Cảnh giác với bệnh tay, chân, miệng

Nguyên nhân và biểu hiện của bệnh tay, chân, miệng

Bệnh tay, chân, miệng (Hand - Foot - Mouth disease HFMD) là một bệnh gây ra bởi mấy loại virus (siêu vi trùng) thuộc nhóm virus đường ruột mà thường gặp nhất là coxsackievirus A16 nhưng đôi khi cũng do enterovirus cùng một số virus đường ruột khác như phân nhóm virus bại liệt... Đây là một bệnh rất dễ lây lan, thường truyền từ người này sang người kia bằng đường nước bọt, hoặc các chất dịch tiết trong mũi, họng, hay từ các bóng nước trên da và cả trong phân của trẻ nhiễm bệnh.

Thời kỳ ủ bệnh thường từ 3 đến 7 ngày mà triệu chứng đầu tiên là sốt, đau họng, biếng ăn. Lúc đó, virus chủ yếu khu trú ở niêm mạc má, niêm mạc hồi tràng, rồi sau 24 giờ, nó di chuyển đến các hạch bạch huyết lân cận. Nếu khám họng có thể phát hiện những chấm nhỏ màu đỏ ở lưỡi, nướu răng, bên trong má, sau đó biến thành những bóng nước và thường dẫn đến loét. Một hoặc hai ngày sau khi nhiễm bệnh, trên da tay, chân, xuất hiện ban da màu đỏ, một số hình thành bóng nước.

Đối tượng nhiễm bệnh chủ yếu là ở trẻ dưới 10 tuổi (nhưng cũng có thể gặp ở người trưởng thành). Bệnh có thể gây ra những biến chứng xấu như viêm màng não virus, viêm não, liệt, viêm phổi và viêm cơ tim cấp.

Đề phòng như thế nào?

Thường xảy ra vào 2 mùa mỗi năm - từ tháng 2 đến tháng 4 và từ tháng 9 đến tháng 12, bệnh tay, chân, miệng theo dự đoán của một số chuyên gia về dịch tễ học, trong năm 2008, chỉ tính riêng các tỉnh phía Nam, sẽ có khoảng 8.000 hoặc 9.000 trường hợp mắc phải, trong số này 15 đến 20% là do enterovirus 71 - là chủng hiện nay đang gây dịch lớn ở Trung Quốc.

Một thống kê của Bệnh viện (BV) Nhi Đồng 2 - TP HCM cho thấy, bệnh tay, chân, miệng bắt đầu gia tăng từ tháng 10-2007 và hiện tại, bình quân mỗi ngày có 70 đến 80 trẻ xin khám, điều trị ngoại trú. Riêng trong 4 ngày từ 18 đến 21/2, đã có 2 bệnh nhi – một 18 tháng tuổi và một 11 tháng tuổi tử vong ở BV này, nâng tổng số chết vì bệnh tay, chân, miệng lên 10 người tính từ đâu năm.

Tại BV Nhi Đồng 1, con số trẻ đến khám, điều trị cũng không ít hơn. Còn tại BV Nhiệt đới TP HCM, hiện có 60 trẻ đang nằm điều trị. Riêng khu vực miền Trung, mặc dù chưa bùng phát như các tỉnh phía Nam, nhưng lác đác đã có trẻ nhiễm tay, chân, miệng ở Khánh Hòa, Đà Nẵng, Bình Thuận... Do bệnh có xu hướng tăng cao, nên từ năm 2007, Bộ Y tế đã xếp nó vào loại bệnh mà các địa phương phải báo cáo hàng tuần.

Bệnh tay, chân, miệng chủ yếu lây qua đường tiếp xúc trực tiếp giữa người và người - nhất là trong môi trường mà trẻ em thường xuyên tiếp xúc với nhau như trường học, nhà trẻ, nên khi nhiễm, nó thường hình thành một dây chuyền. Vì thế, các chuyên gia dịch tễ học khuyên các cô bảo mẫu, các em học sinh nên rửa tay sạch sẽ khi thay tã cho trẻ, hoặc sau khi đi vệ sinh, đồng thời có biện pháp xử lý an toàn với quần áo, tã lót dính phân của trẻ.

Hiệu trưởng một nhà trẻ ở quận 5, TP HCM cho biết: “Theo khuyến cáo này, thì trẻ phải che miệng lúc ho hoặc hắt hơi nhưng ở chỗ tôi, các cháu thường ở độ tuổi từ 12 tháng đến 2 tuổi nên làm sao thực hiện được”. Vì thế, các cô bảo mẫu đều được lệnh, là nếu thấy cháu nào ho, hắt hơi quá 3 lần trong khoảng 15 phút, thì lập tức cách ly và báo cho trạm y tế phường để theo dõi.

Bác sĩ T, BV Nhi Đồng 2, nói: “Nếu thấy trẻ quấy khóc liên tục, ngủ hay giật mình, hoảng hốt, đôi khi nói lảm nhảm, tay chân run, sốt, co giật... thì nên đưa ngay đến các cơ sở y tế gần nhất vì nếu đưa đến trễ 6 hoặc 10 tiếng đồng hồ kể từ khi có những triệu chứng trên, thì rất khó điều trị...”. Một bà mẹ có con bị tử vong do bệnh tay, chân, miệng, kể thêm: “Thoạt đầu, tôi chỉ nghĩ cháu bị cảm sốt thông thường. Nhưng tới khi cháu sốt cao, nôn ói, da nổi bông đỏ, tay chân mềm oặt, tôi mới đưa vào bệnh viện thì đã trễ”.

Cũng cần nói thêm rằng ở Trung Quốc, dịch bệnh tay, chân, miệng đã bùng phát tại hơn 10 tỉnh, thành với gần 30.000 người nhiễm, và đã có 26 người chết tính đến ngày 6/5/2008. Tại Singapore, Bộ Y tế nước này đã áp dụng lệnh đóng cửa với 17 trường mẫu giáo, đồng thời khuyến khích 48 trường mẫu giáo khác chưa vội mở cửa lại vì chiều ngày 5/5, Singapore xuất hiện thêm 234 người nhiễm mới.

Hiện nay, bệnh tay, chân, miệng chưa có biện pháp phòng chống đặc hiệu, nhưng nếu biết giữ vệ sinh thì vẫn có khả năng làm giảm nguy cơ lây bệnh. Trước tình hình bệnh đang bùng phát mạnh ở Trung Quốc, gây tử vong cao, ngày 5/5/2008, Bộ Y tế – Cục Y tế dự phòng và môi trường đã có công văn khẩn cấp gửi các sở y tế, các trung tâm y tế dự phòng ở các tỉnh, thành trong cả nước, yêu cầu tăng cường phát hiện sớm bệnh nhân, tổ chức cách ly các trường hợp mắc bệnh để tránh lây lan.

Bên cạnh đó, các cơ sở y tế cũng phải chuẩn bị sẵn sàng để tiếp nhận người bệnh. Tại các điểm nuôi dạy trẻ, cần làm vệ sinh cẩn thận những loại đồ chơi, đồ dùng dạy học, phòng ốc và đặc biệt là thức ăn, nước uống cho trẻ...

Ngày 6/5, Cục trưởng Cục Y tế dự phòng và môi trường cho biết, trước đây Bộ Y tế đã có hướng dẫn điều trị bệnh tay, chân, miệng và trong một vài ngày nữa, Bộ sẽ ban hành quy chế giám sát dịch bệnh này...