"Người hùng công nghệ Apple" Steve Jobs qua lời em gái

Mona Simpson là một tiểu thuyết gia và giảng viên tiếng Anh ở trường đại học California, Los Angsles. Nhưng trong những ngày qua, người ta biết đến bà với tư cách là người em gái rất gần gụi và thân thiết của thần tượng công nghệ vừa mới giã biệt thế giới ra đi- Steve Jobs. Bà Mona viết những lời giã biệt này cho anh trai của mình, ông Steve Jobs và đọc tại nhà thờ trong lễ tưởng niệm tại Trường đại học Stanford vào ngày 16/10/2011. Dưới đây Chuyên đề ANTG xin gửi tới độc giả bài viết tràn đầy xúc động này.

Là con một, tôi lớn lên dưới sự chăm sóc của một mình mẹ tôi. Nhà nghèo, bố là người Syria nhập cư nên tôi tưởng tượng ông giống như Omar Sharif. Tôi hy vọng ông ấy sẽ giàu có, tốt bụng và sẽ mang đến căn hộ trống trơn của chúng tôi, cuộc sống của chúng tôi những điều tốt đẹp. Sau khi tôi gặp ông, tôi đã cố bắt mình tin rằng ông đổi số điện thoại, bỏ đi mà không để lại một dòng địa chỉ vì ông ấy là một nhà cách mạng lý tưởng, muốn mang đến một thế giới mới cho thế giới Arập.

Là phụ nữ, cả đời tôi mong đợi có một người đàn ông để tôi yêu cũng như có thể yêu thương và chăm sóc tôi. Hàng thập kỷ trôi qua, người đàn ông đó luôn là bố. Chỉ đến khi 25 tuổi, tôi mới gặp người đàn ông đó - chính là anh trai tôi. Khi ấy, tôi sống ở New York, đang cố gắng hoàn thành cuốn tiểu thuyết đầu tiên. Tôi làm việc cho một tạp chí nhỏ trong căn phòng chỉ như một chiếc tủ quần áo cùng với ba người khác thực hiện công việc biên tập. Một ngày, đột nhiên một người luật sư gọi cho tôi - một cô gái trung lưu đến từ California rằng, thân chủ của ông ấy, một người giàu có, nổi tiếng chính là người anh trai thất lạc của tôi.

Người luật sư từ chối nói với tôi tên của anh trai khiến các bạn đồng nghiệp của tôi bắt đầu cá cược, đoán già đoán non, và họ như điên lên vì sung sướng thay cho tôi. Người được dự đoán nhiều nhất là John Travolta. Tôi thầm hy vọng về một người trong làng văn như Henry James, người tài giỏi hơn tôi, những người tài năng mà không cần cố gắng nhiều.

Khi tôi gặp Steve, anh ấy ở tầm tuổi tôi, mặc chiếc quần jeans trông giống người Arập hoặc Do Thái và phong độ hơn Omar Sharif. Chúng tôi cùng đi bộ khá lâu, có điều gì đó xảy ra khiến cho cả hai chúng tôi đều thấy vui. Tôi không nhớ rõ chúng tôi đã nói những chuyện gì ngày ấy, tôi chỉ nhớ mãi cảm giác anh ấy như một người bạn thân thiết. Anh ấy kể rằng đang làm việc trong ngành máy tính. Tôi chẳng biết nhiều về máy tính, tôi vẫn thường xuyên phải luyện tập với phần mềm Olivetti. Tôi nói với Steve rằng tôi vừa mua một chiếc máy tính của Hãng Comemco. Steve nói với tôi đó là một tin tốt. Anh ấy kể anh ấy đang thiết kế một thứ đẹp đến mê hồn.

Tôi muốn kể cho các bạn nghe những điều tôi biết về Steve trong ba giai đoạn khác nhau của 27 năm anh em tôi đoàn tụ. Đó không phải là ba giai đoạn về mặt thời gian mà là về sự tồn tại: cuộc đời của anh ấy, khi anh ấy mắc bệnh và khi anh ấy ra đi.

