Những người giải mã bí ẩn

• Sáng tỏ vụ án từ giám định kỹ thuật hình sự
• Công tác Kỹ thuật hình sự góp phần không để oan sai, bỏ lọt tội phạm
• Nâng cao hiệu quả đào tạo lực lượng Kỹ thuật hình sự trong tình hình mới
• Lực lượng kỹ thuật hình sự đóng góp tích cực trong đấu tranh phòng, chống tội phạm

Khi vụ án xảy ra, thủ phạm bao giờ cũng tìm cách xoá dấu vết hoặc phi tang. Cùng với cán bộ điều tra, lực lượng kỹ thuật hình sự là những người có mặt đầu tiên tại hiện trường. Họ phải nhanh chóng trả lời cho được câu hỏi: Điều gì đã xảy ra? Ai là kẻ gây án và gây án nhằm mục đích gì?

Công tác kỹ thuật hình sự giống như thực hiện một bức tranh ghép hình. Mỗi miếng ghép là một manh mối góp phần nói rõ về sự việc, về nạn nhân. Kẻ phạm tội đã cao chạy xa bay, những dấu vết còn lại nằm rải rác đâu đó: "Im lặng và bí ẩn" các nhà điều tra mà trước hết là cán bộ kỹ thuật hình sự phải giải mã cho được những manh mối đó. Họ là những người nhìn thấy nhiều điều mà những tên tội phạm không ngờ tới.

Có thể nói, đứng trước những yêu cầu ngày càng mở rộng trong công tác khám nghiệm và giám định thì công tác kỹ thuật hình sự trong CAND đã phát huy được thế mạnh của mình, góp phần giảm bớt thời gian, công sức và sự nguy hiểm cho trinh sát cũng như cho cán bộ điều tra.

Trong nhiều vụ án đặc biệt nghiêm trọng xảy ra vừa qua cho thấy, thủ phạm đã có sự chuẩn bị, tạo hiện trường giả, xóa dấu vết để che giấu hành vi phạm tội để đánh lạc hướng cơ quan điều tra, nhưng bằng trực giác tinh tường, kết hợp với tư duy và kinh nghiệm thực tiễn, sự thật của vụ án đã được làm sáng tỏ.

Chúng ta hẳn chưa quên vụ án giết người đốt xác xảy ra vào ngày 4/5/2020, người dân xã Đắk Som, huyện Đắk Glong, tỉnh Đắk Nông phát hiện xe ô tô bán tải cháy trơ khung ven quốc lộ 28, bên trong có một thi thể ở ghế tài xế cháy đen, không thể nhận dạng. Dựa vào biển số xe, đồng hồ, chìa khóa..., xác định xe bị cháy đứng tên Đỗ Văn Minh, Bí thư Đảng ủy xã Liên Hà, huyện Lâm Hà, tỉnh Lâm Đồng. Cùng thời điểm đó, Trần Nho Vương, cháu bên vợ của ông Minh cũng đột nhiên mất tích. Tất cả nghi ngờ đều đổ dồn về phía Trần Nho Vương.

Kiểm tra nhà ở rẫy anh Vương, lực lượng kỹ thuật hình sự Công an tỉnh đã phát hiện một số dấu vết chưa kịp xóa. Họ không để lọt một dấu vết nghi ngờ nào bởi hiện trường chỉ có một lần và không thể làm lại được. Đôi khi vụ án đã hoàn toàn bế tắc nhưng chỉ cần tìm ra một dấu vết của thủ phạm để lại là có thể truy theo dấu vết nóng của chúng và trong vụ án này, kỹ thuật viên đã thu được rìu có vết máu, đồ đạc bị xáo trộn, xê dịch… Từ những dấu hiệu chứng cứ, các kỹ thuật viên chỉ ra nguyên nhân, lý do để có thể đưa đối tượng và danh sách nghi phạm.    

Chỉ từ một sợi vải, một mẩu da hay là một sợi tóc, qua công tác giám định sinh học, họ có thể đưa ra những kết luận để các nhà điều tra tiếp tục quá trình phá án. Những mẩu bằng chứng  chứa đựng nhiều thông tin từ đó có thể giúp dựng lên những giả thiết về sự việc đã xảy ra. Kết quả giám định sẽ quyết định hướng đi của vụ án. Như vậy, những kẻ phạm tội không dễ dàng trốn thoát.

Sau một gần một tuần làm việc miệt mài, Phòng Kỹ thuật hình sự và Phòng Cảnh sát hình sự Công an Đắk Nông đã đưa được kẻ tình nghi số 1 vào danh sách. Người dân không thể ngờ rằng kẻ giết người chính là người mà ai cũng nghĩ là đã chết, đó là Đỗ Văn Minh, Bí thư Đảng ủy xã Liên Hà. Từ kết luận này, rất nhanh chóng cơ quan điều tra lần theo dấu vết và đã bắt được Đỗ Văn Minh - kẻ gây ra vụ trọng án khi hắn đang lẩn trốn tại tỉnh Bình Phước. Sự thật đã được làm sáng tỏ, nghi phạm Đỗ Văn Minh do nợ số tiền 10 tỷ đồng, đã lên kế hoạch giết cháu vợ, tạo hiện trường giả để gia đình được hưởng bảo hiểm 18 tỷ đồng.

Nhận diện hài cốt là một công việc khác nữa của bác sỹ pháp y CAND, từ những mẩu xương nhỏ, các bác sĩ pháp y phân tích từ đó dựng lên hồ sơ sinh học bao gồm các thông tin về tuổi tác, giới tính, tầm thước của họ khi tử nạn. họ chết được bao lâu, những cái gì đã gây nên cái chết của họ.

