Thị trường lao động thiếu hụt công nhân có tay nghề
Những tháng đầu năm, thị trường lao động có nhu cầu tuyển dụng tăng 19% so với cùng kỳ năm 2024. Những nhóm ngành như: bán lẻ và thương mại, bất động sản và xây dựng, sản xuất – chế biến và chế tạo là những nhóm ngành đang có nhu cầu tuyển dụng rất lớn.
Đây là đánh giá trong báo cáo “Tóm lược thị trường lao động Việt Nam đầu năm 2025” được Vieclam24h vừa công bố. Báo cáo này dựa trên khảo sát từ cả người lao động và doanh nghiệp, phản ánh được mở rộng quy mô nhân sự của nhiều doanh nghiệp hiện nay. Mặc dù thị trường lao động đang rất tích cực nhưng vẫn tồn tại nhiều thách thức về cân bằng cung – cầu.
Chưa cân đối cung – cầu
Khảo sát của Vieclam24h cho biết, các ngành có nhu cầu tuyển dụng cao nhất bao gồm bán lẻ và thương mại, bất động sản và xây dựng, sản xuất - chế biến và chế tạo, chiếm gần 60% tổng số vị trí tuyển dụng. Đặc biệt, nhóm ngành bán hàng - kinh doanh tiếp tục dẫn đầu với hơn 20% nhu cầu tuyển dụng, phản ánh xu hướng doanh nghiệp đẩy mạnh mở rộng thị trường và tăng doanh thu.
Theo báo cáo này, những ngành nghề nổi bật trong năm 2025 là ngành công nghiệp - chế biến và chế tạo ghi nhận mức tăng tuyển dụng 41% so với cùng kỳ năm ngoái, nhưng vẫn đối mặt với tình trạng thiếu hụt lao động có tay nghề cao. Đặc biệt, lĩnh vực dệt may - da giày - thời trang có nhu cầu tuyển dụng tăng 7%, nhưng số lượng người tìm việc lại giảm 18%. Tiếp đến là ngành bất động sản và xây dựng. Nhờ các chính sách hỗ trợ từ Chính phủ, ngành bất động sản và xây dựng đang khởi sắc với mức tăng tuyển dụng trên 40%. Hơn 50% lao động trong ngành đang tìm kiếm cơ hội việc làm mới, tạo ra sự dịch chuyển nhân sự mạnh mẽ. Ngành logistics và chuỗi cung ứng có nhu cầu tuyển dụng tăng khoảng 35%, nhưng doanh nghiệp vẫn gặp khó khăn trong việc tìm kiếm ứng viên có kỹ năng phù hợp.
Ngành tài chính và kế toán - kiểm toán cũng chứng kiến mức tăng 18% về nhu cầu tuyển dụng, nhưng hơn 50% lao động trong nhóm nghề kế toán - kiểm toán đang có xu hướng tìm kiếm công việc mới. Bán lẻ và thương mại ghi nhận mức tăng tuyển dụng 14%, nhưng nhu cầu tuyển dụng các vị trí liên quan đến ngôn ngữ, biên phiên dịch lại giảm hơn 30%. Cuối cùng là lao động phổ thông với nhu cầu tuyển dụng tăng hơn 10% sau Tết Nguyên đán, chiếm tới 44% tổng nhu cầu tuyển dụng cả nước nhưng cũng đang rơi vào tình trạng thiếu hụt nhân lực.
Vieclam24h đánh giá thị trường lao động Việt Nam đang cho thấy những tín hiệu phục hồi tích cực sau giai đoạn khó khăn. Với nhu cầu tuyển dụng tăng 19% so với cùng kỳ năm 2024, phản ánh sự mở rộng quy mô nhân sự của nhiều doanh nghiệp. Tuy nhiên, sự gia tăng này không đồng đều giữa các ngành nghề, dẫn đến tình trạng mất cân đối cung - cầu lao động. Sự chênh lệch giữa nhu cầu tuyển dụng và nguồn cung lao động đang trở thành thách thức lớn. Khoảng cách kỹ năng giữa ứng viên và yêu cầu công việc ngày càng rõ rệt, đặc biệt trong các lĩnh vực như công nghệ, logistics và kinh doanh.
Cần cái “bắt tay” giữa nhà trường và doanh nghiệp
Việt Nam đang là điểm đến của rất nhiều nhà đầu tư nước ngoài, dòng vốn đầu tư đổ vào tăng mạnh. Vì thế, một trong những nhiệm vụ quan trọng đặt ra là phải tập trung phát triển nguồn nhân lực có trình độ giỏi, năng lực chuyên môn cao để làm chủ công nghệ, tham gia vào chuỗi cung ứng toàn cầu của các doanh nghiệp FDI. Tuy nhiên, theo đánh giá việc đào tạo nhân lực có tay nghề cao hiện nay vẫn chưa đáp ứng được ngay nhu cầu thực tế của thị trường lao động, doanh nghiệp.
