Kỷ niệm về Đại tướng Nguyễn Chí Thanh

Một mẫu mực sáng ngời về đạo đức cách mạng

Có lần lên công tác Tây Bắc, Khu ủy bố trí cho anh ở nhà khách của Khu ủy. Dạo đó là năm 1961, cả thị xã Sơn La - thủ phủ Khu Tây Bắc lúc bấy giờ - chỉ mới có hai ngôi nhà 2 tầng trên đồi cao. Từ cửa sổ phòng khách, nhìn xuống phố xá mới hồi cư, nhà ở toàn bằng nứa lá, đường phố tung bụi đỏ mờ mịt, anh trầm ngâm nói với đồng chí Phan Quang, phóng viên Báo Nhân Dân đi cùng anh trong chuyến công tác đó:

- Đồng chí xem, dân còn ở thế kia, cần gì phải xây một lúc mấy nhà to như thế này. Tôi nghĩ chỉ cần một trụ sở Chính quyền khu cho bề thế, để đồng bào các dân tộc vùng núi cao về trông thấy cơ ngơi cách mạng mà phấn khởi, tin tưởng. Để đồng bào có dịp so sánh mấy mươi năm dưới chế độ cũ, chưa nhìn đâu thấy nhà to như thế này. Còn trụ sở Đảng bộ chưa cần xây dựng vội. Giá như ta dùng số tiền này vào việc phục vụ sản xuất có tốt hơn không?

Anh Thanh vừa nói đến đây, thấy đồng chí chủ nhiệm nhà khách đi đến, anh ân cần mời vào phòng rồi thân mật nói tiếp câu chuyện đang nói:

- Này, cái khoản đãi đằng mình đề nghị các ông nên phiên phiến. Tôi biết, các đồng chí lãnh đạo Khu ủy có lòng hiếu khách cho nên luôn thết đãi chúng tôi nhưng chỉ nên một lần là đủ, gọi là họp mặt anh em lâu ngày gặp nhau, cấp trên cấp dưới cùng ngồi lại, uống với nhau chén rượu. Mà cũng chớ nên bày vẽ sang trọng quá như vừa rồi. Các đồng chí có biết không, Bác Hồ - Chủ tịch nước, không bao giờ đãi khách quá 3 món, trừ những bữa tiệc đặc biệt về ngoại giao. Một bữa, chủ khách ăn chung, sau đấy thôi. Anh em dưới xuôi lên đây công tác, các đồng chí chăm sóc cho là quý rồi. Còn ai ăn cơm đều phải trả tiền. Trả bao nhiêu tùy điều kiện và tiêu chuẩn mỗi người. Các đồng chí mến khách, cho thêm gói chè, bao thuốc, tôi không phản đối nhưng nên vừa phải. Tôi thấy ở phòng này đặt chè và thuốc, trong buồng ngủ cũng có, phòng khách cũng có. Làm gì mà lắm thế!

Tôi nói riêng với các đồng chí: Các cuộc họp Ban Bí thư Trung ương Đảng, mọi khi có thuốc lá nay không còn nữa. Mình là dân nghiện, thắc mắc hỏi mới biết Bác Hồ bảo thôi. Thật ra tốn kém chẳng bao nhiêu, mà cái chính Bác muốn tạo thói quen. Ở nước ngoài giàu có, đến hội nghị ai muốn hút thuốc, bỏ của mình ra mà dùng. Mà cũng chỉ được hút ở hành lang.

Cánh chim đại bàng lại cất cánh

Đang say sưa trên mặt trận nông nghiệp thì Mỹ đưa quân vào miền Nam tiến hành cuộc Chiến tranh cục bộ đối với nước ta. Một lần nữa, Nguyễn Chí Thanh được gọi trở lại quân đội và lên đường vào chiến trường đánh Mỹ.