Không phải đối mặt trực tiếp với súng đạn, với hiểm nguy, song công việc của cán bộ kỹ thuật hình sự, đặc biệt là bác sĩ pháp y thì công việc vô cùng nặng nhọc bởi thường xuyên phải tiếp xúc với tử thi, với những bộ hài cốt, những thương tích để lại trên cơ thể nạn nhân có thể là nguyên nhân dẫn đến tử vong và đó là bằng chứng hữu hiệu cho quá trình phá án. Nhưng đây cũng tiềm ẩn nguy cơ cao dẫn tới lây nhiễm những bệnh nguy hiểm từ các tử thi.

Chính vì thế, nhiều bác sĩ khi tốt nghiệp ra trường tìm việc rất khó khăn nhưng nhất định không chịu làm công việc pháp y. Một số ít sau một thời gian ngắn làm nghề, tiếp xúc với tử thi, với những thương tích đã không chịu nổi những áp lực đã bỏ đi tìm việc khác dẫu lương và đài thọ còn thấp hơn nhiều.

Hầu hết công việc của những người làm công tác khoa học hình sự là để phục vụ cho các chuyên án, trưng cầu giám định của cơ quan điều tra. Song cũng có những công việc họ làm mang ý nghĩ xã hội, ý nghĩa nhân văn cao cả.

Hình ảnh vụ hỏa hoạn kinh hoàng tại kho xưởng của Công ty môi trường 79, trên địa bàn phường Trung Văn, quận Nam Từ Liêm, Hà Nội vào tháng 4/2019 đã khiến 8 người tử vong. Vào thời điểm cháy, do chịu nhiệt độ cao trong thời gian quá lâu nên các nạn nhân thi thể bị than hóa và không thể nhận dạng theo cách thông thường. Trước đòi hỏi cấp thiết của chính quyền và nhân dân. Ngoài kia, những người nhà của nạn nhân đang mong mỏi, chờ đợi nhận được đúng thi thể người thân để đưa về mai táng.

Ngay khi ngọn lửa được dâp tắt, cùng với việc điều tra tìm nguyên nhân cháy là việc tìm kiếm các tử thi, xác định danh tính người bị nạn. Những mẫu giám định gen được gửi tới Viện khoa học hình sự. Các cán bộ của Viện Khoa học hình sự - Bộ công an làm việc không kể ngày đêm với mong muốn tìm ra danh tính những người xấu số, xoa dịu phần nào nỗi đau mất mát cho các thân nhân nạn nhân.

Các giám định viên là chuyên gia cháy nổ được huy động tham gia vào quá trình điều tra. Các phương tiện khoa học kỹ thuật được triển khai. Những dấu vết, vật chứng đã biến thành tro bụi, bị xáo trộn và biến đổi trong quá trình cứu nạn, nhưng trong đống tro tàn, đổ nát các chuyên gia vẫn thu lượm được rất nhiều mẫu vật, cùng với vị trí và dấu tích thu được đã phản ánh nguyên nhân cháy, là nơi xuất phát lửa đầu tiên. Các chuyên gia cháy nổ đã đưa ra những nhận định về nguyên nhân vụ hỏa hoạn là do sự cố chập điện tại khu nhà xưởng sản xuất thùng nhựa đựng rác của Công ty môi trường 79, khiến 8 người thiệt mạng.

Do tính khách quan, khoa học, tính pháp lý mà hoạt động khám nghiệm và giám định từ khi ra đời đã được xem như một biện pháp chuyên môn hỗ trợ điều tra. Để đảm bảo tính khách quan, khoa học, các giám định viên phải tiến hành công việc tỉ mỉ, thận trọng, chính xác, phương pháp giám định phải đúng, dựa trên lý thuyết được khoa học thừa nhận, đảm bảo tính pháp lý cũng như yêu cầu nghiệp vụ.

Đất nước ta đang phát triển nhanh trong quá trình hội nhập, nhiều loại tội phạm mới mang tính quốc tế xuất hiện: buôn lậu tiền giả, ma túy xuyên quốc gia, hàng giả, khủng bố, tống tiền, phá huỷ tài sản để lấy tiền bảo hiểm… phương thức thủ đoạn hoạt động của tội phạm thay đổi và ngày càng tinh vi thì hoạt động giám định càng phải có thêm  nhiều phương pháp giám định mới. sát cánh cùng những cán bộ điều tra, lực lượng kỹ thuật hình sự đóng góp vai trò không kém phần quan trọng trong cuộc chiến chống lại các loại tội phạm này. 

Hàng năm những vụ buôn bán tiền giả, giả mạo giấy tờ, chữ viết, con dấu… đã làm thất thoát của nhà nước hàng ngàn tỷ đồng và làm lũng đoạn xã hội. Để đấu tranh với loại tội phạm này đòi hỏi những chiến sĩ làm công tác kỹ thuật hình sự một trình độ vững vàng. Chính vì vậy, cán bộ làm công tác kỹ thuật hình sự luôn phải nhanh chóng cập nhật, nâng cao trình độ và ứng dụng những phương tiện kỹ thuật tiên tiến để ứng phó. Họ không bao giờ chịu lùi bước trước những khó khăn đôi khi tưởng chừng như bế tắc.

Có điện thoại, có trưng cầu giám định là họ biết ngay rằng mình sẽ phải đối mặt với những bí ẩn mà mình phải tìm ra lời giải. Việc này chỉ có họ mới làm được. Họ biết đã có kẻ gây nên cái ác và họ phải tìm ra kẻ giấu mặt gây tội ác để thực hiện tính nghiêm minh của pháp luật, làm lành mạnh xã hội, đồng thời hóa giải nỗi oan khiên cho những người lương thiện. Đó là mục đính, là tâm huyết của những người làm công tác kỹ thuật hình sự CAND.