Tính giải pháp căn cơ cho thị trường nông sản Tây Nguyên
Nhiều loại nông sản ở Tây Nguyên hiện đang rớt giá mạnh, không tiêu thụ được. Đây chính là lúc các cấp chính quyền, người nông dân nhìn nhận rõ hơn những hạn chế trong tư duy sản xuất, từ đó có giải pháp căn cơ, đồng bộ để vượt qua khó khăn trước mắt và tính kế lâu dài.
Giá rớt thê thảm
Theo Sở Nông nghiệp và Phát triển nông thôn (NN&PTNT) tỉnh Đắk Lắk, hiện tỉnh này có hơn 12.000ha sầu riêng, diện tích đang cho thu hoạch khoảng 5.300ha, sản lượng khoảng 103.000 tấn; hơn 9.000ha bơ, diện tích thu hoạch khoảng 5.400ha, sản lượng khoảng 82.000 tấn đang vào chính vụ thu hoạch. Tuy nhiên, vào thời điểm này thương lái, doanh nghiệp đến thu mua hầu như vắng bóng.
Anh Nguyễn Đình Dũng (trú tại xã Ea Kênh, huyện Krông Pắk) cho biết, với 2ha sầu riêng Dona đang độ tuổi cho thu hoạch, năm ngoái gia đình anh thu hơn 30 tấn, bán được gần 3 tỷ đồng. Năy nay cũng dự kiến thu hơn 30 tấn nhưng giá giảm mạnh khiến thu nhập không đáng là bao.
“Những năm trước, cứ vào đầu tháng 8 là thương lái đã đến tận nhà để đặt cọc thu mua nguyên vườn. Năm nay, đến cuối tháng 8 vẫn chỉ có vài người đến hỏi trả giá 30 nghìn đồng/kg sầu riêng loại 1, loại 2 chỉ có 15-20 nghìn đồng/kg. So với những năm trước, giá sầu riêng giảm gần 70%”, anh Dũng buồn bã nói.
Những năm trước, các loại bơ đặc sản như bơ booth, bơ 034 (bơ sáp), có giá từ 100-120 nghìn đồng/kg, còn các loại bơ khác cũng 30-50 nghìn đồng/kg. Nhưng, năm nay do ảnh hưởng của dịch bệnh COVID-19, giá chỉ bằng 1/5 mà thương lái cũng không mặn mà. Nhiều chủ vườn để bơ rụng đầy gốc.
Vườn bơ của gia đình ông Trần Đình Tuấn (trú huyện Cư Mgar, tỉnh Đắk Lắk) đã bước vào vụ thu hoạch nhưng năm nay người mua không thấy, giá xuống thấp chẳng đủ chi phí đầu tư. Gia đình ông có 2ha bơ 034 trồng xen canh trong vườn cà phê. Mấy năm trước, thương lái tranh nhau mua, với giá tại vườn 80 nghìn đồng/kg, nay chỉ còn 15-20 nghìn đồng/kg, còn không có người hỏi. “Nhiều năm trồng bơ, tôi chưa thấy khi nào giá giảm mạnh thế này”, ông Tuấn nói.
Còn tại tỉnh Đắk Nông, theo thống kê của Sở NN&PTNT tỉnh này, hiện toàn tỉnh có gần 11.000ha rau, củ, quả, trái cây các loại, với tổng sản lượng khoảng 176.000 tấn, trong đó có khoảng 9.000 tấn bơ, 18.000 tấn sầu riêng. Giá cước vận tải, giá nhân công tăng cao và khan hiếm nhưng giá các loại nông sản lại giảm từ 20 đến 25% so với năm ngoái.
Cần có giải pháp căn cơ
Ông Tạ Văn Châm, Phó Chủ tịch UBND xã Ea Kênh, huyện Krông Pắk cho biết: “Thời điểm này, Tây Nguyên đang vào vụ thu hoạch rộ với một sản lượng rất lớn, trong khi thời gian thu hoạch ngắn nên thương lái, doanh nghiệp không thể tiêu thụ kịp”.
Ông Lê Minh Tâm (chủ một vựa thu mua sầu riêng xuất khẩu ở huyện Krông Pắk) cho hay, những năm trước, mỗi kỳ đến vụ thu hoạch sầu riêng thì vựa thu mua của ông có từ 20-30 công nhân làm việc ngày đêm để kịp hàng đi xuất khẩu. Năm nay chỉ có tầm gần chục người làm. “Nhân công khó khăn, xuất khẩu bị ách tắc, vận chuyển khó nên kế hoạch thu mua ban đầu 20.000 tấn nay buộc phải giảm còn hơn 10.000 tấn”, ông Tâm nói.
Ông Nguyễn Hòa Dương, Giám đốc Sở NN&PTNT tỉnh Đắk Lắk dự báo năm nay sẽ là một năm khó khăn với bà con nông dân trồng cây ăn trái nên từ đầu vụ thu hoạch, các ngành chức năng tham mưu cho UBND tỉnh ban hành kế hoạch tiêu thụ bơ, sầu riêng.
Hai phương án đề ra là: Khi dịch COVID-19 vẫn trong tầm kiểm soát thì 80% sản lượng bơ và 20% sản lượng sầu riêng sẽ tiêu thụ trong nước; còn lại sẽ xuất khẩu. Nếu dịch bệnh quá phức tạp, tỉnh sẽ tập trung mọi nguồn lực, hỗ trợ người dân từ thu hoạch, chế biến và tiêu thụ. 90% sản lượng bơ và 36% sản lượng sầu riêng sẽ tiêu thụ trong nước, 10% bơ và hơn 60% sầu riêng còn lại sẽ xuất khẩu. “Tuy nhiên, việc xuất khẩu nông sản qua một số nước, vùng lãnh thổ hiện tại gặp nhiều khó khăn”, ông Dương nói.
Cũng theo ông Dương: “Nguyên nhân chính là sản xuất chưa gắn liền với tiêu thụ sản phẩm. Do vậy, về phía người dân cần hướng tới việc liên kết sản xuất, tạo ra vùng sản xuất tập trung theo tiêu chuẩn quốc tế, có chứng nhận. Khi đạt được những điều này, thì đầu ra sẽ rộng mở hơn, vì sản phẩm đáp ứng nhu cầu của thị trường nhiều nước... Đồng thời, tỉnh cũng sẽ có giải pháp kêu gọi doanh nghiệp đầu tư công nghệ chế biến sâu nông sản để đảm bảo đầu ra ổn định cho sản phẩm nông nghiệp”.
Có thể nói, hiện nay nông dân Tây Nguyên đã được nâng cao về trình độ. Đất đai khí hậu khu vực Tây Nguyên có tính đặc thù cao, đảm bảo chất lượng nông sản có thể đáp ứng bất kỳ thị trường khó tính nào. Nhưng về lâu dài nông dân, doanh nghiệp cũng như chính quyền địa phương cần nối vòng tay đủ rộng, đủ chặt mới tận dụng được cơ hội, vượt qua được thách thức, khó khăn như hiện nay.