Hóa đơn điện tử có chặn được tình trạng mua bán hóa đơn để trục lợi?

92,6 doanh nghiệp đã sử dụng hóa đơn điện tử

Được triển khai thí điểm từ cuối năm 2021 và sau đó là đại trà trên toàn quốc, cho đến thời điểm này, hóa đơn điện tử  (HĐĐT) đã gần như “phủ sóng” tới toàn bộ các doanh nghiệp và hộ cá nhân kinh doanh trên toàn quốc.

“Thực hiện chủ trương, ngành Thuế đã triển khai HĐĐT giai đoạn 1 tại địa bàn 6 tỉnh, thành phố (gồm Hà Nội, TP Hồ Chí Minh, Hải Phòng, Quảng Ninh, Bình Định, Phú Thọ) từ ngày 21/11/2021 và triển khai giai đoạn 2 tại địa bàn 57 tỉnh, thành phố còn lại từ tháng 4/2022. Tính đến ngày 24/5/2022, trên cả nước đã có 764.314 doanh nghiệp (tương đương 92,6% tổng số doanh nghiệp) và 52.778 hộ kinh doanh, cá nhân kinh doanh theo phương pháp kê khai đã đăng ký và chuyển đổi sử dụng HĐĐT theo Nghị định số 123/2020/NĐ-CP và Thông tư số 78/2021/TT-BTC”, ông Đặng Ngọc Minh - Phó Tổng cục trưởng Tổng cục Thuế thông tin.

Cũng theo ông Minh, triển khai HĐĐT là một nhiệm vụ trọng tâm, quan trọng góp phần thúc đẩy chuyển đổi số tại các doanh nghiệp, chuyển đổi số đối với cơ quan tài chính và góp phần thực hiện chiến lược Chính phủ điện tử.

Dù được đánh giá vừa ích nước, vừa lợi nhà, tạo điều kiện thuận lợi cho cả ngành Thuế và tất cả mọi cá nhân, doanh nghiệp khi triển khai, song quá trình thực hiện, vẫn còn nhiều ý kiến băn khoăn xung quanh HĐĐT. Ví dụ, khi triển khai HĐĐT, với doanh nghiệp lớn thì không quá khó khăn, nhưng đối với những hộ kinh doanh, do quy mô nhỏ và không có kế toán chuyên trách, nên đây cũng là một thách thức.

Ông Minh cho biết, khi triển khai, Bộ Tài chính và Tổng cục Thuế cũng đã lường đến những khó khăn này, nên đã xác định việc triển khai phải chia làm 2 giai đoạn, và thực hiện cho các doanh nghiệp trước rồi mới đến hộ kinh doanh.

“Bên cạnh việc tuyên truyền về lợi ích kinh doanh, chúng tôi cũng cung cấp cổng điện tử có mã, chủ động cung cấp phần mềm kế toán dành cho hộ kinh doanh, xây dựng các phần mềm giải pháp đơn giản để cho doanh nghiệp thúc đẩy sử dụng kế toán điện tử và HĐĐT. Ngoài ra, đối với các doanh nghiệp siêu nhỏ, đây là quá trình chuyển đổi số của toàn xã hội theo chủ trương của Chính phủ, các doanh nghiệp nhỏ và vừa đều sử dụng điện thoại thông minh và giải pháp kế toán điện tử, nên có thể sử dụng để áp dụng HĐĐT, chi phí cũng thấp”, ông Minh thông tin.

Khuyến khích người tiêu dùng lấy hóa đơn

Theo phản ánh của báo chí, hiện nay, dù ngành Thuế đã rất khuyến khích khách mua hàng lấy hóa đơn, thậm chí đã có chương trình quay số trúng thưởng bằng HĐĐT, song tình trạng người dân không mặn mà với việc lấy hóa đơn là rất phổ biến, đặc biệt tình trạng này tràn lan ở các nhà hàng, siêu thị.

“Khách hàng phải đợi tới 30 phút chỉ để lấy hóa đơn, trong khi chương trình quay số trúng thưởng của ngành Thuế với giải chỉ có 50 triệu đồng trên tổng số hàng trăm triệu hóa đơn - xác suất trúng còn khó hơn cả trúng Vietlott, nên hầu hết khách đều không mặn mà gì”- nhiều ý kiến cho biết. Trả lời về vấn đề này, bà Nguyễn Thị Lan Anh -Vụ trưởng Vụ thuế doanh nghiệp nhỏ và cá nhân cho rằng điều này thuộc về vấn đề nhận thức của người tiêu dùng: mua hàng phải có hóa đơn - đây là căn cứ để xác định trong trường hợp có tranh chấp thì sẽ có căn cứ để xác minh.

