Chuyển đổi số và đổi mới hoạt động thư viện để phát triển văn hóa đọc

07:44 01/06/2024

Hiện nay, ước tính cả nước có khoảng 50.000 thư viện, trong đó 27.000 là thư viện trường học. Nếu tính các thiết chế văn hóa thì có lẽ thư viện có số lượng nhiều nhất và nếu không phát huy tốt hệ thống thư viện là sự lãng phí rất lớn.

b3a758600d43e3b5f441033a58c8c5a6~2.jpg -0
Thư viện trong CAND thu hút nhiều bạn đọc.

Đây là chia sẻ của TS Vũ Dương Thúy Ngà, nguyên Vụ trưởng Vụ Thư viện trong một diễn đàn về thiết chế văn hóa, thể thao do Ủy ban Văn hóa, Giáo dục của Quốc hội phối hợp với một số Ban, ngành tổ chức mới đây.

Theo TS Vũ Dương Thúy Ngà, hiện nay, có nhiều số liệu và hoạt động thực tế cho thấy nhiều tín hiệu tích cực về văn hóa đọc. Cụ thể, tại Đại học Bách khoa, mỗi ngày có 1.000 người trực tiếp “đến thư viện bằng chân” và 10.000 người “đến thư viện bằng chuột”. Khi phối hợp với Trường Phổ thông cơ sở Xã Đàn (Hà Nội) – trường chuyên biệt dành cho trẻ khuyết tật tổ chức các hoạt động “học mà chơi, chơi mà học”, những người làm công tác thư viện vô cùng xúc động khi các em dùng ngôn ngữ đã ký hiệu để kể lại nhiều điều tuyệt vời trong các cuốn sách đã đọc. Điều đó cho thấy, để tạo sức hấp dẫn cho các thiết chế thư viện thì mấu chốt là phải khích lệ trí tuệ, sự sáng tạo của người làm thư viện để  đổi mới cách hoạt động, đẩy mạnh chuyển đổi số, tạo điều kiện cho bạn đọc tiếp cận tài liệu, truy cập từ xa và thư viện phải trở thành không gian tạo sự tương tác giữa bạn đọc với thư viện.

Thực tế,  ngoài các mô hình thư viện truyền thống trực thuộc các ban, ngành, tỉnh, thành phố, hệ thống trường học…, hiện nay còn có nhiều thư viện cộng đồng, thư viện của dòng họ, cá nhân yêu thích sách. Bên cạnh những thư viện hoạt động hiệu quả, rất nhiều thư viện chưa thực sự được phát huy, nhất là triển khai các dịch vụ.

Theo PGS.TS Trương Đại Lượng, Trường Đại học Văn hóa Hà Nội, kết quả khảo sát 50 thư viện tỉnh cho thấy, nhiều tỉnh chỉ cấp cho hoạt động chuyên môn dưới 1tỷ/ năm, không đảm bảo để thư viện thực hiện các chức năng của mình. Nguồn tài nguyên số của các thư viện này không nhiều và chủ yếu tập trung tại các thư viện tỉnh, thành phố lớn.

Thạc sĩ Kiều Thúy Nga, Vụ trưởng Vụ Thư viện cũng cho rằng, mặc dù chuyển đổi số ở các thư viện đã và đang được được quan tâm, thúc đẩy và lan tỏa. Về chuyển đổi dữ liệu, xây dựng dữ liệu số, Thư viện Quốc gia Việt Nam đã xây dựng được cơ sở dữ liệu thư mục lớn khoảng 1 triệu biểu ghi. Đến nay, Thư viện đã có được một lượng tài nguyên thông tin dạng số khoảng hơn 180.000 tên sách, số báo, tương đương khoảng trên 10 triệu trang tài nguyên số đưa vào phục vụ, thông qua khai thác trực tuyến và truy cập trong mạng nội bộ.

Thư viện công cộng cấp tỉnh tập trung phát triển dữ liệu số toàn văn tài liệu cổ quý, số hóa tài liệu địa chí địa phương là các bài trích báo, tạp chí, các tài liệu do cơ quan Nhà nước đặt hàng thực hiện, tác phẩm của các tác giả địa phương và tác phẩm của các tác giả viết về địa phương. Thư viện các trường đại học xây dựng tài nguyên thông tin số từ các nguồn học liệu số, học liệu mở, số hóa các tài liệu nội sinh là đề tài nghiên cứu, luận văn, luận án, đề án, báo cáo khoa học, kỷ yếu hội nghị, hội thảo… Thư viện chuyên ngành, lực lượng vũ trang đã ưu tiên số hóa tài liệu cổ, quý hiếm, tài liệu về quân sự, an ninh, hay các đề tài liên quan đến cách mạng...

