Nhiều khó khăn trong phát huy giá trị di sản văn hóa phi vật thể

06:56 08/09/2023

Hiện nay, cả nước có khoảng 7 vạn di sản văn hóa phi vật thể được kiểm kê, 497 di sản được đưa vào Danh mục di sản văn hóa phi vật thể quốc gia, 13 di sản văn hóa phi vật thể được UNESCO ghi danh vào danh sách di sản văn hóa phi vật thể đại diện nhân loại và 2 di sản văn hóa phi vật thể trong Danh sách di sản văn hóa phi vật thể cần bảo vệ khẩn cấp.

Sau khi ghi danh, các di sản văn hóa được các nhà quản lý khai thác, quảng bá, phát triển du lịch, mang lại lợi ích kinh tế và xã hội cho cộng đồng địa phương. Tuy nhiên, việc phát huy giá trị các di sản này vẫn còn nhiều hạn chế, cần sớm được khắc phục kịp thời.

Nghệ thuật Ca trù ở Hà Nội có nhiều khởi sắc sau khi được UNESCO ghi danh.

Sau hơn 11 năm được UNESCO ghi danh vào danh sách di sản văn hóa cần được bảo vệ khẩn cấp của nhân loại, đến nay, di sản Ca trù ngày càng được phát huy tốt hơn. Các điểm biểu diễn thường xuyên và có khán giả vẫn hoạt động tốt như: Câu lạc bộ (CLB) ca trù Hà Nội diễn tại đình Kim Ngân, CLB ca trù UNESCO Hà Nội tại Bích Câu đạo quán, CLB ca trù thuộc Trung tâm phát triển nghệ thuật âm nhạc thuộc Hội Âm nhạc Việt Nam tại Phố cổ và chợ Đồng Xuân...

Theo Sở Văn hóa và Thể thao Hà Nội, Hà Nội là địa phương có số lượng nghệ nhân được phong tặng danh hiệu Nghệ nhân Nhân dân (NNND) và Nghệ nhân Ưu tú (NNƯT) lĩnh vực di sản văn hóa phi vật thể nhiều nhất cả nước, trong đó có nghệ thuật trình diễn Ca trù.

Qua 3 lần phong tặng năm 2015, 2019, 2022, Hà Nội có 32 nghệ nhân Ca trù được phong tặng danh hiệu NNND, NNƯT. Hoạt động truyền dạy của các CLB Ca trù trên địa bàn Hà Nội vẫn diễn ra định kỳ hằng tháng tại nhà văn hóa địa phương, di tích lịch sử văn hóa hoặc tại nhà của một trong số các thành viên của CLB. Việc duy trì định kỳ sinh hoạt hằng tháng của CLB tạo điều kiện cho các hội viên tham gia tập luyện và gắn kết với nhau hơn.

Hằng năm, Sở Văn hóa và Thể thao Hà Nội hỗ trợ mở các lớp truyền dạy nghệ thuật trình diễn Ca trù cho các CLB. Điều đáng mừng là có cả học sinh, sinh viên yêu thích Ca trù theo học các nghệ nhân và tiếp thu kiến thức khá nhanh. Tuy nhiên, Ca trù là bộ môn nghệ thuật rất đặc trưng, rất khó học, khó hát và khó theo dài lâu. Vì vậy, thế hệ kế cận thường xuyên không ổn định, đối diện với nguy cơ bị thiếu hụt, nếu không có các biện pháp bảo vệ thường xuyên, liên tục. Một số CLB hoạt động không thực sự hiệu quả, quy mô cũng hạn chế như CLB Ca trù Cầu Đơ, CLB Ca trù Yên Nghĩa (quận Hà Đông), Trung tâm UNESCO Ca trù (quận Ba Đình). Nhóm Ca trù của nghệ nhân, NSƯT Phó Thị Kim Đức hiện nay vẫn chỉ truyền dạy và sinh hoạt mang tính chất phạm vi nội bộ gia đình...

Cũng theo Sở Văn hóa và Thể thao Hà Nội, mặc dù di sản Ca trù đã có những khởi sắc hơn so với giai đoạn trước nhưng số người có khả năng học hát Ca trù chưa nhiều, lại không có môi trường biểu diễn hay thực hành di sản nhiều nên ít người theo nghề. Trong khi đó, số nghệ nhân hát Ca trù còn ít, hầu hết tuổi cao, một số đã mất nên việc truyền dạy gặp khó khăn. Thời gian truyền dạy phải kéo dài 3-5 năm, thậm chí 7-10 năm nhưng nhiều người chỉ học cấp tốc 1 tuần, 1 vài tháng nên chưa đủ kiến thức sâu, rộng về nghệ thuật Ca trù.