Một khi đã thích điều gì Steve sẽ làm việc rất say mê. Anh ấy rất chăm chỉ, ngày nào cũng vậy. Chăm chỉ như vậy nhưng ngược lại, anh ấy đãng trí. Anh ấy không bao giờ ngại phải làm việc vất vả, ngay cả khi thất bại. Khi bị Apple sa thải, mọi thứ trở nên quá đau đớn. Anh ấy có kể với tôi về một buổi tiệc tại thung lũng Silicon, nơi 500 lãnh đạo đã gặp và nói chuyện với tổng thống đương thời, nhưng Steve đã không được mời. Tuy bị tổn thương nhưng anh vẫn đến làm việc ở Next mỗi ngày. Steve không đánh giá sự mới lạ cao nhất mà đó là cái đẹp. Đối với một nhà sáng chế, Steve đặc biệt trung thành. Nếu anh ấy thích một cái áo, anh ấy sẽ mua 10 thậm chí 100 chiếc. Ngôi nhà ở Palo Alto của anh có đủ áo cotton đen cổ lọ cho tất cả mọi người trong nhà thờ này.

Anh không thích những mánh lới trong quảng cáo, giống như những người ở độ tuổi của mình. Triết lý của Steve về cái đẹp gợi cho tôi nhớ về một câu nói của anh: "Thời trang là thứ nhìn có vẻ đẹp lúc này nhưng về sau sẽ xấu xí, nghệ thuật lúc đầu có thể xấu xí nhưng sẽ trở nên đẹp sau đó". Anh ấy luôn khao khát đi tìm cái "đẹp sau đó". Anh ấy cũng không ngại việc bị hiểu nhầm. Không được mời đến buổi tiệc, Steve lái xe đến Next ba hay bốn lần gì đó, nơi anh và các bạn của mình lặng lẽ làm việc trong xưởng, nơi Tim Berners-Lee đã viết chương trình ứng dụng quan trọng trên mạng diện rộng.

Steve không bao giờ mỉa mai, không bao giờ hoài nghi và không bao giờ bi quan.

Khi nói về tình yêu, Steve giống như một cô gái. Tình yêu là đức tính tốt nhất, là thần của các vị thần đối với Steve. Anh ấy quan tâm tới cuộc sống tình cảm của những người làm việc cùng mình. Bất kỳ khi nào thấy một người đàn ông, Steve đều nghĩ tới một người phụ nữ và hỏi: "Này anh đang cô đơn à? Có muốn ăn tối với em gái tôi không?". Tôi vẫn còn nhớ anh ấy đã gọi tôi để kể về Laurene (vợ của Steve sau này): "Có một người phụ nữ, cô ấy rất thông minh và có một chú chó. Anh sẽ cưới cô ấy".

Khi Reed được sinh ra, anh ấy càng trở nên bận rộn hơn. Nhưng anh là một ông bố tâm lý đối với từng đứa con của mình. Anh chọc tức bạn trai của Lisa, không hài lòng khi Erin mặc váy quá ngắn và nhắc nhở Eve cẩn thận khi ở bên cạnh con ngựa mà con bé yêu quý. Không ai trong số chúng tôi có mặt tại lễ tốt nghiệp của Reed có thể quên được hình ảnh Reed và Steve nhảy múa vui vẻ. Tình yêu đối với Laurene đã giúp Steve tồn tại. Anh tin rằng tình yêu có mọi lúc mọi nơi. Điều quan trọng là Steve không bao giờ mỉa mai, không bao giờ hoài nghi và không bao giờ bi quan. Đó là điều tôi vẫn luôn có gắng học từ anh.

Steve đã thành công khi tuổi còn trẻ, đó cũng chính là điều khiến anh ấy cảm thấy mình bị cô lập. Hầu hết những quyết định của anh mà tôi chứng kiến đều đi kèm với nỗ lực phá bỏ bức tường ngăn cách anh với mọi người xung quanh. Steve - một chàng trai trung lưu đến từ Los Altos yêu một cô gái bình thường đến từ New Jersey. Điều quan trọng là cả hai cùng nuôi dạy các con như những đứa trẻ căn bản, bình thường. Căn nhà của họ không trang hoàng với nhiều đồ nghệ thuật bóng lộn, thực tế, bữa tối có khi chỉ có mỗi một loại rau bông cải và được nấu khá nhiều.

