Nhìn lại đời sống văn chương 2016

Một năm văn chương bình lặng

08:21 19/01/2017

Văn chương 2016 để lại dấu ấn gì trong lòng độc giả? Công việc “tính sổ văn chương” một năm thường rất khó khăn, đòi hỏi sự tổng kết của một bộ phận nghiên cứu chuyên sâu (như Phòng Văn học Việt Nam đương đại thuộc Viện Văn học, chẳng hạn).

Nói văn chương một năm bình lặng nghĩa là, theo quan điểm của chúng tôi, nó ở vào tình trạng không đột biến nhờ thăng hoa, cũng không bị chìm lấp đi vì thiếu sinh khí.

Văn chương vẫn tồn tại như nó vốn có. Nhưng nếu theo dõi sát sao lực lượng sáng tác sẽ thấy trạng thái “già hóa” đang khiến văn chương khó bề có một cuộc bứt phá ngoạn mục. Thế hệ U90 (như Nguyễn Xuân Khánh, Ma Văn Kháng,…) tuy vẫn còn xuất hiện nhưng có lẽ cũng không còn "trụ" lâu được trên văn đàn.

Những gì “trời cho” họ đã cống hiến tận tình cho xã hội. Thế hệ U80 cũng đang hoàn thành nốt những công việc cuối cùng của nghiệp/hơn là nghề văn. Thế hệ U70 cũng đã vắt kiệt hết mình.

Hai trong 7 tác phẩm đoạt giải thưởng của Hội Nhà văn Việt Nam năm 2016.

Thế hệ U60 tuy đã định vị nhưng vốn liếng xem ra không còn dư dả. Nghĩa là nền văn chương Việt đang cần có một cuộc chạy tiếp sức. Sức sống của một nền văn chương gắn với tuổi trẻ, sức trẻ.

Như dự cảm được tình trạng “già hóa” của nền văn chương, Hội Nhà văn Việt Nam đã có những động thái tích cực nhằm gây dựng cơ đồ bằng chiến lược trẻ hóa đội ngũ sáng tác.

Bằng chứng là trong năm đã tổ chức thành công Hội nghị những người viết văn trẻ toàn quốc lần thứ 9, tại Hà Nội. Trong diễn văn khai mạc, nhà thơ Hữu Thỉnh, Chủ tịch Hội Nhà văn Việt Nam, đã lạc quan nói đến “lý do của hi vọng”. Hi vọng vào những thế hệ kế cận (7X, 8X, và cả 9X).

Những tên tuổi thuộc thế hệ này đã và đang phát lộ như Trần Thanh Hà, Vi Thùy Linh, Phan Huyền Thư, Nguyễn Danh Lam, Phong Điệp, Nguyễn Thế Hùng, Như Bình, Nguyễn Phương Liên, Đỗ Tiến Thụy, Nguyễn Xuân Thủy, Phùng Văn Khai, Uông Triều, Đỗ Bích Thúy, Dili, Bình Nguyên Trang, Đinh Phương, Phạm Vân Anh, Meggie Phạm, Huỳnh Trọng Khang,…

Qua đợt kết nạp hội viên mới 2016, dư luận xã hội đã nhen nhóm niềm hi vọng khi thấy những người trẻ tuổi sớm được khẳng định (xuất hiện những gương mặt sáng như Văn Thành Lê, Đào Quốc Minh, Lữ Thị Mai, Hoàng Thụy Anh, Phan Tuấn Anh, Đoàn Minh Tâm, Đào Trung Hiếu). Chúng tôi gọi năm 2016 là năm của tuổi trẻ.

Nhưng ngoài “năm của tuổi trẻ”, liệu văn chương 2016 có thể ghi dấu ấn trong lòng độc giả ở một lĩnh vực nào đó trội lên? Có đấy! Vẫn chủ yếu là tiểu thuyết, một thể loại được coi là “máy cái” của bất kì nền văn chương trưởng thành nào.

