Vị tướng Công an và kỷ niệm về lá thư của Bác Hồ

Có một bức thư được Chủ tịch Hồ Chí Minh viết cách đây hơn 60 năm đã trở thành một tài sản vô giá đối với Lực lượng Công an nhân dân. Hơn 6 thập kỷ trôi đi, nhưng 6 lời dạy bảo của Người đối với cán bộ, chiến sĩ Công an dù ở cương vị công tác nào đến nay vẫn còn nguyên giá trị và mang tính thời sự nóng hổi; nhất là vào thời điểm hiện nay, khi toàn Đảng, toàn quân và toàn dân ta đang triển khai mạnh mẽ Nghị quyết Trung ương 4 (khóa XI) về "một số vấn đề cấp bách về xây dựng Đảng". Người cán bộ Công an có vinh dự được Bác gửi bức thư chứa đựng 6 lời dạy ấy là Thiếu tướng Hoàng Mai (1922-2004), khi ông còn giữ cương vị Giám đốc Công an Khu 12.

Ngày ấy đại bản doanh của Công an Khu 12 đóng tại xã Nhã Nam, huyện Yên Thế, tỉnh Bắc Giang, nơi mà người anh hùng Đề Thám cùng nghĩa quân dấy cờ khởi nghĩa đánh "Tây". Mang tiếng là Đại bản doanh của Công an Khu gồm bảy tỉnh: Lạng Sơn, Cao Bằng, Bắc Giang, Bắc Ninh, Quảng Yên, Hồng Gai và Hải Ninh song tất cả từ cái ăn, cái mặc, nơi làm việc và chỗ ở đến việc đi lại, hoạt động của các cán bộ Công an ngày ấy đều phải dựa vào dân. Ngày ấy, tuy Lực lượng Công an mới thành lập, song ở Nha Công an Trung ương, mặc dù trong hoàn cảnh gặp muôn trùng khó khăn, song đã phát hành tờ "Công an mới"; tiền thân của Báo Công an nhân dân ngày nay. Kháng chiến bùng nổ, Nha Công an Trung ương chuyển lên Chiến khu Việt Bắc. Để đáp ứng yêu cầu bồi dưỡng nghiệp vụ cũng như phẩm chất của người Công an Cách mạng, tờ "Công an mới" đổi tên thành báo "Rèn luyện". Còn ở Công an Khu 12, mặc dù số lượng cán bộ chiến sĩ không nhiều, cơ sở vật chất hầu như không có gì, thế mà có ai ngờ ông Giám đốc Công an Khu đã cho xuất bản một tờ báo mang tên "Bạn dân". Cái tên đó nhắc nhở cán bộ Công an rằng, chỉ khi được nhân dân thương yêu đùm bọc, sống và làm việc dựa vào dân, coi nhân dân là những người bạn, người thân trong một nhà thì mọi việc mới giành được thành công. Ngược lại nếu xa dân, không xuất phát từ lợi ích của dân, Lực lượng Công an dù có tài giỏi đến mấy cũng thất bại…

Thiếu tướng Hoàng Mai (hàng đầu, thứ ba từ trái sang) với lớp cộng tác viên của Báo Công an nhân dân tại Hà Nội năm 1983.

