Độc đáo làng nghề làm hương truyền thống Phia Thắp, Cao Bằng

10:48 06/07/2020
Mùi thơm thoang thoảng từ những bó hương phơi đầy hai bên đường khiến ai đi qua đây cũng phải ghé vào thăm ngôi làng làm hương truyền thống có tuổi đời hàng trăm năm. Phia Thắp là ngôi làng cổ của dân tộc Nùng An có nghề làm hương truyền thống đã nổi tiếng khắp tỉnh Cao Bằng.


Ngôi làng lưu giữ giá trị truyền thống

Làng nghề làm hương Phia Thắp, xã Quốc Toản, huyện Quảng Uyên, tỉnh Cao Bằng từ lâu đã nổi tiếng với nghề làm hương truyền thống cả trăm năm nay. Ở Cao Bằng hiện nay, những ngôi làng làm nghề làm dao, giấy... phần lớn đã mai một vì cạnh tranh thị trường quá khắc nghiệt thì tại Phia Thắp nghề làm hương vẫn được người Nùng An duy trì.

Toàn cảnh làng Phia Thắp nhìn từ trên cao.

Đặc biệt dù cho có công nghệ hiện đại nhưng người dân nơi đây vẫn chỉ sử dụng phương pháp làm hương truyền thống của tổ tiên để lại. Để lưu giữ được nghề làm hương truyền thống chắc chắn không thể thiếu được thế hệ thanh niên trong làng. Họ đang ngày cố gắng lao động duy trì nghề làm hương truyền thông có “một không hai” tại Cao Bằng này.

Tại Phia Thắp có 53 hộ gia đình thì cả 53 hộ đều làm hương theo phương pháp truyền thống của tổ tiên để lại . Gia đình Bà Nông Thị Tình (SN 1953) là một gia đình  người Nùng An đang sinh sống tại Phia Thắp, ngoài làm nông nghiệp ra thì tất cả các hộ gia đình trong làng đều theo nghề làm hương của tổ tiên để lại. 

“Hương là một sản phẩm kết nối những người còn sống đến với tổ tiên những người ở cõi âm đến với nhau, bởi thế những con cháu muốn học nghề trước hết phải có một cái tâm sạch và thành kính”, bà Tình chia sẻ. 

Con đường chính bước vào được người dân tận dụng phơi hương

Các công đoạn làm hương đảm bảo yêu cầu kỹ thuật, không được phép cẩu thả, làm gian dối, kém chất lượng. Làm hương có nhiều công đoạn rất phức tạp. Nguyên liệu chủ yếu để làm hương là cây mai, vỏ cây gạo, mùn cưa, các loại cây tạo mùi như nghiến đỏ, cây thung.. và đặc biệt là lá cây Bầu Hắt, một loại lá cây trên rừng dùng để làm chất keo kết dính các nguyên liệu lại với nhau.

Độc đáo và khác lạ

Để có được những bó hương phơi đầy khắp ngoài đường thì cần phải trải qua rất nhiều công đoạn. Những que làm từ cây mai được các thanh niên, người có kinh nghiệm trong làng đích thân đi chọn. Cây mai tốt mọc sâu trong rừng và chỉ có duy nhất mai ở huyện Trùng Khánh, Cao Bằng đốt cháy mới có tàn cong. 

Sau đó mai được những bàn tay khéo léo của các cô, bà chẻ nhỏ bằng tay rồi đem ra phơi cho khô hết nước. Nguyên liệu quan trọng nhất là lá cây “Bầu Hắt” được người dân đi vào rừng để tìm, vì theo họ cây có thể trồng được nhưng chăm sóc thế nào đi nữa thì lá cây không bao giờ có mùi hương như lá cây ngoài tự nhiên. 

Các công đoạn làm hương được những bàn tay khéo léo thực hiện.

“Bầu Hắt” sau khi hái về phơi khô sau đó được nghiền nhỏ và trộn với mùn cưa, mùn cưa thì dễ hơn nhưng không phải loại nào cũng được mà phải là mùn cưa từ những cây gỗ thân mềm để cho hương cháy tốt. Công đoạn quan trọng nhất được giao cho những người phụ nữ khéo tay, tỉ mỉ làm. 