Các trường đào tạo về nghệ thuật, âm nhạc hiện không dạy bộ môn này. Một số thể cách khó, kép đàn, trống chầu có nguy cơ mai một vì thường không có điều kiện tập luyện, tổ chức truyền dạy, do một số nghệ nhân lớn tuổi nay đã già yếu, qua đời hoặc truyền dạy không tỉ mỉ, dẫn đến sai lệch…

Thực tế, những khó khăn trong phát huy giá trị di sản Ca trù của Hà Nội không phải là cá biệt. Việc phát huy di sản Đờn ca Tài tử Nam Bộ ở TP Hồ Chí Minh, hát Xoan ở Phú Thọ, nghệ thuật Bài Chòi ở Bình Định… cũng tương tự. Thực tế, nhiều vấn đề về quản lý, bảo vệ và phát huy giá trị di sản văn hóa phi vật thể sau khi được ghi danh cũng đã được cơ quan quản lý văn hóa nhận diện.

Thứ trưởng Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch Hoàng Đạo Cương cũng chỉ ra rằng, thời gian qua, nhận thức của xã hội, cộng đồng và các cấp chính quyền về quản lý, bảo vệ và phát huy giá trị di sản văn hóa phi vật thể còn hạn chế và không đồng đều. Các giá trị, đặc trưng, đặc điểm, tính chất, nguyên tắc thực hành, hiện trạng thực hành và bảo vệ di sản, các nguy cơ tác động, dẫn tới thực hành sai lệch, mai một và thất truyền di sản chưa được nắm bắt kịp thời. Kinh phí cho hoạt động bảo vệ và phát huy giá trị di sản văn hóa phi vật thể còn hạn chế, chưa được đầu tư đúng mức. Công tác xã hội hóa, huy động các nguồn lực tham gia vào hoạt động bảo vệ và phát huy giá trị di sản văn hóa phi vật thể còn hạn chế, chưa có cơ chế, chính sách hợp lý nên chưa thu hút được sự hỗ trợ, hợp tác, tài trợ của các cá nhân, tổ chức kinh tế trong và ngoài nước.

Cũng theo Thứ trưởng Hoàng Đạo Cương, việc gia tăng về số lượng di sản văn hóa phi vật thể được ghi danh vào các Danh sách của UNESCO và Danh mục quốc gia về di sản văn hóa phi vật thể đang đặt ra những yêu cầu mới trong công tác quản lý, bảo vệ và phát huy giá trị di sản. Các biện pháp quản lý, bảo vệ và phát huy giá trị di sản văn hóa phi vật thể có tính chuyên môn đặc thù, cần có lộ trình tiếp cận vấn đề, chiến lược lâu dài, hướng tới quản lý, bảo vệ và phát huy giá trị các di sản văn hóa phi vật thể sau ghi danh một cách bền vững.

Hoa Nguyễn

Là quốc gia đầu tiên trên thế giới thực thi lệnh cấm toàn diện người dưới 16 tuổi sử dụng mạng xã hội, Australia đang tiến hành một cuộc thử nghiệm chính sách chưa có tiền lệ. Động thái này, bắt đầu từ ngày 10/12/2025, không chỉ làm thay đổi đời sống kỹ thuật số của hàng triệu thanh thiếu niên trong nước mà còn đặt ra một tiêu chuẩn toàn cầu mới khiến các chính phủ và tập đoàn công nghệ trên khắp thế giới phải theo dõi sát sao.

Gần 7 năm kể từ khi Kết luận thanh tra số 585 (KLTT) được ban hành, những tồn tại, sai phạm trong quản lý tài chính và đất đai tại xã Triệu Đại, huyện Triệu Phong (nay là xã Triệu Bình, tỉnh Quảng Trị) vẫn chưa được xử lý dứt điểm. Thực tế cho thấy, việc kéo dài không chỉ bắt nguồn từ các khoảng trống pháp lý trong quá trình xử lý, mà còn xuất phát từ cách thức tổ chức thực hiện của chính quyền và cơ quan chức năng địa phương thời kỳ trước chưa thực sự thấu tình, đạt lý, khiến vụ việc rơi vào trạng thái bế tắc kéo dài.