Tôi nhớ mãi một lần đến thăm gia đình Thiếu tướng Hoàng Mai ở khu tập thể Hoàng Cầu (Hà Nội). Trong câu chuyện với tôi, Thiếu tướng Hoàng Mai kể: Dịp Tết năm ấy, được Tòa soạn Báo Cứu quốc giúp đỡ, tờ "Bạn dân" của Công an Khu 12 được in ti-pô nên khá đẹp. In xong, ông chọn tờ báo đẹp nhất để gửi lên biếu Bác, mong sao Bác chỉ dẫn kinh nghiệm làm báo cũng như nghiệp vụ Công an. Giữa lúc ông và các đồng nghiệp còn đang thấp thỏm chờ tin thì đầu xuân 1948, kết thúc đợt công tác ở Nha Công an Trung ương trở về, ông bất ngờ được đồng chí giao liên đưa cho một phong bì nhỏ. Thấy vậy, đồng chí Lê Giản, lúc đó là Giám đốc Nha Công an Trung ương quay lại phía ông, hỏi: "Cậu làm gì mà Bác gửi thư riêng cho đấy?". Ông cầm phong bì trên tay, ngắm nghía những dòng chữ do chính Bác viết mà không muốn bóc thư vội. Ông muốn để phút cảm động và suy nghĩ kéo dài, đồng thời cũng muốn đoán xem nội dung thư Bác nói gì. Sau đó, ông lấy kéo cắt sát rìa phong bì, không phải là để tiết kiệm dùng lại phong bì như nhiều người vẫn làm thời kháng chiến mà để giữ lấy nguyên phong bì có chữ Bác. Mở thư ra, ông đọc thầm, đọc một lượt, rồi đọc thầm lại lượt thứ hai. Thấy vậy, đòng chí Lê Giản ngồi bên giục: "Cậu đọc to lên cho mình nghe nào, hay phạm khuyết điểm gì bị Bác phê bình mà không dám đọc?". Bị khích và không thể khác được, ông chậm rãi đọc to từng từ, từng chữ:

"Gửi đồng chí Hoàng Mai,

Bác đã nhận được thư và báo cháu gửi tặng Bác. Bác thấy có sự cố gắng, đáng hoan nghênh. Nhưng theo cháu nói tờ báo từ 24 đến 32 trang thì dài quá. Cần làm ngắn lại và viết những vấn đề thật thiết thực để mọi người đọc đều có thể hiểu và làm được. Như thế mới có tác dụng giúp đẩy mạnh công tác, đẩy mạnh thi đua. Trên báo, cần thường xuyên làm cho anh chị em Công an nhận rõ Công an của ta là Công an Nhân dân, vì nhân dân mà phục vụ và dựa vào nhân dân mà làm việc.

Nhân dân ta có hàng chục triệu người và hàng mấy chục triệu tai, mắt, tay, chân. Nếu biết dựa vào nhân dân thì việc gì cũng xong. Trên tờ báo phải luôn nhắc nhở anh em rèn luyện tư cách đạo đức. Tư cách người Công an Cách mệnh là:

Đối với tự mình, phải cần, kiệm, liêm, chính
Đối với đồng sự, phải thân ái, giúp đỡ
Đối với Chính phủ, phải tuyệt đối trung thành
Đối với nhân dân, phải kính trọng lễ phép
Đối với công việc, phải tận tụy
Đối với địch, phải cương quyết, khôn khéo.

Nói tóm lại, là những đạo đức và tư cách mà người Công an Cách mạng phải có, phải giữ cho đúng. Những điều đó, chẳng những nên luôn luôn nêu trên báo mà lại nên viết thành ca dao cho mọi người Công an học thuộc, nên viết thành khẩu hiệu, dán tại những nơi các anh em Công an thường đến (bàn giấy, nhà ăn, phòng ngủ…). Ngoài ra, Công an thường phải kiểm soát nhân viên và công việc của mình. Mỗi Công an viên đóng chỗ nào thì cần truyền đạt cho dân quân tự vệ nơi đó cách điều tra, xét giấy, phòng gian… Dạy cho dân ở nơi đó giữ bí mật. Và tự mình phải luôn luôn giữ lễ phép, tránh hách dịch…".

Vẫn theo Thiếu tướng Hoàng Mai thì cũng từ đó, "Không bao giờ tôi rời bức thư của Bác, lúc nào cái phong bì ấy và bức thư ấy cũng nằm trong chiếc ví da của tôi, ở một ngăn dành cho những thư, ảnh kỷ niệm đặc biệt. Chỉ sau một thời gian rất ngắn tôi đã thuộc lòng bức thư và bây giờ mặc dù tuổi đã cao, sức đã yếu, trí nhớ giảm sút nhiều, nhưng tôi vẫn còn thuộc. Mỗi lần giở thư ra xem, tôi tưởng tượng như Bác đang ngồi bên tôi và bằng một giọng ấm áp, dạy bảo tôi những điều ân cần, thiết thực.