Dù là một triệu phú trẻ tuổi nhưng Steve luôn đến đón tôi ở sân bay. Anh mặc chiếc quần jeans và đứng đó. Khi người trong nhà gọi điện tới văn phòng, thư ký Linetta luôn trả lời: "Bố bạn đang họp, bạn có muốn ngắt quãng ông ấy không?". Khi Reed khăng khăng muốn hóa trang thành phù thủy trong lễ Halloween, Steve, Laurene, Erin, Eve tất cả cũng đều phải làm phù thủy.

Không thể nói rằng Steve không hưởng thụ thành công của mình, anh ấy tận dụng nó rất nhiều nhưng theo một cách rất khiêm tốn. Anh ấy nói với tôi rằng, rất thích đến cửa hàng xe đạp ở Palo Alto và vui thích nhận ra rằng mình có thể mua được chiếc xe đạp tốt nhất ở đó. Và anh đã mua. Steve khiêm tốn và không ngừng học hỏi. Có lần anh nói với tôi rằng, nếu được lớn lên theo cách khác, anh ấy muốn trở thành nhà toán học. Anh luôn nói về các trường đại học với sự trân trọng nhất và rất thích đi bộ trong khuôn viên Đại học Stanford. Trong năm cuối cùng của đời mình anh ấy đã đọc một cuốn sách về hội họa của Mark Rothko, một nghệ sĩ mà anh không hề biết đến trước đó, đầu nảy ra suy nghĩ rằng nên trang trí những bức tường ở Apple như thế nào để có thể tạo cảm hứng cho những con người làm việc ở đây.

Anh luôn có những điều bí mật giấu trong túi.  Tôi dám cá rằng Laurene sẽ phát hiện ra những bài hát mà Steve yêu thích, một bài thơ được cắt ra và đặt trong ngăn kéo - thậm chí sau 20 năm kết hôn. Steve trau dồi những kiến thức từ những mảng khác nhau. Hiếm có CEO nào biết về lịch sử của tiếng Anh, hồng trà Trung Quốc và yêu thích loài hoa hồng David Austin.

Tôi nói chuyện với Steve hằng ngày nhưng khi mở tờ New York Times ra và thấy một bài viết về bằng sáng chế của Apple, tôi vẫn thấy ngạc nhiên và vui mừng khi thấy một bản phác thảo cho những nấc thang hoàn hảo.

Với 4 đứa con cùng vợ và tất cả chúng ta, Steve đã có rất nhiều niềm vui. Steve trân trọng hạnh phúc.

Sau đó, Steve bị bệnh và chúng tôi chứng kiến cuộc sống của anh bị thu hẹp vào một vòng tròn nhỏ hơn. Anh thích đi bộ dọc Paris và tìm ra một cửa hàng tự làm mì lạnh soba nhỏ ở Kyoto. Cuối cùng, ngay cả những thú vui bình thường cũng không thể níu giữ được anh nữa.

Tuy vậy, những điều làm tôi ngạc nhiên và những điều tôi học được từ quãng thời gian bệnh tật của Steve là vẫn còn rất nhiều thứ ở lại sau khi rất nhiều thứ đã ra đi.

Tôi vẫn nhớ anh ấy tập đi lại với chiếc ghế sau cuộc phẫu thuật ghép gan. Mỗi ngày một lần, anh gượng dậy trên đôi chân gầy guộc tưởng như không thể chống đỡ nổi, hai cánh tay bám chặt vào thành ghế. Anh cứ đẩy chiếc ghế đi dọc hành lang bệnh viện Memphis, về phía khu điều dưỡng và ngồi nghỉ ở đó rồi lại quay trở lại. Anh đếm số bước mỗi ngày và cố gắng mỗi hôm đi xa hơn một chút. Laurene quỳ xuống bên chân, nhìn vào mắt chồng và nói: "Anh có thể làm được, Steve". Đôi mắt anh mở rộng, môi mím chặt. Trong nỗ lực của mình, Steve luôn lấy tình yêu làm cốt lõi.

