“Ký ức bầu trời” và chuyện ít biết về những chuyến bay đặc biệt của người Việt
Nhiều câu chuyện thú vị, đầy bất ngờ về những chuyến bay đặc biệt của người Việt được Trung tướng, Anh hùng Phạm Tuân, nhà ngoại giao Tôn Nữ Thị Ninh, một số nhân chứng tham gia các chuyến bay dân dụng đầu tiên của Việt Nam, MC Anh Tuấn, con trai nhà văn Hữu Mai - nhà báo Hữu Việt... chia sẻ tại chương trình Quán thanh xuân, chủ đề “Ký ức bầu trời” vào ngày 7-8.
Đây là chương trình do Đài Truyền hình Việt Nam thực hiện, sau nhiều nỗ lực để vừa ghi hình, vừa kết nối qua mạng Internet với các khách mời trong thời điểm nhiều địa phương đang thực hiện giãn cách xã hội để phòng, chống dịch COVID-19.
Trung tướng, Anh hùng Phạm Tuân, người đã trở thành niềm tự hào của Việt Nam với kỷ lục người châu Á đầu tiên bay vào vũ trụ, kể chuyện nhiều người cứ “viết kịch bản” cho ông khi muốn ông phải có ước mơ được bay vào vũ trụ từ thời thơ ấu. Nhưng ngày ấy, tỉnh Thái Bình - quê ông là vùng nông thôn nghèo, nên bay vào vũ trụ là chuyện chưa ai nghĩ tới. Khát vọng trở thành phi công chỉ có và được nuôi dưỡng khi ông đã là một thợ máy, đã vượt qua rất nhiều người để sang học tại Liên Xô. Ông tập luyện 18 tháng và khi bay vào vũ trụ đã mang theo 4 hiện vật nhỏ bằng bàn tay là Di chúc Bác Hồ, Tuyên ngôn Độc lập, cờ Tổ quốc, ảnh Tổng Bí thư Lê Duẩn. Hiện nay, các hiện vật này đã được trao tặng cho nhiều bảo tàng.
Kể lại niềm hạnh phúc khi được ngắm nhìn Trái đất, quê hương, đất nước và vẻ đẹp của bầu trời hoà bình, sự tự hào khi là người Việt Nam cắm được cờ, đóng được con dấu trên trạm vũ trụ, Trung tướng Phạm Tuân còn khiến không khí của trường quay chương trình sôi nổi bởi nhiều chi tiết hài hước. Ông cho biết, máy bay đầu tiên ông ngồi lên bay còn chậm hơn ôtô hiện nay. Ông cũng là người nói kém nhất trong đội ngũ phi công được chọn đi huấn luyện tại Liên Xô thời ấy. Bằng kinh nghiệm của mình, Trung tướng cũng khẳng định: "Phi công thì sức khoẻ cơ bắp không quan trọng lắm. Cơ bản nhất là sức chịu đựng và khả năng định vị".
Vị khách mời đặc biệt của chương trình - nhà giáo dục, ngoại giao Tôn Nữ Thị Ninh đến từ TP Hồ Chí Minh. Vì dịch bệnh, êkíp thực hiện chương trình phải kết nối qua Skype. Trong câu chuyện của bà có nhiều chi tiết thú vị, độc đáo, đặc biệt là ký ức về những chuyến bay đi thực hiện nhiệm vụ ngoại giao của đất nước. Nhiều câu chuyện hậu trường quanh sự kiện đấu tranh giành lại quyền điều hành vùng thông báo bay Hồ Chí Minh (FIR Hồ Chí Minh), khẳng định độc lập, chủ quyền, làm chủ vùng trời của Tổ quốc năm 1994 cũng được bà chia sẻ đến khán giả trong dịp này.
Nhà văn, nhà báo Hữu Việt thì tiết lộ thêm về những nguyên mẫu trong tiểu thuyết “Vùng trời” của nhà văn Hữu Mai. Hữu Việt cho biết, khi gặp nhiều nguyên mẫu của những người lái máy bay chiến đấu ở ngoài đời, ông thấy họ đều có những chiếc hộp sắt đựng quân tư trang và những bức thư. Những thứ này đã được giao cho cha ông để viết nên cuốn tiểu thuyết nổi tiếng… Cá nhân ông cũng có nhiều kỷ niệm khó quên về bầu trời Hà Nội tuổi thơ của mình.
“Năm lên 9 tuổi, tôi đi sơ tán ở xã Phụng Thượng, huyện Phúc Thọ, (tỉnh Hà Tây cũ). Bầu trời ấy những ngày đầy nắng, chúng tôi chạy trên đồng nhặt những sợi thiếc màu trắng về chơi, sau mới biết đó là nhiễu máy bay Mỹ thả để che mắt hệ thống phòng không của ta, khi bay vào ném bom Hà Nội. Biết tin Mỹ ngừng ném bom Hà Nội, từ Phụng Thượng, tôi đi nhờ xe buýt về Hà Nội. Xuống bến xe Kim Mã, tôi đi qua phố Khâm Thiên về khu tập thể Nam Đồng (Quân khu Nam Đồng)”. Nhà văn Hữu Việt kể.
Nguyên Phó Đoàn bay dân dụng 919, ông Phạm Huy Vận chia sẻ câu chuyện về những chuyến bay dân dụng đầu tiên của Việt Nam. Ông Vận cho biết, khi thành lập Đoàn bay dân dụng 919, nhân sự cho những chuyến bay đầu tiên đều được tuyển từ đội lái máy bay chiến đấu. Tiếp viên là các nữ bộ đội và chỉ có 2 người. Trang phục là quân phục. Hành khách là những người làm nhiệm vụ cho Chính phủ chứ không bán vé. Dịch vụ trên máy bay rất đơn giản. Đồ ăn đựng trong thùng tôn tự gò. Thức ăn chỉ có bánh gói trong nilon và quýt. Nước chè đựng trong can, có khách còn tưởng nhầm là nước mắm. Có lần vì thiếu tiếp viên, cơ trưởng phải tự ra phục vụ, khách hàng sợ quá đuổi lên…
Chỉ trong vòng nửa thế kỷ, mọi chuyện đã thay đổi rất nhiều. Hàng không dân dụng ngày càng phát triển, một người dân bình thường cũng có thể chạm tới ước mơ được… bay lên trời. Với chương trình “Ký ức bầu trời”, êkíp thực hiện mong muốn cùng người dân ôn lại quá khứ, để thấy yêu hơn hiện tại và cùng nỗ lực đẩy lùi dịch bệnh, để những chuyến bay lại rộn ràng, như nhịp cầu nối những bờ vui.