Que hương được nhúng xuống nước làm ướt được các bàn tay khéo léo đập lăn qua lăn lại để tạo hình tròn cho hương. Cứ thế nhúng đi nhúng lại hơn chục lần que hương thành phẩm dần dần hiện ra. Một ngày một người làm từ sáng sớm đến tối mịt có thể làm ra khoảng 3.000-4.000 que hương.

Các công đoạn làm hương được những bàn tay khéo léo thực hiện

Với nhiều làng nghề làm hương tại Việt Nam que để làm hương sẽ được nhuộm đỏ trước khi cho vào máy nặn. Nhưng tại Phia Thắp sau khi hương được làm xong thì người dân mới nhuộm đỏ chân hương bằng lá cây “Chăm Che” được trồng đầy quanh nhà rồi mới đem ra phơi. Trong tất cả các công đoạn thì phơi hương chiếm thời gian lâu nhất. 

Hương sau khi làm xong được phơi ngay ra ngoài nắng, cắm trên đất.

Người Nùng An tận dụng hết tất cả mọi vị trí trống để phơi hương, hương phơi tại các cách đồng lúa sau khi thu hoặc, trên những con đường bước vào làng và cả dưới chân nhà sàn trong các khay bằng đá. Nếu trời nắng thì phơi chỉ một ngày là khô, nhưng thời tiết âm u thì phải mất ba ngày. Từng que hương thành phẩm được tỉ mẩn cắm trên các khay nhỏ, mỗi khay xếp khoảng mười năm đến hai mươi que tách đều nhau thành hình tròn để hương không bị dính lại với nhau.

Tuổi đời vài trăm năm nhưng khó giữ

Dù là làng nghề lớn có tên tuổi khắp cả tỉnh nhưng nghề làm hương nơi đây vẫn không giúp người dân khấm khá lên được. Hương được làm cầu kì và tỉ mỉ nhưng giá thành hương lại khá thấp, thường chỉ được tiêu thụ tại các phiên chợ huyện trong toàn tỉnh Cao Bằng, một số ít được đưa sang tiêu thụ tại các tỉnh Bắc Kạn, Lạng Sơn.

Nguyên liệu làm hương ngày càng khan hiếm khó tìm, dù người dân cố gắng thay đổi nguồn nguyên liệu nhưng đều không thành. Hơn thế nữa hương truyền thống còn phải cạnh tranh với nhiều mẫu mã, sản phẩm hương được sản xuất dưới dây chuyền công nghệ hiện đại.

Tuổi đời vài trăm năm nhưng khó giữ..

Chú Việt trưởng xóm Phia Hắt chia sẻ: “Cũng may vẫn còn thế hệ trẻ nên làng vẫn giữ được nghề, dù còn nhiều khăn nhưng làng Phia Thắp vẫn giữ lại cách làm hương truyền thống để giữ gìn bản sắc dân tộc truyền thống của dân tộc, cũng như một phần tưởng nhớ đến tổ tiên đã sinh ra cái nghề cho làng mình”.

Dẫu cho còn nhiều khó khăn trong ngôi làng hàng trăm năm tuổi này nhưng khi bước chân vào trong làng, không khí nơi đây vẫn luôn tràn đầy tiếng cười niềm vui, sự lạc quan của những người dân Nùng An hiền lành chất phát. Dù cho phải cạnh tranh với nhiều loại hương với nhiều chủng loại mẫu mã nhưng với chất lượng tốt, hương thơm từ tự nhiên thì hương Phia Thắp luôn là thứ không thể thiếu trên bàn thờ của nhiều gia đình ở Cao Bằng.

Đàm Tuân

Quyết tâm duy trì mô hình "Ngã tư an toàn giao thông" hiệu quả, thay đổi bộ mặt giao thông Thủ đô, lực lượng CSGT xử lý nghiêm tất cả những tài xế xe máy và ô tô có thói quen đứng đè vạch dừng hoặc đè vạch sang đường của người đi bộ, khi bị xử lý lại đổ lỗi do đường đông và đi vội.