Một số cuốn tiểu thuyết đáng đọc trong năm: “Chuyện ngõ nghèo” của Nguyễn Xuân Khánh, “Người thợ mộc và tấm ván thiên” của Ma Văn Kháng, “Câu chuyện Đà Nẵng” của Thái Bá Lợi, “Mưa đỏ” của Chu Lai, “Thư về quá khứ” của Nguyễn Trọng Tân, “Lửa” (quyển hai trong bộ ba tiểu thuyết “Kiếp người”) của Hữu Ước, “Vỡ vụn” của Nguyễn Bắc Sơn, “Lời tựa tình yêu” của Trần Mai Hạnh, “Rừng đói” của Nguyễn Trọng Luân, “Mộ phần tuổi trẻ” của Huỳnh Trọng Khang.

Thơ đi về đâu? Hẳn là một câu hỏi lớn. Lý luận phê bình đang lúng túng, đang tìm lối ra. Đó là một thực tế. Dịch thuật như “nấm mọc sau mưa”. Nhưng từ góc độ tiếp biến văn hóa thấy còn nhiều vấn đề cần phải được kiểm soát chặt chẽ hơn bằng các thiết chế văn hóa.

Giải thưởng Hội Nhà văn năm 2016 có gì mới?

Dư luận xã hội thường rất quan tâm tới giải thưởng thường niên của Hội Nhà văn Việt Nam, vốn được xem là thành tựu một năm. Công bằng mà nói, năm nay những tác phẩm đoạt giải đều ở tầm mức khá.

Nhưng chưa thực sự vượt trội. Chưa thực sự gây nên sự kiện văn chương. Chưa thực sự lan tỏa. Nghĩa là dư âm chưa thành cao trào, nếu so với năm 1991. Đó là một đỉnh cao khó vượt.

Một lần nữa người ta lại thấy sự “già hóa” của văn chương qua giải thưởng (trong 7 tác giả đoạt giải thì chỉ có 1 người sinh năm 1973 - Trần Huyền Sâm, chuyên ngành lý luận phê bình). Tuổi trung bình của các ứng viên nhận giải thưởng là 60,2. Bao giờ thì kéo xuống được 30, 40? Bao giờ cho đến ngày… xưa?

Dự cảm văn chương 2017

Trong Hội nghị văn học 2016, nhà thơ Hữu Thỉnh, Chủ tịch Hội Nhà văn Việt Nam nêu lên những khó khăn về mặt tài chính như là bức tường ngăn sự phát triển của văn chương khi chúng ta không còn được bao cấp nhiều như trước nữa.

Đó đây có tiếng thở dài, lo âu cho tiền đồ của văn chương nước nhà khi “cơm áo không đùa với khách thơ”. Đã đành như thế. Nhưng trong 10.000 ngày kháng chiến thần thánh (1945-1975), nhà văn của chúng ta nào có tính đến nhuận bút.

Viết như một sự thôi thúc nội tâm không thể nào khác. Viết để trả món nợ cho đồng đội đã hi sinh vì chiến thắng cuối cùng. Viết như là một cách tồn tại giữa cuộc đời. Bây giờ nhà văn ta nào đã đến mức lầm than, nào đã đến mức thiếu tự do sáng tác.

Cái chúng ta thiếu là những tài năng văn chương. Biết đâu khi được “thả nổi”, nhà văn chúng ta lại tăng cường hơn tính tự chủ, tự lập và ngày càng tự tin. Và thường thì trong “cái khó ló cái khôn” như dân gian đã tổng kết.

Dự cảm văn chương một năm là rất khó. Văn chương không phải là kinh tế để có thể tính đếm tăng trưởng bao nhiêu phần trăm. Một năm, với với văn chương có thể không có thành tựu gì, cũng là bình thường.

Với văn chương, chúng ta phải thật bình tĩnh, công tâm, hào hiệp. Không bi quan đã đành, cũng không nên lạc quan tếu. Văn chương 2017 và tương lai gần có khởi sắc hay không là còn chờ vào thế hệ trẻ. Tại sao không?

