Tìm đầu ra mới cho các mặt hàng gặp khó tại Mỹ

Theo báo cáo của Bộ NN&MT, trong 7 tháng đầu năm 2025, tổng giá trị xuất khẩu ước đạt gần 39,7 tỉ USD, tăng 14,7% so với cùng kỳ năm 2024. Trong đó, giá trị xuất khẩu nông sản đạt gần 21,5 tỉ USD, tăng 17%; chăn nuôi đạt 339 triệu USD, tăng hơn 21%, thủy sản đạt gần 6,1 tỉ USD, tăng gần 14% và lâm sản đạt gần 10,4 tỉ USD, tăng 8,6%. So với năm 2024 có 10/11 mặt hàng chủ lực duy trì về tăng trưởng thì 7 tháng đầu năm, chỉ có 8/11 mặt hàng tăng trưởng. 3 mặt hàng suy giảm từ đầu năm cho đến nay gồm có gạo, chè và ngành rau quả. Tuy nhiên, về thị trường cả ba thị trường lớn là Mỹ, Trung Quốc và Nhật Bản đều duy trì tăng trưởng.

Đặc biệt, xuất khẩu sang châu Âu tăng mạnh 49%, đạt 4,3 tỉ USD; Trung Đông tăng gần 11%, châu Phi tăng gần 9%. Đây cũng là tín hiệu tốt của ngành nông nghiệp nhất là ở bối cảnh ngành còn nhiều khó khăn thách thức đến từ khả năng cung ứng nguyên liệu sản xuất chế biến cho tới tính cạnh tranh thị trường quốc tế, các chính sách kiểm dịch, thuế quan...

Ông Ngô Hồng Phong, Cục trưởng Cục Chất lượng, Chế biến và Phát triển thị trường (Bộ NN&MT) khẳng định, Bộ NN&MT quyết tâm đạt ít nhất 65 tỷ USD xuất khẩu nông, lâm, thủy sản trong năm 2025. Để đạt được mục tiêu này, cần duy trì ổn định các thị trường truyền thống, mở rộng thị trường mới, chuyển từ tăng sản lượng sang tăng giá trị gia tăng với sản phẩm chế biến sâu, và tìm đầu ra mới cho các mặt hàng gặp khó tại Mỹ.

Về lâu dài, ngành nông nghiệp sẽ xây dựng vùng nguyên liệu tập trung đạt tiêu chuẩn quốc tế, giữ vững uy tín chất lượng, ứng dụng công nghệ cao, đổi mới bao bì. Từng thị trường sẽ có hướng tiếp cận riêng, trong đó với Mỹ sẽ đàm phán chia sẻ chi phí thuế để duy trì xuất khẩu. Với Trung Quốc: Mở rộng xuất khẩu chính ngạch; với Châu Âu: Gỡ “thẻ vàng” IUU, tận dụng lợi thế thủy sản nuôi, rau quả; với Nhật Bản: Gia tăng sản phẩm chế biến chất lượng cao.... Ông Phong khẳng định, mục tiêu 65 tỷ USD xuất khẩu nông, lâm, thủy sản năm 2025 hoàn toàn trong tầm tay, bất chấp những biến động của thị trường quốc tế.

Cũng tại hội nghị, bà Nguyễn Minh Hằng, Thứ trưởng Bộ Ngoại giao bày tỏ nhất trí với nhận định của Bộ NN&MT rằng từ nay đến cuối năm, hoạt động xuất khẩu nông lâm thủy sản sẽ còn nhiều thách thức, đòi hỏi chúng ta phải nghiên cứu, đánh giá kỹ lưỡng để có giải pháp phù hợp. Bà Hằng lưu ý, giá lương thực trong thời gian vừa qua có xu hướng tăng, nhưng riêng giá gạo giảm và dự kiến tiếp tục giảm trong 1 - 2 năm tới.

Nhiều quốc gia có thể áp dụng chính sách hạn chế xuất khẩu hoặc áp hạn ngạch đột ngột khiến thị trường biến động khó lường. Thêm vào đó sẽ là những khó khăn do tác động từ chính sách thuế đối ứng của Mỹ.

Thứ trưởng Nguyễn Minh Hằng đưa ra một số định hướng trọng tâm cần xem xét trong thời gian tới. Một là, duy trì đà tăng trưởng ở các thị trường lớn và đa dạng hóa thị trường; đồng thời khai thác tốt hơn dư địa tại thị trường EU. Các bộ, ngành cần phối hợp chặt chẽ hơn để hoàn thiện cơ sở pháp lý cho thương mại nông sản. Thiết lập khuôn khổ hợp tác chiến lược trong lĩnh vực nông nghiệp. Tháo gỡ vướng mắc cho từng ngành hàng.

Hai là, thích ứng với chính sách thuế quan của Mỹ. Bộ NN&MT nên cân nhắc về việc có báo cáo với Chính phủ về những tác động đối với từng ngành hàng trong lĩnh vực nông nghiệp, đồng thời kiến nghị các biện pháp ứng phó phù hợp. Ba là, đẩy mạnh xúc tiến và quảng bá các thị trường mới, đặc biệt gắn với các hoạt động cấp cao. Cần sự phối hợp chặt chẽ hơn giữa ba bộ: Bộ Ngoại giao, Bộ Công Thương, Bộ NN&MT, mang tính chất liên ngành hơn...

Kết luận Hội nghị, Quyền Bộ trưởng Bộ NN&MT Trần Đức Thắng nhấn mạnh: "Chúng ta đã nhận diện rõ khó khăn, vướng mắc, đồng thời xác định đây là giai đoạn vừa có thách thức, vừa có cơ hội. Với sự vào cuộc của tất cả các bên, đẩy mạnh xuất khẩu hoàn toàn khả thi, bởi dư địa vẫn còn rất lớn".

Ông Thắng nhấn mạnh, doanh nghiệp và hiệp hội ngành hàng là lực lượng trực tiếp sản xuất, cần chủ động đề xuất hỗ trợ từ Bộ NN&MT, Bộ Ngoại giao, Bộ Công Thương hoặc các địa phương khi cần thiết. Về thị trường, cần chú trọng thị trường nội địa với hơn 100 triệu dân, thay thế nhập khẩu đối với sản phẩm có thể sản xuất trong nước.

"Hiện mỗi năm chúng ta xuất khẩu gần 100 triệu tấn nông, lâm, thủy sản, nhưng giá trị gia tăng còn hạn chế do phụ thuộc đầu vào từ nước ngoài. Nếu doanh nghiệp Việt Nam làm chủ được các khâu này, giá thành sẽ giảm, chất lượng tăng. Tôi đề nghị Cục Chất lượng, Chế biến và Phát triển thị trường xây dựng bản tin định kỳ cập nhật số liệu sản xuất, nhập khẩu, xuất khẩu; tình hình thị trường trong nước và quốc tế; phân tích thị trường tiềm năng; cùng các thông tin chính thống từ cơ quan liên quan để doanh nghiệp và người dân tham khảo, định hướng sản xuất hiệu quả", ông Thắng nói.