46,15% cơ quan, doanh nghiệp bị tấn công mạng trong năm 2024; Số vụ tấn công mạng ước tính lên tới hơn 659.000 vụ; Việt Nam thiếu hụt nghiêm trọng nhân lực chuyên trách về an ninh mạng; Tấn công có chủ đích, tấn công gián điệp và tấn công mã hoá dữ liệu là những hình thức tấn công phổ biến nhất; Tỷ lệ sử dụng sản phẩm, dịch vụ “Make in Vietnam” còn rất khiêm tốn, chỉ 24,77%; Tình trạng lộ lọt dữ liệu cá nhân đáng báo động nhưng công tác đảm bảo an ninh còn nhiều lúng túng.

Sáng mai (24/12), TAND TP Hà Nội sẽ mở phiên tòa hình sự sơ thẩm xét xử 17 bị cáo trong vụ án chuyến bay giải cứu (giai đoạn 2) về các tội: “Đưa hối lộ”, “Nhận hối lộ”, “Lợi dụng chức vụ quyền hạn trong khi thi hành công vụ” và “Che giấu tội phạm”.

Có thể khẳng định rằng, với Đề án 06 và ứng dụng VNeID do Bộ Công an chủ công xây dựng đã được phát triển mạnh mẽ, trở nên quen thuộc, thiết yếu trong công cuộc chuyển đổi số của người dân Việt Nam nói chung và Thủ đô Hà Nội nói riêng. Năm 2024, thành phố đã triển khai ứng dụng hiệu quả VNeID trong chuyển đổi số, góp phần phát triển nhanh, bền vững kinh tế - xã hội của Thủ đô.

Triển lãm Quốc phòng quốc tế Việt Nam 2024 (Vietnam Defence Expo 2024) là một sự kiện quy mô lớn, thu hút sự quan tâm mạnh mẽ từ giới chuyên gia và truyền thông quốc tế. Đây không chỉ là cơ hội để Việt Nam khẳng định vị thế trong hợp tác quốc phòng toàn cầu mà còn là dịp để giới thiệu các thành tựu quốc phòng cũng như thúc đẩy hợp tác quốc tế.

Một cây cầu nối hai tiểu bang ở phía Bắc và Đông Bắc Brazil đã bị sập ngày 22/12 (giờ địa phương) khi các phương tiện đang băng qua, khiến ít nhất một người tử vong và làm đổ axit sunfuric vào sông Tocantins.

Viện Kiểm sát nhân dân Tối cao đã hoàn tất cáo trạng và chuyển hồ sơ sang Tòa án nhân dân thành phố Hà Nội đưa ra xét xử sơ thẩm 5 bị cáo gồm: Mai Thị Thanh Thủy (SN 1964, Giám đốc Công ty trách nhiệm hữu hạn Tài Thắng - Công ty Tài Thắng); Lê Tuấn Tú (SN 1987, con trai bị cáo Thủy, Tổng Giám đốc Công ty trách nhiệm hữu hạn thương mại Quốc tế Tuấn Phát - Công ty Tuấn Phát); 2 nhân viên kế toán 2 công ty gồm: Đinh Thị Lan Hương (SN 1980), Nguyễn Thị Phương (SN 1987); Trịnh Thị Thanh Hòa (SN 1984, thủ kho kiêm thủ quỹ 2 công ty) về tội "Vi phạm các quy định về kế toán gây hậu quả nghiêm trọng" theo quy định tại Điều 221, khoản 1, khoản 3 - Bộ luật Hình sự.

Không thụ động chờ các chính sách ưu đãi từ Trung ương, ngày càng nhiều tỉnh, thành phố chủ động thu hút các đoàn làm phim nhằm tích cực đẩy mạnh quảng bá địa phương, thu hút khách du lịch, thúc đẩy phát triển kinh tế, xã hội tại từng điểm đến. Đây là động thái cần thiết, không chỉ có lợi cho điện ảnh mà còn có lợi cho các địa phương, mặc dù, việc triển khai này bị cho là khá muộn so với nhiều quốc gia khác.

©2004. Bản quyền thuộc về Báo Công An Nhân Dân.
®Không sao chép dưới mọi hình thức khi chưa có sự đồng ý bằng văn bản của Báo Công An Nhân Dân.
English | 中文