Tuy nhiên, việc triển khai thực hiện chuyển đổi số thư viện đang gặp một số khó khăn. Hạ tầng công nghệ tại phần lớn các thư viện chưa đáp ứng yêu cầu. Hệ thống thiết bị công nghệ còn thiếu, giải pháp công nghệ còn lạc hậu, không đạt chuẩn. Do các vướng mắc về bản quyền, thiết bị số hóa, nhân lực, ngân sách, việc triển khai xây dựng nguồn tài nguyên dạng số thông qua số hóa tài liệu thư viện còn khiêm tốn. Ngay Thư viện Quốc gia Việt Nam - đơn vị xây dựng được nguồn tài nguyên thông tin số lớn nhất trong cả nước, nhưng trên website Thư viện mới chỉ thực hiện số hóa được khoảng 3% tổng số tên sách và 11,1% tổng số báo, tạp chí hiện có.

Bên cạnh đó, hạn chế về tài chính khiến các hoạt động chuyển đổi kỹ thuật số bị lùi lại, làm chậm quá trình xây dựng, triển khai kế hoạch vận hành chuyển đổi số. Nhân lực thư viện còn thiếu và yếu, do lĩnh vực thư viện phải đối mặt với sự cạnh tranh về nguồn nhân lực có trình độ công nghệ cao với những lĩnh vực khác, nơi có cơ hội phát triển cá nhân và thu nhập cao hơn… Muốn phát huy được hệ thống thư viện tốt hơn, chúng ta buộc phải giải quyết được các khó khăn, vướng mắc nói trên.

N.Nguyễn

Việt Nam vốn đa dạng về văn hóa và ẩm thực cũng là một nét đặc trưng để thu hút khách du lịch, phát triển kinh tế - xã hội, song vấn đề vệ sinh an toàn thực phẩm hiện vẫn khá nhức nhối trong xã hội. Việc quảng cáo thổi phồng các thực phẩm, đồ ăn, thức uống… đang gióng lên hồi chuông cảnh báo về thực trạng kinh doanh thực phẩm không rõ nguồn gốc, thực phẩm bẩn, đòi hỏi sự vào cuộc của quyết liệt của cả cộng đồng và cơ quan chức năng.

Ngày 16/5, Tổng thống Mỹ Donald Trump đã kết thúc chuyến công du 3 nước đồng minh quan trọng nhất trong khối Arab, gồm Saudi Arabia, Qatar và Các Tiểu vương quốc Arab Thống nhất (UAE). Đến nơi nào, ông Trump cũng mang đến một sự kiện gây chú ý.

Cơ quan CSĐT Công an tỉnh Thái Bình vừa hoàn tất bản kết luận điều tra, chuyển toàn bộ hồ sơ, vật chứng đến Viện VKSND tỉnh Thái Bình, đề nghị truy tố 42 bị can là cán bộ, phóng viên Tạp chí Môi trường và Đô thị Việt Nam về tội "Cưỡng đoạt tài sản" theo Điều 170 Bộ luật Hình sự. Trong đó có Tổng Biên tập Tạp chí Môi trường và Đô thị Việt Nam Đồng Xuân Thụ, Phó Tổng Biên tập Nguyễn Thị Ánh Hồng.

Hệ thống quản lý giao thông thông minh, trạm thu phí, kiểm soát tải trọng xe (hệ thống giám sát điều hành giao thông) thuộc các Dự án cao tốc Bắc-Nam phía Đông phải hoàn thành đồng bộ với các dự án cao tốc đang triển khai thi công mới có thể triển khai công tác thu phí đường bộ. Đó là những nội dung quan trọng trong báo cáo mới đây được Bộ Xây dựng gửi tới các đại biểu Quốc hội.

Chuyến công du Trung Đông mới đây của Tổng thống Mỹ Donald Trump không đơn thuần là một chuỗi hoạt động ngoại giao mang tính biểu tượng. Ẩn sau các tuyên bố hợp tác và lễ ký kết hàng chục tỷ USD là sự tái khẳng định chiến lược của Washington nhằm định hình lại vai trò của mình tại khu vực vốn nhiều biến động này.

©2004. Bản quyền thuộc về Báo Công An Nhân Dân.
®Không sao chép dưới mọi hình thức khi chưa có sự đồng ý bằng văn bản của Báo Công An Nhân Dân.