Thế là con chim đại bàng lại vỗ cánh bay về phương Nam. Anh đi chưa được bao lâu, tin chiến thắng từ chiến trường đã dồn dập bay về. Trận Bình Giã, trận Ba Gia quân ta tiêu diệt hàng tiểu đoàn, hàng trung đoàn địch. Tiếp theo là những trận đọ sức đầu tiên với quân viễn chinh Mỹ. Chiến thắng Núi Thành và nhất là chiến thắng Vạn Tường khẳng định quân và dân ta hoàn toàn có khả năng thắng Mỹ về quân sự trong Chiến tranh cục bộ.

Đại tướng Nguyễn Chí Thanh làm việc tại chỉ huy sở Miền (B2) năm 1964.

Nhớ lời Bác dặn lúc ra đi, Nguyễn Chí Thanh nhanh chóng đúc rút những bài học kinh nghiệm của những trận đầu thắng Mỹ điện gấp ra miền Bắc. Cuối năm 1965, Nghị quyết lần thứ 11, khóa III của Ban Chấp hành Trung ương Đảng về quyết tâm đánh thắng giặc Mỹ xâm lược được nhất trí thông qua có sự đóng góp xứng đáng của Nguyễn Chí Thanh.

Sau mấy năm lăn lộn ở chiến trường và đã tìm ra chiếc chìa khóa để thắng Mỹ, đầu năm 1967, Nguyễn Chí Thanh được triệu tập ra Hà Nội để chuẩn bị cho bước phát triển mới của chiến tranh.

Tại Hội nghị Trung ương lần thứ 14 tháng 6/1967, Nguyễn Chí Thanh đã báo cáo một cách toàn diện tình hình cuộc kháng chiến chống Mỹ ở miền Nam. Nội dung của bản báo cáo toát lên một nội dung chủ yếu và đặc biệt quan trọng là: "Ta nhất định thắng Mỹ. Mỹ thua đã rõ ràng. Cần phải tiếp tục thế tiến công địch để tiến lên giành thắng lợi quyết định".

Những ngày đầu tháng 7/1967, Nguyễn Chí Thanh chuẩn bị trở lại chiến trường. Ngày 5/7, Bác Hồ nói với đồng chí Vũ Kỳ mời Nguyễn Chí Thanh đến ăn cơm chiều với Bác cũng là để tiễn Nguyễn Chí Thanh ngày mai lên đường. Phút giây cảm động nhất trong đời Nguyễn Chí Thanh có lẽ là phút chia tay Bác Hồ buổi chiều hôm đó. Bác tiễn anh ra tận giàn nho và đứng lại hồi lâu với anh ở đó. Bác dặn anh phải giữ gìn sức khỏe; Bác hỏi thăm các cháu của anh sơ tán về Mỹ Đức (Hà Tây) có gì khó khăn không; về tình hình công tác của chị Cúc vợ anh. Những năm anh ở chiến trường, mỗi lần tết đến thỉnh thoảng Bác cho mời chị Cúc và các cháu vào ăn cơm với Bác. Ở trong Nam nhận được thư chị gửi vào kể chuyện này, anh vô cùng xúc động.

Nhìn mái tóc bạc phơ của Bác, nhìn dáng đi của Bác không còn được nhanh nhẹn như xưa, Nguyễn Chí Thanh cảm thấy trái tim mình như có ai bóp chặt. Qua một số đồng chí Ủy viên Bộ Chính trị, anh biết Bác sắp phải đi Trung Quốc chữa bệnh. Vì thế, bữa cơm là bữa cơm Bác tiễn anh vào chiến trường phương Nam, cũng là bữa cơm anh tiễn Bác lên phương Bắc.

Trong tham luận đọc tại Hội thảo nhân 30 năm ngày mất của Đại tướng Nguyễn Chí Thanh, ngày 5/7/1997, Đại tướng Võ Nguyên Giáp viết: "Nhớ tới anh Thanh, tôi tưởng nhớ và vô cùng thương tiếc một người bạn chiến đấu thân thiết, một chiến sĩ cộng sản kiên cường, một cán bộ lãnh đạo xuất sắc của Đảng, một tướng lĩnh tài ba của quân đội ta, người đã có những cống hiến quan trọng vào sự nghiệp vẻ vang của Đảng, của dân tộc Việt Nam ta"