Ngành xuất bản nỗ lực tìm cơ hội trong đại dịch COVID-19

• Cơ hội cho ngành xuất bản bước vào “kinh tế số”
• Ngành xuất bản thất thu vì COVID-19
• Sách lậu, sách giả bán tràn lan trên mạng: “Tuyên chiến” để cứu ngành xuất bản

Trong thời điểm các kênh phát hành sách trực tiếp tạm dừng để phục vụ yêu cầu chống dịch, Nhà xuất bản (NXB) Kim Đồng thông báo, đơn vị vẫn nỗ lực mang sách đến gần bạn hơn, ngay trong những ngày giãn cách xã hội. 

Chương trình ưu đãi “Tuân thủ 5K – Mua sách tại gia” từ ngày 28/7 đến 8/8 có khá nhiều chính sách đặc biệt, nhất là cơ chế miễn phí vận chuyển trong thời gian ấn định hoặc các đơn hàng có giá trị nhất định theo từng khu vực… Thay vì chỉ tự lực bán lẻ qua kênh riêng của đơn vị, NXB Kim Đồng tận dụng sàn thương mại điện tử lớn để đưa sách đến bạn đọc nhiều hơn trong dịp này.

Thực tế, cách làm của NXB Kim Đồng không phải mới. Thời gian gần đây, sách của nhiều nhà sách, NXB có uy tín đã trở thành mặt hàng quen thuộc trên nhiều sàn thương mại trực tuyến có “độ phủ” lớn như: Tiki, Lazada, Shopee… 

Trang web chính thức của nhiều nhà sách, NXB cũng để sẵn link kết nối thẳng đến các địa chỉ này nhằm giúp bạn đọc truyền thống của đơn vị dễ dàng tìm kiếm được cuốn sách theo nhu cầu. Cùng với đó, các cuộc thi, buổi tọa đàm, giao lưu giới thiệu tác giả, tác phẩm bằng hình thức trực tuyến cũng ngày càng phổ biến hơn. Sách “ăn theo” mùa dịch COVID-19 cũng được tận dụng khá tốt. 

Thời điểm dịch bệnh bùng phát đợt thứ 3, Nhã Nam có một loạt sách được giới thiệu đến bạn đọc: “Để yên cho bác sĩ "hiền"-Nhật ký COVID và những chuyện chưa kể” - cuốn bút ký của bác sĩ Ngô Đức Hùng, chia sẻ về COVID-19 từ lăng kính của một bác sĩ ở tâm dịch; “Tương lai sau đại dịch COVID” của Jason Schenker, chuyên gia và là người được liệt vào danh sách cố vấn tài chính có tầm ảnh hưởng nhất thế giới; “Câu chuyện từ trái tim” của PGS. TS. Nguyễn Lân Hiếu - tập ghi chép giàu tính thời sự, chứa đựng những câu chuyện về bác sĩ, những bài phân tích về y tế, giáo dục, môi trường và nhiều vấn đề xã hội dưới lăng kính của một bác sĩ tim mạch đầu ngành kiêm đại biểu Quốc hội…

Cũng ngay trong thời điểm không ít người bày tỏ sự chán nản, lo lắng thường trực trong những ngày giãn cách xã hội vì dịch bệnh, đội ngũ người làm sách vẫn có những nỗ lực kết nối, đồng hành cùng bạn đọc để vượt qua dịch bệnh, với đời sống tinh thần lành mạnh. Với cuộc thi thiết kế “Thế giới là một cuốn sách mở” do Arena Multimedia và Wacom Việt Nam, Nhã Nam tổ chức, độc giả  “làm sống dậy” những cuốn sách kinh điển qua các sản phẩm như bookmark, túi vải, móc khóa.  

Theo thông tin từ Ban tổ chức, chỉ sau một tháng phát động, cuộc thi thu hút gần 400 tác phẩm tham gia tranh tài. Những tác phẩm văn học kinh điển như “Hoàng tử bé”, “Peter Pan”, “Giết con chim nhại”, “Bắt trẻ đồng xanh”… đã trở thành nguồn cảm hứng cho rất nhiều tác phẩm dự thi, vừa giúp giải tỏa bớt sự căng thẳng, vừa phát huy khả năng sáng tạo của các độc giả trẻ…

Tương tự, NXB Kim Đồng cũng có chương trình “Đọc xuyên Mùa hè 2021” với nhiều hoạt động hấp dẫn, trong đó có cuộc thi Giới thiệu sách Viết & Vlog dành cho bạn đọc từ 6 đến 15 tuổi. Ban tổ chức nhận bài dự thi đến hết ngày 31-7, dự kiến trao giải vào tháng 8. Cuộc thi là sự đồng hành của người làm xuất bản với bạn đọc, đồng thời tạo cơ hội để trẻ em thể hiện tài năng sự sáng tạo, truyền cảm hứng, khuyến khích trẻ yêu thích việc đọc sách, vừa rèn luyện các kĩ năng viết, vẽ, diễn thuyết, tự tin thể hiện quan điểm của bản thân…

Những nỗ lực sáng tạo hoạt động vượt qua đại dịch của đội ngũ người làm xuất bản mang lại những hiệu quả thiết thực, thể hiện bằng những con số cụ thể. Theo Công ty Đường sách TP Hồ Chí Minh, Hội Xuất bản Việt Nam, tổng doanh thu 6 tháng đầu năm 2021 tăng 4% so với cùng kỳ dịch năm 2020. 

Năm 2021, có 10 đơn vị có tổng doanh thu giảm từ 10% đến cao nhất là 39,16%. Một vài đơn vị có doanh thu giảm không đáng kể (1,12%) và có các đơn vị doanh thu tăng từ 9,53% đến 58,33%. Các đơn vị có doanh thu tăng từ 30% trở lên hầu như đều tập trung đẩy mạnh cho kênh phân phối trực tuyến như First News, NXB Trẻ, Sài Gòn Books, Quán Sách Mùa Thu. 

Nếu so sánh biên độ giảm doanh thu giữa năm 2021 so với năm 2020 và năm 2020 so với năm 2019 thì mức độ giảm doanh thu của năm 2021 thấp hơn năm 2020 (trung bình năm 2020 giảm vào khoảng 40%, có đơn vị giảm đến 80%). 

Về số bản sách bán ra, so với năm 2020, số lượng sách bán ra tăng 19,07%. Các đơn vị đã có kế hoạch phát triển bán hàng qua các trang thương mại điện tử, sàn giao dịch sách, tận dụng thế mạnh của các sàn thương mại như Book365.vn, Tiki, Lazada, Shopee… tiếp cận tối đa khách hàng, tham gia các đợt khuyến mãi mạnh hỗ trợ bạn đọc yên tâm ở nhà đọc sách của các sàn giao dịch.  

Số tựa sách mới năm 2021 giảm 14,12% so với cùng kỳ năm 2020 và giảm 17,09% so với năm 2019, cho thấy sự đầu tư bản thảo mới, xuất bản, tái bản của các đơn vị có phần giảm cũng là một điều hợp lý so với diễn biến chung của ngành hiện nay trước tác động của đại dịch. Như vậy, dù hoạt động kinh doanh bị tác động của COVID-19 nhưng các đơn vị đã linh hoạt các kênh bán hàng, truyền thông, tiết giảm chi phí để đảm bảo tính ổn định, duy trì hoạt động lâu dài.