Hành lang pháp lý mới “khơi thông” thị trường trái phiếu
Nghị định 08/2023/NĐ-CP sửa đổi, bổ sung và ngưng hiệu lực thi hành một số điều tại các nghị định quy định về chào bán, giao dịch trái phiếu doanh nghiệp (TPDN) riêng lẻ với một số điểm mới được kỳ vọng sẽ mở ra cánh cửa khơi thông thị trường.
Sau những tai tiếng trên thị trường TPDN, cộng với những khó khăn nói chung đến từ thị trường tài chính, nhiều DN phát hành trái phiếu đang lâm vào cảnh nợ nần không thể thanh toán. Theo Công ty Chứng khoán Rồng Việt (VDSC), rủi ro không thanh toán được nợ gốc và lãi TPDN của các tổ chức phát hành đã bộc lộ rõ hơn trong thời gian gần đây.
Trong hai tháng đầu năm 2023, có khoảng 22,8 nghìn tỷ đồng TPDN đáo hạn, tuy nhiên, thống kê của HNX cho thấy, có khoảng 13 DN chậm thanh toán gốc và lãi trái phiếu với quy mô phát hành khoảng 3,8 nghìn tỷ đồng. Luỹ kế từ tháng 9/2022 đến nay, có khoảng hơn 60 DN công bố chậm trả lãi và nợ gốc trái phiếu, phần lớn tập trung vào nhóm DN bất động sản (BĐS) và xây dựng.
“Trong bối cảnh năng lực tài chính và tình hình kinh doanh của nhóm DN này chưa có cửa sáng để cải thiện, chúng tôi cho rằng vấn đề vi phạm trong nghĩa vụ trả nợ đối với trái chủ có thể sẽ gia tăng trong thời gian tới. Tuy nhiên, rủi ro này kỳ vọng sẽ tập trung ở lĩnh vực BĐS và xây dựng”, VDSC dự đoán và cho rằng, vấn đề khó khăn của thị trường TPDN không còn mới, nên việc có thêm những tổ chức phát hành không hoàn thành nghĩa vụ với trái chủ là diễn biến có thể lường trước. Ngoài ra, mặc dù bản chất khó khăn của thị trường TPDN chưa được tháo gỡ nhưng VDSC kỳ vọng rủi ro này sẽ không bị thổi phồng lên trong thời gian tới khi DN có những giải pháp đàm phán và thu xếp với trái chủ sau khi Nghị định 08 có hiệu lực.
Có chung quan điểm, Công ty Chứng khoán VNDIREC cho rằng, trong bối cảnh thị trường BĐS trầm lắng, nhiều DN gặp khó về dòng tiền và hạn chế khả năng tiếp cận nguồn vốn, danh sách các DN chậm thanh toán các nghĩa vụ nợ đang dần tăng lên. “Chúng tôi ước tính, tổng dư nợ TPDN của các DN này vào khoảng 121,1 nghìn tỷ đồng, chiếm khoảng gần 12% dư nợ TPDN toàn thị trường. Khoảng gần 38,5 nghìn tỷ đồng TPDN của các DN trong danh sách sẽ đáo hạn trong năm 2023, chiếm khoảng 15% tổng giá trị đáo hạn toàn thị trường cả năm”, VNDEREC thông tin.
Cũng phân tích về nguy cơ gia tăng DN nợ trái phiếu, Công ty cổ phần Chứng khoán Maybank Kim Eng chỉ rõ, một trong những nhà phát triển bất động sản hàng đầu Việt Nam Novaland (NVL) đã không thanh toán được tổng số tiền gốc và phiếu lãi trái phiếu khoảng 1.080 tỷ đồng đáo hạn vào tháng 2…
Nghị định 08 về trái phiếu có hiệu lực từ ngày 5/3 được thị trường tài chính đón nhận tích cực. VNDIREC cho rằng: “Chúng tôi ước tính khoảng 252 nghìn tỷ đồng TPDN sẽ đáo hạn trong năm nay, trong đó 63% giá trị đáo hạn sẽ rơi vào giai đoạn thử thách quý II – III/2023. Nhìn chung Nghị định 08 sẽ tạo ra hành lang pháp lý cần thiết xử lý một vài điểm nghẽn hiện nay trên thị trường TPDN”, VNDEREC nhận định.
Các nhà phân tích cho rằng, thứ nhất, Nghị định 08 tạo cơ sở pháp lý để tổ chức phát hành (TCPH) thỏa thuận về việc điều chỉnh một số điều khoản của trái phiếu, đặc biệt là việc gia hạn thời điểm đáo hạn. Trước đó một số TCPH đã tự thỏa thuận với trái chủ nhưng chưa có cơ sở pháp lý cụ thể nên việc thỏa thuận gặp nhiều khó khăn và tỷ lệ thành công thấp.
Thứ hai, cho phép TCPH thanh toán nghĩa vụ nợ và lãi trái phiếu bằng các tài sản hợp pháp khác. Trong bối cảnh nhiều DN đang gặp khó khăn về dòng tiền như hiện nay thì giải pháp này cũng mở ra một lựa chọn khả thi cho DN (trong trường hợp trái chủ đồng ý). Tuy nhiên, việc thỏa thuận có được trái chủ chấp thuận hay không sẽ phụ thuộc vào các điều khoản cụ thể, trong đó bao gồm tính pháp lý, định giá của các tài sản mà DN đưa ra thanh toán cho các trái chủ.
Thứ ba, tăng tỷ lệ phát hành TPDN thành công thông qua việc hoãn thực thi một số điều khoản như quy định nhà đầu tư chuyên nghiệp hoặc tăng thời gian phân phối. Thứ tư, giãn xếp hạng tín nhiệm bắt buộc đến 1/1/2024 sẽ giúp tăng khả năng tiếp cập huy động vốn qua kênh phát hành trái phiếu riêng lẻ đối với một số DN.