Bùi Việt Thắng

Câu chuyện đầy cảm xúc của vị tướng phát biểu trong Lễ kỷ niệm 50 năm giải phóng miền Nam

Khoác áo lính từ năm 1966, là chiến sĩ hành quân từ Bắc vào Nam chiến đấu, vào sinh ra tử trong 3 cuộc chiến tranh, đối với Thiếu tướng Trần Ngọc Thổ, nguyên Tham mưu trưởng Quân khu 7, hai chữ “hòa bình” chính là “tài sản” quý nhất vào ngày hôm nay.

Hình ảnh diễu binh, diễu hành ấn tượng tại Lễ kỷ niệm 50 năm Ngày Giải phóng miền Nam, thống nhất đất nước

Sáng 30/4, tại đường Lê Duẩn (trước Hội trường Thống Nhất), TP Hồ Chí Minh đã diễn ra Lễ kỷ niệm 50 năm Ngày Giải phóng miền Nam, thống nhất đất nước (30/4/1975 – 30/4/2025) với hoạt động diễu binh, diễu hành ấn tượng.

Cuộc đoàn tụ ngày 30/4, sau 57 năm thất lạc nhờ hệ thống cơ sở dữ liệu quốc gia về dân cư

Sau 57 năm thất lạc, ông Chu Nghiêm (SN 1941, trú tại phường Tương Mai, quận Hoàng Mai, TP. Hà Nội) và con gái Chu Thị Tuyết Mai , SN 1967, trú tại tỉnh Bắc Giang, đã tìm được nhau nhờ hệ thống cơ sở dữ liệu quốc gia về dân cư và sự giúp đỡ tận tình của CBCS Công an phường Cửa Nam (quận Hoàn Kiếm, TP. Hà Nội). Sau khi thất lạc, chị Mai đã được một gia đình nhận nuôi và đặt tên là Nguyễn Thị Thủy.

Đi giữa vòng tay nhân dân, chiếm trọn trái tim con người Việt Nam

Trong nắng tươi sáng của TP Hồ Chí Minh, các chiến sĩ trong đoàn diễu binh sáng 30/4 sải bước trong tiếng reo hò, vẫy chào rộn rã của người dân hai bên đường.

50 năm, hẹn gặp tại Thành phố Hồ Chí Minh

Vượt hơn ngàn cây số, những cựu chiến binh từ các tỉnh phía Bắc mang theo trái tim nồng thắm đến TP Hồ Chí Minh trong dịp Đại lễ kỷ niệm 50 năm Ngày Giải phóng miền Nam, thống nhất đất nước 30/4/1975-30/4/2025.

Học giả quốc tế ca ngợi chiến thắng 30/4/1975 của Việt Nam

Trong khí thế hào hùng của những ngày tháng 4 lịch sử, những người bạn quốc tế, cũng là những chuyên gia nghiên cứu lịch sử chính trị, đã dành nhiều lời ca ngợi chiến thắng 30/4/1975 của Việt Nam - gọi đây là biểu tượng của chính nghĩa và tình đoàn kết quốc tế.

Niềm vui chờ ngày đặc xá

Đó là những tâm trạng vui, buồn lẫn lộn của nhiều phạm nhân đang thi hành án tại Trại giam Quyết Tiến (Bộ Công an) có thành tích cải tạo tốt đang được đề nghị đặc xá và đủ điều kiện đang được đề nghị Tha tù trước thời hạn đã được phóng viên Báo CAND ghi lại trong những ngày gần đây.

Tài xế ô tô vi phạm nồng độ cồn, gây tai nạn chết người

Chiều 30/4, Phòng CSGT Công an tỉnh Điện Biên cho biết, vào khoảng 2h sáng cùng ngày, trên tuyến QL279 đã xảy ra một vụ tai nạn giao thông giữa hai xe ô tô khiến 1 người tử vong. Tài xế gây tai nạn vi phạm nồng độ cồn ở mức 0,230 mg/L khí thở.

Đêm không ngủ đón mừng Đại lễ 30/4

Dòng người cứ tăng dần, mỗi phút trôi qua lại có rất nhiều phần vỉa hè đường Nam Kỳ Khởi Nghĩa được mọi người "xí phần” làm chỗ chờ xem diễu binh vào ngày 30/4.