Trong suốt khoảng thời gian đáng sợ đó, Steve đã không chịu đựng nỗi đau cho chính mình. Anh đã đặt ra những mục tiêu: Đó là lễ tốt nghiệp phổ thông của cậu con trai Reed, chuyến đi Tokyo của cô con gái Erin, lễ hạ thủy chiếc du thuyền dự định để đưa cả gia đình đi vòng quanh thế giới, nơi anh hy vọng mình và Laurene sẽ nghỉ hưu vào một ngày nào đó.

Tuy sức khỏe giảm sút nhưng thẩm mỹ, sự phân biệt và óc phán đoán của Steve vẫn còn nguyên vẹn. Với sự giúp đỡ của các y tá, trong thời gian đau bệnh, Steve đã tìm được 3 người họ hàng là Tracy, Arturo, Elham, đã tin tưởng họ, những người cũng đã ở bên anh cho đến giây phút cuối cùng.

Khi phải thở bằng máy, không thể nói được nên Steve yêu cầu được viết. Anh đã phác thảo dụng cụ để giữ chiếc ipad trên giường bệnh, đã thiết kế màn hình tinh thể mới và thiết bị sử dụng tia X. Mỗi khi vợ bước vào phòng, tôi nhận thấy anh luôn cười. Anh viết: "Vì những điều thực sự cao cả, em phải tin anh".

Không ai trong số chúng ta biết chắc chắn về việc sẽ tồn tại trên thế gian này bao lâu. Nếu gọi cái chết của một người mắc bệnh ung thư trong nhiều năm là bất ngờ thì không hoàn toàn chính xác, thế nhưng sự ra đi của Steve vẫn là điều không ngờ tới với chúng tôi. Điều tôi học được từ sự ra đi của anh trai tôi là sự quan trọng của nghị lực. Sáng ngày thứ ba, anh gọi cho tôi và đề nghị tôi nhanh chóng tới Palo Alto. Giọng xúc động, anh xin lỗi vì không thể ở lại với chúng tôi.

Anh bắt đầu nói lời tạm biệt. Tôi đã ngăn lại và nói: "Đợi đã! Em đang đến. Em đang trên taxi tới sân bay. Em sẽ tới đó". "Anh sẽ nói chuyện với em bây giờ vì anh e rằng em sẽ không tới kịp".

Khi tôi tới, Steve và Laurene đang trò chuyện. Anh nhìn vào mắt những đứa con. Tới khoảng 2h chiều, hơi thở của Steve thay đổi. Tôi cảm thấy, anh lại đang đếm những bước đi của mình, buộc phải đi xa hơn lần trước đó. Đây là điều tôi đã học được từ anh: Ngay lúc đó anh vẫn đang làm việc. Cái chết không đến với Steve mà anh tìm đến nó.

Khi nói lời tạm biệt, anh đã nói rất tiếc vì chúng tôi không thể sống trong tuổi già cùng nhau như dự kiến, rằng anh sẽ tới một nơi tốt hơn.  Laurene luôn ở bên cạnh anh ấy, thỉnh thoảng lại giật mình lo lắng mỗi khi Steve như ngừng thở giữa hai nhịp hô hấp. Chị ấy và tôi nhìn nhau lo sợ, nhưng rồi anh ấy lại thở sâu và lại bắt đầu như thế.

Mọi thứ đều có kết thúc. Dù ngay lúc này, anh ấy vẫn là một người nghiêm khắc nhưng con người anh luôn tốt đẹp, tuyệt đối và lãng mạn. Steve thở đầy khó nhọc, giống như anh đang đi trên một hành trình đầy gian nan, giống như anh đang leo lên ngọn núi dốc dựng đứng. Với ý chí, đạo đức, và sức mạnh ấy, Steve còn có khả năng kỳ diệu - khả năng tin vào những điều tốt đẹp phía trước. Những lời cuối cùng của Steve được lặp đi lặp lại ba lần. Trước khi ra đi, Steve nhìn cô em gái Patty, dừng rất lâu ở các con, rồi cuối cùng là phần không thể thiếu của cuộc đời anh - Laurene. Những lời cuối cùng của Steve là: Oh Wow. Oh Wow. Oh Wow