“Với người tiêu dùng, nhận thức là quan trọng, xổ số chỉ là một cách thức để khuyến khích khách hàng lấy hóa đơn. Để thay đổi cả nhận thức của người dân cần sự vào cuộc của tất cả các ban ngành địa phương - cái này cần thời gian và ngành Thuế đã triển khai nhiều giải pháp đồng bộ để tuyên truyền. Hiện chúng tôi đã thực hiện kết nối giữa cơ quan thuế với các nhà hàng, siêu thị để việc xuất hóa đơn thuận tiện và nhanh chóng nhất, không bắt buộc chữ ký số, lập hoá đơn, xử lý sai sót 24/7 và cuối ngày chuyển dữ liệu về 1 lần tạo thuận lợi cho cả người bán hàng và cơ quan thuế. Phía đơn vị cung cấp dịch vụ, phải xác định việc bán hàng mà không xuất hóa đơn là vi phạm pháp luật. Ngoài ra, chính quyền cơ sở phải có trách nhiệm, vì khoản thu nó gắn với trách nhiệm và quyền lợi của họ. Với sự kết hợp giữa các giải pháp tuyên truyền, hỗ trợ xây dựng chính sách, cảnh báo, sự vào cuộc của chính quyền địa phương - ngành Thuế kỳ vọng sẽ thay đổi nhận thức của người tiêu dùng, triển khai thành công HĐĐT”, bà Lan Anh cho biết.

Vậy, việc triển khai HĐĐT có ngăn chặn được tình trạng mua bán hóa đơn bất hợp pháp để trục lợi thuế, hay giảm thiểu được nạn kê khai giảm giá so với thực tế để trốn thuế? “Về gian lận hóa đơn, bất cứ hình thức hóa đơn nào, giấy hay điện tử đều có gian lận. Ví dụ mua 1 chiếc xe máy, có trường hợp ghi thấp hơn giá giao dịch thực tế. Khi phát hiện hành vi kê khai thấp giá bán là trốn thuế và sẽ bị xử lý theo pháp luật. Tuy nhiên, vướng mắc lớn hiện nay là ngành Thuế không có chức năng điều tra, nên khi tiếp nhận thông tin, thì cơ quan chỉ có thể thuế nhận diện trên cơ sở hóa đơn kê khai. Vì vậy, cơ quan thuế khuyến khích người mua hàng cung cấp thông tin để có cơ sở rà soát và xử lý. Nếu không thông báo thì không xử lý được. Hiện chúng tôi đang phối hợp với các cơ quan chức năng để chống hiện tượng này, đồng thời xây dựng quỹ dữ liệu để tránh thất thoát thuế”, ông Minh nói.

Còn với việc trên mạng tràn lan chào bán mua bán hóa đơn, đại diện Thanh tra Thuế cho biết hiện Bộ Tài chính đã có nhiều văn bản chỉ đạo ngăn chặn tình trạng buôn bán hóa đơn, đã gửi các bộ ban ngành cả Bộ Công an. Ngoài ra, Tổng cục Thuế đang xây dựng đề án để xác minh việc này. “Cơ quan thuế thành lập ban chỉ đạo 1385 để xử lý nhiều nội dung trong đó có nội dung buôn bán hóa đơn. Đang ban hành văn bản gửi các bộ banh ngành để cùng vào cuộc xử lý tình trạng các tổ chức, cá nhân có dấu hiệu buôn bán hóa đơn. Cơ quan thuế và Công an đã vào cuộc, đã xử lý một số trường hợp nhằm răn đe.

Với HĐĐT, vì có lưu vết, nên ngay lúc đó, có thể qua mặt được, nhưng dòng chảy thương mại vẫn liên tục nên có lưu vết và việc rà soát rất nhanh. Khi sử dụng HĐĐT thì ngay khi nhận được đã có thể tra ngay để xem thông tin các đơn vị có tồn tại thực hay không có, hiện tượng mua bán hóa đơn có đúng hay không.