Không bục giảng, không phấn trắng, nhưng suốt hàng chục năm qua, bước chân của ông KLuận – Trưởng ban Công tác Mặt trận ấp 4, xã Tà Lài, tỉnh Đồng Nai - chưa bao giờ ngơi nghỉ. Giữa nắng bụi hay đêm tối đại ngàn, người đàn ông ấy vẫn lặng lẽ đi từng ngõ, gõ từng nhà để "níu" lũ trẻ ở lại với lớp học, thắp lên niềm hy vọng về một tương lai tươi sáng hơn cho đồng bào Mạ, Stiêng.

Không còn chỉ là những băng nhóm hoạt động trong thế giới ngầm khép kín, tội phạm có tổ chức ở châu Âu đang “tái cấu trúc” để thích nghi với kỷ nguyên số. Với một “DNA mới” lai giữa không gian mạng và đời thực, các mạng lưới tội phạm ngày càng khó nhận diện, khó truy vết và trở thành thách thức an ninh nội khối mang tính cấu trúc đối với Liên minh châu Âu (EU).

Báo cáo với Bộ Xây dựng vào ngày 12/12 vừa qua, ông Bùi Hòa Án, Phó Giám đốc Sở Xây dựng TP Hồ Chí Minh đã nêu ra loạt giải pháp trong chuyển đổi phương tiện giao thông “xanh” đang được thành phố ưu tiên triển khai. Tổng lượng phát thải CO2 cả gián tiếp và trực tiếp từ giao thông đường bộ tại thành phố vào năm ngoái đã ở mức 10,8 triệu tấn. Trong đó riêng phương tiện cá nhân là xe gắn máy và xe hơi chiếm tới 49% tổng lượng phát thải…

Thời tiết nắng ráo diễn ra tại hầu khắp các tỉnh thành trên cả nước với nền nhiệt cao nhất tại miền Bắc dao động khoảng 27 độ C còn ở miền Nam ở mức 34 độ C. Thủ đô Hà Nội trời nắng đẹp.

Viện KSND tối cao vừa ban hành cáo trạng truy tố Chủ tịch Hội đồng quản trị, Tổng Giám đốc và Phó Tổng Giám đốc Công ty Z Holding cùng 15 bị can khác trong vụ án “Sản xuất, buôn bán hàng giả là thực phẩm”, “Vi phạm quy định về kế toán gây hậu quả nghiêm trọng” và Rửa tiền” xảy ra tại Công ty Z Holding với số tiền gần 6.700 tỷ đồng.

Ngày 18/12, Viện An ninh phi truyền thống (Trường Quản trị và Kinh doanh, ĐH Quốc gia Hà Nội) phối hợp cùng Cổng Thông tin điện tử Chính phủ và Việt Nghiên cứu Phát triển kinh tế-xã hội Hà Nội tổ chức Tọa đàm với chủ đề "An ninh phi truyền thống trong quản trị đô thị Hà Nội: Thực trạng - thách thức - giải pháp bền vững".

Nhà nước đã miễn học phí cho học sinh, nhưng nhiều phụ huynh vẫn phải gánh thêm hàng triệu đồng mỗi tháng vì các môn học liên kết được đưa vào chính khóa. Thực trạng này đang gây bức xúc, tạo áp lực nặng nề cho học sinh và gia đình, đặt ra yêu cầu cấp thiết phải rà soát, chấn chỉnh để trả lại bản chất cốt lõi của giáo dục phổ thông.

Liên quan chuyên án đấu tranh triệt xóa, bắt giữ nhóm đối tượng hình sự, hoạt động côn đồ, sử dụng hung khí để giải quyết mâu thuẫn, gây mất ANTT trên địa bàn Chợ Mới (An Giang), chiều 18/12, Phòng Cảnh sát hình sự Công an tỉnh An Giang cho biết vừa bắt giữ thêm đối tượng Bùi Thanh Trường (SN 1983, thường trú: ấp An Bình, xã Mỹ An Hưng, tỉnh Đồng Tháp) về hành vi “Gây rối trật tự công cộng”.

©2004. Bản quyền thuộc về Báo Công An Nhân Dân.
®Không sao chép dưới mọi hình thức khi chưa có sự đồng ý bằng văn bản của Báo Công An Nhân Dân.
English | 中文