Giải quyết rào cản để phát triển kinh tế số
Tại hội thảo về "Kinh tế số và phát triển bền vững: Cơ hội và thách thức trong bối cảnh mới" do Viện Nghiên cứu quản lý kinh tế Trung ương phối hợp vừa tổ chức tại Hà Nội, nhiều ý kiến cho rằng, mặc dù được đánh giá có nhiều tiềm năng phát triển kinh tế số nhưng Việt Nam vẫn còn nhiều rào cản như: hạ tầng cho kinh tế số chưa đồng bộ, năng lực kết nối số còn thấp…
Theo báo cáo e-conomy SEA năm 2022 của Google, Temasek, và Bain Company quy mô kinh tế số Việt Nam có thể đạt 50 tỷ USD năm 2050, trong đó, thương mại điện tử (TMĐT) sẽ là lĩnh vực có đóng góp quan trọng nhất. Cũng theo báo cáo này, quy mô thị trường TMĐT bán lẻ tại Việt Nam tăng trưởng 28%, đạt 23 tỷ USD trong năm 2022. Nếu được tối ưu hóa, lượng khí phát thải từ hoạt động TMĐT sẽ giảm đáng kể (từ 30 - 40%) so với hoạt động thương mại thông thường, từ đó đóng góp cho phát triển bền vững chung của toàn nền kinh tế.
Bên cạnh đó, hạ tầng công nghệ thông tin của Việt Nam đã được cải thiện đáng kể. Việt Nam xếp thứ 25/194 quốc gia về chỉ số an toàn, an ninh mạng toàn cầu, hệ thống hải quan điện tử VNACCS/VCIS đã được triển khai tại 100% chi cục hải quan và hệ thống quản lý giám sát hải quan tự động đã bao phủ 100% thương mại qua cảng biển và hơn 90% thương mại qua cảng hàng không…
Tuy nhiên, bên cạnh những yếu tố thuận lợi, Việt Nam hiện đang đối mặt với nhiều rào cản trong quá trình phát triển kinh tế số như: hạ tầng cho kinh tế số chưa đồng bộ, năng lực kết nối số còn thấp, hệ thống thể chế chưa thực sự tạo thuận lợi cho phát triển kinh tế số, nguồn nhân lực chất lượng cao cho phát triển kinh tế số còn thiếu và yếu, thiếu quy định về bảo vệ người tiêu dùng. Ngoài ra, năng lực đổi mới sáng tạo của khu vực tư nhân được đánh giá là một trong những hạn chế lớn đối với sự phát triển kinh tế số của Việt Nam.
Ông Nguyễn Thanh Hưng, Thành viên Hội đồng tư vấn, Hiệp hội TMĐT Việt Nam (VECOM) cho rằng, tuần qua, sự cố đường cáp quang trên biển đã ảnh hưởng rất lớn tới người dùng Internet, đặc biệt là những người kinh doanh trên TMĐT. Theo đó, doanh nghiệp, người tiêu dùng bị thiệt hại nhiều nhưng không thấy phản hồi của nhà mạng về vấn đề này, không thấy hạ cước, giảm cước hay hỗ trợ doanh nghiệp, người tiêu dùng.
Để phát triển kinh tế số, ông Nguyễn Thanh Hưng cho rằng, cần có hạ tầng công nghệ thông tin, đường truyền Internet tốt. Bởi, chuyển đổi số trong doanh nghiệp Việt Nam hiện nay được xem là chìa khoá thúc đẩy phát triển kinh tế số. Theo đó, cần hoàn thiện chính sách, tạo thuận lợi hơn cho doanh nghiệp tham gia chuyển đổi số.
Để phát triển bền vững thị trường TMĐT trong nền kinh tế số, bà Lại Việt Anh, Phó Cục trưởng Cục TMĐT & Kinh tế số (Bộ Công Thương) cho rằng, phát triển bền vững nền kinh tế số, trong đó có TMĐT đang là một thách thức không nhỏ. Vì bên cạnh phát thải từ TMĐT thì vấn đề hàng giả, hàng nhái trên môi trường mạng cũng rất phức tạp.
Do đó, cần hoàn thiện chính sách tạo môi trường pháp lý thông thoáng; đảm bảo môi trường TMĐT cạnh tranh lành mạnh, bảo vệ người tiêu dùng; thu hẹp khoảng cách phát triển giữa các địa phương; phát triển TMĐT xanh; TMĐT gắn kết với môi trường. Đặc biệt, cần giảm thiểu rác thải từ bao bì trong TMĐT trong bối cảnh đơn hàng ngày càng gia tăng mạnh.
Về vấn đề này, đại diện của Lazada Việt Nam cho biết, với mong muốn góp phần hạn chế rác thải từ bao bì trong thương mại điện tử, Lazada Việt Nam đã phát hành cuốn Cẩm nang "Đóng gói hàng hóa hiệu quả, thân thiện với môi trường" dành cho nhà bán hàng trên sàn TMĐT nhằm khuyến khích các thông lệ tốt, thân thiện với môi trường. Cuốn cẩm nang đưa ra những lời khuyên hữu ích để các nhà bán hàng thuộc mọi quy mô có thể đóng gói hàng hóa đúng quy chuẩn và hiệu quả nhằm tiết kiệm nguyên liệu đóng gói, giảm thiểu các rủi ro sai sót, nhằm nâng cao hiệu quả kinh tế, đồng thời giảm thiểu rác thải ra môi trường.
Ông Trần Minh Tuấn, Vụ trưởng Vụ Kinh tế số, xã hội số (Bộ TT&TT) cho rằng, để có kinh tế số, xã hội số thì phải có thị trường số, công dân số. Do đó, nhiệm vụ đầu tiên của Bộ TT&TT là phải bảo đảm hạ tầng số đến tận người dân. Để phát triển kinh tế số, Bộ TT&TT tổ chức tổ cộng đồng hướng dẫn người dân về ứng dụng số, đặc biệt vùng nông thôn, vùng sâu, vùng xa, hải đảo sử dụng điện thoại thông minh, hướng dẫn mua bán hàng hóa qua điện thoại thông minh… Để bảo đảm an toàn an trên không gian mạng, sắp tới 100% điện thoại thông minh sẽ được cài đặt ứng dụng bảo đảm an toàn an ninh mạng.
Theo các chuyên gia, để có thể theo kịp tốc độ phát triển kinh tế số với các nước trên thế giới, Việt Nam cần hoàn thiện khung khổ thể chế - pháp lý và cơ sở hạ tầng công nghệ thông tin.