Giám đốc miền Bắc Navigos Search (Công ty cung cấp dịch vụ tuyển dụng nhân sự) Ngô Thị Ngọc Lan cho rằng, làn sóng đầu tư mạnh mẽ vào Việt Nam đang tạo ra những cơ hội việc làm cho lao động. Tuy vậy, khi thị trường lao động càng ngày càng đòi hỏi cao hơn về chất lượng lao động thì có nghĩa rằng, thậm chí có rất nhiều lao động hiện tại đang chưa đáp ứng được yêu cầu của nhà tuyển dụng. “Một thực tế mà chúng tôi nhìn thấy là trước đây với mỗi yêu cầu tuyển dụng, số lượng người ứng tuyển tương đối thấp, chỉ khoảng vài ba chục người thì bây giờ, số lượng người ứng tuyển đã cao lên gấp đôi nhưng chưa chắc doanh nghiệp đã tuyển được người. Vì tiêu chí tuyển dụng của họ đã nâng cao hơn trước đây rất nhiều”, bà Lan cho hay. Do đó, nâng cao chất lượng nguồn cung là vấn đề rất cấp thiết.
Chuyên gia lao động Phạm Minh Huân, nguyên Thứ trưởng Bộ Lao động, Thương binh và Xã hội cho rằng, trong những năm qua, Nhà nước cũng đã xây dựng nhiều chương trình mục tiêu để nâng cao chất lượng nguồn nhân lực. Tuy vậy, một số góc độ vẫn chưa đạt so với yêu cầu. Hạn chế lớn nhất hiện nay là chưa gắn kết được nhu cầu của doanh nghiệp về chất lượng lao động đối với đào tạo của các cơ sở dạy nghề. “Chúng ta đã có nhiều thay đổi, nhưng rõ ràng giữa các cơ sở đào tạo và nhu cầu của doanh nghiệp vẫn chưa được gắn kết. Tôi nghĩ là về mặt luật pháp, chính sách của chúng ta cũng tương đối hoàn thiện. Tuy nhiên, trong các cơ sở đào tạo vẫn còn nhiều tồn tại. Hiện nay, tư duy trong đào tạo ở các trường nghề vẫn chủ yếu là có thế nào đào tạo thế đó. Cái này bắt buộc phải có sự thay đổi. Thị trường lao động, doanh nghiệp cần cái gì thì các cơ sở đào tạo phải chuyển đổi để đào tạo đáp ứng theo đó. Đối với các cơ sở đào tạo phải có sự thay đổi để đáp ứng từ thiết bị đào tạo, cho đến giáo trình, giáo viên…”, ông Huân nói.
Ông Huân cho rằng, các cơ sở đào tạo phải có sự liên kết với các doanh nghiệp, đào tạo theo đặt hàng của doanh nghiệp. Việc gắn kết cơ sở đào tạo với doanh nghiệp sẽ đỡ lãng phí nguồn lực của cả nhà nước và xã hội, quan trọng hơn hết là đáp ứng được nhu cầu của doanh nghiệp. Doanh nghiệp cũng mong muốn điều này. Doanh nghiệp chắc chắn chỉ muốn tập trung vào sản suất kinh doanh, còn phần đào tạo nguồn nhân lực không phải lo nữa. Nhưng hiện nay, vấn đề này trong lĩnh vực giáo dục nghề nghiệp còn yếu. Trong luật, trong chính sách đã đề ra rất nhiều về việc đào tạo lao động phải gắn với thị trường, đào tạo theo yêu cầu của thị trường, nhưng trên thực tế thì chưa đạt được.
Ở góc độ khác, bên cạnh mối quan hệ gắn kết giữa nhà trường và doanh nghiệp, bà Ngô Thị Ngọc Lan, Giám đốc miền Bắc Navigos Search cho rằng cũng cần thiết có vai trò của nhà nước. Theo bà Lan, thị trường lao động hiện nay đã có một số ngành nghề mới phát triển. Vậy vai trò của Nhà nước là vừa định hướng thu hút đầu tư, vừa đưa ra những định hướng cho các cơ sở giáo dục. Có cơ chế đào tạo hoặc mở thêm các cơ sở đào tạo phục vụ đúng ngành đó. Ngoài ra, Nhà nước cần có cơ chế thông thoáng để doanh nghiệp đầu tư cơ sở vật chất cho nhà trường được thuận lợi.