Hồi đó, nhiều buổi chiều trên chiến khu, sau bữa cơm, nghỉ một lát để chuẩn bị sinh hoạt, bên ngọn đèn dầu le lói, tôi lại giở thư Bác ra đọc, tìm trong thư để kiểm điểm xem mình đã làm đúng lời Bác dạy chưa. Nếu chưa đúng thì tìm cách khắc phục ngay. Có những đêm đi chiến dịch, trời mưa tầm rã, đường trơn như đổ mỡ, leo núi ban đêm khấp khểnh bước thấp bước cao, ngủ ở dưới lán trời mưa ướt cả mặt mũi, đi theo bộ đội vượt qua những làn lửa đạn của tiêu liên, đại bác, máy bay địch… Những gian khổ chồng chất của thời kỳ kháng chiến có lúc sự sống và cái chết chỉ trong gang tấc. Nhưng nhớ lại lời dạy của Bác mà tôi vươn lên, chịu đựng hơn trước, hăng hái hơn trước, nhiều lúc cười trước khó khăn gian khổ, thấy cuộc đời kháng chiến thật vinh quang và ý nghĩa vô cùng".

Thiếu tướng Hoàng Mai hồi tưởng: "Hồi đó, trong một lần về công tác ở Công an Liên khu 4, tôi thấy trên bàn của đồng chí Giám đốc một bảng nhỏ đóng khung cẩn thận ghi "Sáu điều răn của Hồ Chủ tịch". Đồng chí giám đốc nói với tôi: "Từ khi có sáu điều dạy của Bác Hồ, anh em Công an trong khu rất phấn khởi vì thấy rõ được Bác chăm lo, dạy dỗ Công an rất ân cần. Chúng tôi lấy việc thực hiện lời dạy của Hồ Chủ tịch làm tiêu chuẩn thi đua. Hàng ngày, hàng tuần, hàng tháng anh em đối chiếu với sáu lời dạy của Bác mà kiểm điểm mình". Cũng thời gian đó, trong toàn lực lượng Công an đã vang lên một bài hát mới, đó là bài hát "Tuân theo lời Bác" do hai cán bộ Công an phối hợp sáng tác. Nội dung bài hát phổ nhạc dựa theo sáu lời dạy của Bác. Trong suốt chín năm kháng chiến gian khổ, những lời bài hát đó không chỉ lưu truyền ở miền Bắc mà cả ở miền Nam, không chỉ phổ biến trong cán bộ chiến sĩ Công an ở vùng tự do mà cả ở vùng địch hậu. Những lúc bị địch bắt giữ, cùm kẹp, tra tấn dã man nhất, nhiều anh em đã thầm hát bài "Tuân theo lời Bác" và anh em rất thấm thía những câu "Đối với kẻ địch, phải cương quyết, khôn khéo". Lời dạy đó của Bác có sức cổ vũ mạnh mẽ, làm cho anh em chịu đựng được mọi gian nguy, giữ vững được khí tiết của người Công an Cách mạng. Đến bây giờ gặp nhau, anh em vẫn thường nhắc lại những lời dạy quý báu ấy và coi đó là một tài sản vô giá truyền lại cho các thế hệ mai sau".

Kết thúc câu chuyện, Thiếu tướng Hoàng Mai bảo: "Thời gian trôi đi, kể từ ngày tôi nhận được thư của Bác, ôn lại những lời dạy trong thư của Bác, lòng tôi dạt dào xúc động như buổi sáng năm xưa và càng thấy công ơn của Bác đối với ngành ta, đối với mỗi một chúng ta thật là to lớn"