Ấn tượng những bộ phim về ngày thống nhất

Khởi chiếu vào những ngày tháng tư lịch sử, bộ phim “Địa đạo: Mặt trời trong bóng tối” đã nhận được sự quan tâm đặc biệt của khán giả. Một bộ phim nữa cùng khai thác đề tài chiến tranh cách mạng là “Mưa đỏ” cũng đang được tích cực hoàn thiện để ra rạp vào ngày 2/9. Như vậy, cùng với những bộ phim kinh điển ghi dấu trước đó, niềm hân hoan, tự hào về ngày thống nhất 30/4 vẫn luôn là nguồn cảm hứng dạt dào với những người làm điện ảnh...

Nghịch tử sát hại mẹ ruột

Ngày 30/4, nguồn tin của phóng viên xác nhận, Công an tỉnh Thanh Hoá đã bắt giữ đối tượng Lê Khánh Duy (SN 2008), thôn Nguyệt Tân, xã Nguyệt Ấn, huyện Ngọc Lặc để điều tra, làm rõ tội giết người.

“Bộ 3 trinh sát” cắm cờ chiến thắng trên tòa nhà Bộ Tổng Tham mưu quân đội Sài Gòn

Tháng 4, có những khoảng lặng, đứt quãng, là lúc cảm xúc dâng trào khi các anh sống lại một thời oanh liệt, giữa sự sống và cái chết, giữa hạnh phúc và mất mát, hy sinh, kẻ còn, người mất...

Bộ Công an chỉ đạo xử lý nghiêm vụ nổ súng xảy ra tại Vĩnh Long

Công an tỉnh Vĩnh Long khẩn trương điều tra làm rõ diễn biến hành vi gây án của Nguyễn Vĩnh Phúc, người đã dùng súng bắn Nguyễn Văn Bảo Trung và các tình tiết liên quan. Văn phòng Cơ quan CSĐT Bộ Công an kiểm tra toàn bộ hồ sơ vụ tai nạn giao thông xảy ra ngày 4/9/2024 làm con của Phúc tử vong và quá trình giải quyết khiếu nại trong vụ việc.

Khánh thành tổng thể Đền thờ anh hùng liệt sỹ tại hồ Kẻ Gỗ

Nhân dịp kỷ niệm 50 năm Ngày giải phóng miền Nam, thống nhất đất nước, sáng 28/4, tại lòng hồ Kẻ Gỗ, thuộc xã Cẩm Mỹ, huyện Cẩm Xuyên, tỉnh Hà Tĩnh, Ban quản lý Khu bảo tồn thiên nhiên Kẻ Gỗ và Tạp chí Đầu tư Tài chính - VietnamFinance chính thức tổ chức Đại lễ Khánh thành Đền thờ anh hùng liệt sỹ tại hồ Kẻ Gỗ.

Chỉ khi lịch sử được kể lại bằng trái tim, bằng sự chân thành và niềm tự hào

Những ngày tháng Tư lịch sử, Facebook “nhuộm màu đỏ” mừng Ngày Giải phóng miền Nam, thống đất nước đất nước. Giữa những bộn bề mạng xã hội – nơi tưởng như quá ít điểm dừng – lực lượng Công an đã lặng lẽ biến từng dòng tin, từng bài viết thành những “cánh cửa” dẫn người xem trở về với cội nguồn. Những trang fanpage vốn gắn liền với công tác điều tra, phòng chống tội phạm…, bỗng trở thành nơi lưu giữ ký ức, nơi khơi dậy lòng tự hào dân tộc một cách rất đỗi dịu dàng, gần gũi.

“Người được, kẻ mất” giữa cơn bão giá USD

Những biến động mạnh mẽ trên thị trường tài chính toàn cầu trong 100 ngày đầu nhiệm kỳ Tổng thống Donald Trump khiến giá đồng USD sụt giảm nhanh so với rổ tiền tệ quốc tế. Đã có ý kiến cảnh báo tình thế hiện nay sẽ thách thức vị thế thống trị kéo dài nhiều thập kỷ của đồng bạc xanh, nhưng cũng nhiều chuyên gia coi đây là sự tái cân bằng của danh mục đầu tư toàn cầu.