Xung quanh kiến nghị ngân hàng không được thu giữ tài sản bảo đảm là “nhà ở duy nhất” của khách hàng
Ngân hàng Nhà nước (NHNN) đề xuất cấm ngân hàng thu giữ tài sản khi tài sản đó là “nhà ở duy nhất” và là “công cụ lao động chủ yếu hoặc duy nhất” nhằm tránh trường hợp đẩy bên bảo đảm vào tình thế khó khăn hơn về tài chính cũng như không còn nơi ở, không đảm bảo khả năng nuôi sống bản thân và gia đình. Tuy nhiên, cũng có ý kiến lo ngại quy định này sẽ thêm 1 cái van “siết tín dụng”.
NHNN đang lấy ý kiến đối với dự thảo Nghị định quy định điều kiện tài sản bảo đảm của khoản nợ xấu được thu giữ. Theo đó, dự thảo quy định tổ chức tín dụng, chi nhánh ngân hàng nước ngoài, tổ chức mua bán và xử lý nợ xấu được quyền thu giữ tài sản bảo đảm của khoản nợ xấu với điều kiện “tài sản bảo đảm được thu giữ phải đáp ứng điều kiện theo quy định của Chính phủ”.
Cụ thể, tài sản bảo đảm của khoản nợ xấu được thu giữ khi đáp ứng các điều kiện quy định sau: Tài sản bảo đảm không phải là nhà ở duy nhất của bên bảo đảm; tài sản bảo đảm không phải là công cụ lao động chủ yếu hoặc duy nhất của bên bảo đảm. Như vậy, các tổ chức tín dụng sẽ không được phép thu hồi tài sản bảo đảm của khoản nợ xấu, nếu đó là nhà ở duy nhất của bên bảo đảm; hoặc là công cụ lao động chủ yếu hoặc duy nhất của bên bảo đảm.
Theo quy định, "nhà ở duy nhất" được hiểu là công trình xây dựng duy nhất thuộc quyền sở hữu của bên bảo đảm nơi bên bảo đảm ở và sinh sống ổn định, lâu dài hoặc thường xuyên sinh sống. Còn "công cụ lao động chủ yếu hoặc duy nhất" là phương tiện lao động mang lại thu nhập chủ yếu hoặc duy nhất cho bên bảo đảm. Cùng với đó, thu nhập chủ yếu hoặc duy nhất của bên bảo đảm được xác định tương ứng với mức lương tối thiểu theo vùng nơi bên bảo đảm sinh sống và làm việc theo quy định của Chính phủ về mức lương tối thiểu đối với người lao động làm việc theo hợp đồng lao động. Việc dự thảo yêu cầu căn cứ vào mức lương tối thiểu theo vùng cũng là điểm mới đáng chú ý. Đây được coi là thước đo khách quan để xác định liệu công cụ lao động có mang lại nguồn thu nhập tối thiểu cho người bảo đảm hay không. Nếu tài sản được chứng minh là công cụ lao động duy nhất tạo ra thu nhập ở mức tối thiểu theo quy định thì tổ chức tín dụng sẽ không được phép thu giữ.
Trao đổi với PV Báo CAND về đề xuất mới này, luật sư Nguyễn Thanh Hà - Chủ tịch Công ty luật SBLAW cho rằng, đây là một đề xuất rất nhân văn, bảo đảm tính nhân đạo trong việc thu giữ tài sản bảo đảm. “Việc thực thi quy định này sẽ đảm bảo người dân có quyền về nhà ở, không làm bần cùng hoá những người đi vay nợ. Tuy nhiên, nếu quyết định này đi vào thực tế, nó cũng sẽ gây khó khăn cho các tổ chức tín dụng khi thu giữ tài sản bảo đảm. Và để tránh những khó khăn này, thì các tổ chức tín dụng sẽ siết chặt hơn nữa các quy định cho vay vốn, vì mục đích của các ngân hàng khi cho vay là lợi nhuận và khả năng thu hồi vốn, khả năng trả nợ của khách hàng. Bởi vậy, quá trình thẩm định tín dụng sẽ khó khăn hơn. Đây là 2 mặt của một vấn đề mà chúng ta cần tính đến khi xây dựng nghị định”, luật sư Hà phân tích.
Từ phía ngân hàng là nơi thực hiện quy định, chị Nguyễn Thị Hoài, một cán bộ ngân hàng trên địa bàn Hà Nội cũng cho biết, với cán bộ tín dụng, thành tích cho vay vốn luôn gắn với khả năng thu hồi nợ, bởi vậy, cán bộ ngân hàng rất ngại những trường hợp khách hàng gặp khó khăn khi trả nợ. “Tất nhiên khi vay vốn, hầu hết khách hàng không ai muốn mình thành nợ xấu, và phía cán bộ tín dụng cũng không muốn “làm khó” khách hàng, song nếu “nới” chỗ này sẽ phải siết chỗ khác, vì mục tiêu cuối cùng của ngân hàng vẫn là đảm bảo an toàn hệ thống, hạn chế tối đa nợ xấu. Nên, nếu quy định này được thực thi, chắc chắn cán bộ tín dụng cũng sẽ thận trọng hơn trong quá trình thẩm định hồ sơ vay vốn”, chị Hoài chia sẻ.