuất xứ, xây dựng thương hiệu, giải quyết các vấn đề khiếu nại của khách hàng. Còn một số tiêu chí thì cần phải thông thoáng hơn, tạo điều kiện cho doanh nghiệp (DN) phát triển, cạnh tranh công bằng, người tiêu dùng thuận tiện nhất.

“Trong Điều 5 có mục “Đối tượng phục vụ chủ yếu là khách mua hàng trong phạm vi bán kính dưới 500m”, tôi cho rằng nên bỏ tiêu chí này. Bởi không thể quy định bắt người tiêu dùng mua bán ở trong phạm vi 500m, địa bàn phục vụ như vậy quá cứng nhắc. Như vậy sẽ không tạo sự cạnh tranh, không tiến bộ hướng tới sự phục vụ tiện ích cho người tiêu dùng”, ông Vũ Vinh Phú nhấn mạnh.

Cùng với đó, góp ý với Bộ Công Thương, Liên đoàn Thương mại & Công nghiệp Việt Nam (VCCI) cũng đề nghị Bộ Công Thương bỏ đề xuất cửa hàng tiện lợi chủ yếu bán cho khách trong phạm vi 500m vì không khả thi. Nếu quy định như vậy, chủ cửa hàng không thể biết khách hàng đang sinh sống tại đâu. Chưa kể, nếu cửa hàng nào phục vụ khách mua ngoài 500m có thể vi phạm pháp luật và bị xử phạt.

Theo VCCI, dự thảo Thông tư về phát triển hạ tầng thương mại của Bộ Công Thương còn đưa ra một số quy định bất hợp lý, can thiệp vào quyền tự do kinh doanh của DN và làm tăng chi phí không cần thiết. Đơn cử như, dự thảo yêu cầu tất cả siêu thị, siêu thị mini, trung tâm thương mại, cửa hàng outlet, trung tâm outlet phải có nơi trông xe, chỗ để xe hoặc bãi đỗ xe cho khách hàng. Điều này sẽ làm tăng chi phí kinh doanh cho DN và giảm sự linh hoạt của các mô hình kinh doanh.

Việc các cửa hàng có chỗ đỗ xe sẽ giúp tăng thuận tiện cho khách hàng, giúp họ có thêm doanh thu và ngược lại, cửa hàng nào không có sẽ bị mất khách. Tức là, thị trường sẽ tự điều tiết việc này mà không cần có sự can thiệp của Nhà nước.

Hay quy định siêu thị hạng I và II phải có nơi bảo quản hành lý cá nhân, phải có dịch vụ ăn uống, giải trí; trung tâm thương mại phải có khu vực dành cho hoạt động vui chơi giải trí, cho thuê văn phòng, khu vực dành cho hoạt động tài chính, ngân hàng... VCCI cũng cho là không cần thiết, can thiệp quá mức vào quyền tự do kinh doanh của DN.

Việc bố trí không gian kinh doanh phụ thuộc vào nhu cầu của khách hàng và khả năng cung cấp của DN. DN và người tiêu dùng sẽ tự điều chỉnh theo diễn biến của thị trường mà không cần Nhà nước can thiệp. Dự thảo còn yêu cầu các cửa hàng tiện lợi buộc phải chủ yếu bán theo phương thức tự phục vụ, thanh toán tập trung tại quầy thu ngân.

Hiện nay, có một số cửa hàng tiện lợi chủ động bố trí nhân viên lấy hàng cho khách và thanh toán ngay khi đưa hàng. Theo quy định này, nếu một cửa hàng tiện lợi coi đây là phương thức bán hàng và thanh toán chủ yếu thì sẽ bị xử phạt. Do vậy, VCCI đề nghị Bộ Công Thương bỏ tất cả các yêu cầu trên.

Phản hồi về Quy định về tiêu chí cửa hàng tiện lợi theo Điều 5 của Thông tư này là: “Đối tượng phục vụ chủ yếu là khách mua hàng trong phạm vi bán kính dưới 500m”, chiều 13/7, Bộ Công Thương cho biết, quy định không cấm hay hạn chế đối tượng phục vụ/khách mua của loại hình cửa hàng tiện lợi.

“Tiêu chí này nhằm thể hiện tính tiện lợi về khoảng cách cho người mua hàng, đồng thời làm cơ sở cho các địa phương tham khảo trong quá trình xây dựng chương trình, kế hoạch phát triển kết cấu hạ tầng thương mại”, Bộ Công Thương cho hay.

Ngoài ra thẩm quyền và việc xử phạt vi phạm hành chính trong lĩnh vực thương mại phải tuân thủ theo các quy định hiện hành, đối với lĩnh vực thương mại thực hiện theo Nghị định 98/2020/NĐ-CP ngày 26 tháng 8 năm 2020 của Chính phủ quy định xử phạt vi phạm hành chính trong hoạt động thương mại, sản xuất, buôn bán hàng giả, hàng cấm và bảo vệ quyền lợi người tiêu dùng.

Theo Bộ Công Thương, nội dung cơ bản của Dự thảo Thông tư tiếp tục kế thừa các quy định hiện vẫn còn phù hợp tại Quyết định số 1371/2004/QĐ-BTM và chỉnh sửa, hoàn thiện các quy định không còn phù hợp với thực tiễn, pháp luật hiện hành; bổ sung tiêu chí cửa hàng tiện lợi, cửa hàng outlet, trung tâm outlet (trên cơ sở báo cáo nghiên cứu kinh nghiệm của một số nước trên thế giới và ý kiến của các Sở Công Thương).

Tới nay, Bộ Công Thương cũng đã nhận được 69 ý kiến góp ý đối với dự thảo Thông tư, trong đó có 5 bộ/ngành, 5 UBND cấp tỉnh, 11 đơn vị thuộc Bộ Công Thương, 48 Sở Công Thương các tỉnh/thành phố. Hiện nay, Bộ Công Thương vẫn đang trong giai đoạn lấy ý kiến đối với Dự thảo Thông tư.