Vĩnh biệt cha đẻ AK-47, súng tiểu liên huyền thoại

Cha đẻ và nghi án "đạo súng"

Mikhail Timofeevich Kalashnikov sinh ra ở làng Kurya, vùng Altai, trong một gia đình nông dân. Kalashnikov gia nhập Hồng quân năm 1938 và đã thể hiện khả năng của mình khi sáng tạo ra máy đếm đạn cho xe tăng. Vào những năm đầu của cuộc Chiến tranh Vệ quốc vĩ đại, ông đã là một chỉ huy xe tăng, nhưng năm 1941 ông bị thương nặng trong chiến dịch Bryansk. Khi đang dưỡng thương trong bệnh viện, ông tham gia vào cuộc thi chế tạo vũ khí mới.

Sau một thời gian tự mày mò và nghiên cứu, Kalashnikov đã tạo nên mẫu súng tự động đầu tiên của mình. Mẫu súng này đã được chế tạo và giới thiệu với một chuyên gia nổi tiếng về lĩnh vực vũ khí thời đó là Giáo sư Blagonravov.

Sau khi thử nghiệm và phân tích, Giáo sư Blagonravov cho đây là một thành phẩm hoàn toàn kém nhưng ông cũng nhấn mạnh sự độc đáo và nhiệt thành trong sáng tạo ở sản phẩm của Kalashnikov. Sau cuộc thi đó, Giáo sư Blagonravov đã đề nghị cử Kalashnikov đi học một khóa học đào tạo về chế tạo vũ khí.

Sau khi hoàn thành khóa học, năm 1943 Kalashnikov bắt đầu làm việc tại Trung tâm Nghiên cứu khoa học súng trường Trung ương thuộc Bộ Tư lệnh pháo binh. Tại đây vào năm 1944, ông đã chế tạo ra mẫu súng cacbin nạp được nhiều đạn. Mẫu súng này tuy không nằm trong bộ súng nhưng phần nào đã giúp cho việc sáng tạo súng tự động của ông sau này.

Từ năm 1945, Kalashnikov bắt đầu việc chế tạo súng tự động sử dụng đạn 7,62×39. Khẩu súng này chịu nhiều ảnh hưởng của súng Sturmgewehr 44 (Stg-44) của Đức.

Thế nhưng, khẩu súng trường Stg-44 vẫn chưa phải là loại súng đầu tiên có những tính năng này, khẩu Cei-Rigotti của Ý cũng như khẩu Hoàng đế Nga và khẩu súng trường tự động Fedorov ra đời trước nó đã có dạng thiết kế của súng trường tấn công. Tuy nhiên, người Đức mới là người chế tạo hoàn chỉnh loại súng trường tấn công này và được đánh giá là khá chính xác và tiện ích trong tác chiến.

Vào khoảng cuối chiến tranh, mặc dù đối đầu với Liên Xô nhưng những kinh nghiệm dày dặn của người Đức cũng ảnh hưởng đến lý thuyết quân sự của Liên Xô trong những năm hậu chiến. Theo một số nguồn tin thì trong nhóm chế tạo có những chuyên gia Đức bị bắt làm tù binh, trong đó có Hugo Shmeisher.

Lúc đó, quân đội Xôviết đang mở cuộc thi thiết kế một loại súng mới với yêu cầu là đáng tin cậy trong môi trường lầy lội, ẩm ướt và giá lạnh của Liên Xô, và Kalashnikov đã tham gia. Ông thiết kế một mẫu súng cacbin dựa trên phần lớn thiết kế khẩu súng M1 Garand của Mỹ, và mẫu này thua mẫu của Sergei Gavrilovich Simonov (mẫu súng của Simonov sau này trở thành khẩu CKC). Cùng thời gian đó, quân đội Xôviết cũng bắt đầu quan tâm với việc phát triển một loại súng trường tấn công thực thụ, sử dụng đạn M1943 có kích thước ngắn hơn.

Mẫu thiết kế đầu tiên của kiểu súng này được Aleksei Sudaev giới thiệu năm 1944. Tuy nhiên, trong các cuộc thử nghiệm nó bị đánh giá là quá nặng nề. Một cuộc thi thiết kế khác được tổ chức vào 2 năm sau đó, và lần này đội thiết kế của Kalashnikov lại tiếp tục đăng ký tham gia. Đó là một khẩu súng trường hoạt động dựa trên nguyên tắc trích khí ngang, mở khóa nòng để nạp đạn giống như mẫu cacbin năm 1944 của ông, cùng với một hộp đạn cong chứa 30 viên.

Mặc dù Kalashnikov đã phủ nhận rằng AK-47 dựa trên khẩu MP 44 của người Đức, nhưng người ta vẫn khăng khăng cho rằng AK-47 đã chịu nhiều ảnh hưởng từ thiết kế của Stg-44.

Nguyên mẫu AK-47

Dù đã ra đời từ cách đây hơn 60 năm, nhưng khẩu súng AK-47 của Kalashnikov vẫn được sử dụng và giữ một vai trò đặc biệt quan trọng trong các đơn vị bộ binh và các tổ chức du kích của hơn 50 quốc gia trên thế giới. Và ở Việt Nam cũng vậy, AK-47 đã góp phần không nhỏ giúp quân dân ta giành chiến thắng trong cuộc kháng chiến chống Mỹ. Trong thời kỳ Chiến tranh lạnh, Mỹ đã cung cấp và viện trợ hàng loạt vũ khí cũng như các công nghệ quân sự cho những tổ chức và quốc gia đồng minh với mình.

Lúc đó, các loại súng sử dụng trong quân đội Mỹ như M14, M16 rất đắt tiền, vì vậy Mỹ chủ yếu viện trợ các vũ khí dư thừa thuộc thế hệ cũ hơn cho các đồng minh. Trong khi đó, chi phí sản xuất thấp của súng AK khiến cho Liên Xô có thể chế tạo vũ khí này với số lượng rất lớn và cung cấp cho các đồng minh của họ thay cho các vũ khí thừa thế hệ cũ. Kết quả là trong thời kỳ Chiến tranh lạnh, khẩu AK được Liên Xô và CHND Trung Hoa xuất khẩu với số lượng lớn (thậm chí là cho không) đến các quốc gia và tổ chức đồng minh của họ.

Khẩu AK-47 .

Sau nhiều lần hoàn thiện, AK-47 được sử dụng rộng rãi trong các cuộc chiến tranh. Trong Chiến tranh lạnh và trong các cuộc xung đột lớn nhỏ trên toàn cầu hiện nay, AK-47 vẫn là loại súng phổ biến nhất thế giới, được rất nhiều lực lượng quân đội, các lực lượng vũ trang trên thế giới cho đến các tổ chức tội phạm, tổ chức khủng bố sử dụng vì tính năng, độ tin cậy rất cao trong điều kiện chiến đấu không tiêu chuẩn. Thậm chí, khi vớt khỏi bùn (thời gian ngâm bùn không quá lâu), chỉ cần tháo ra, dùng nước rửa sạch các bộ phận, lắp ráp lại là có thể bắn được. Các nguyên vật liệu để chế tạo súng tương đối phổ cập, chủ yếu là thép và gỗ.

Trong điều kiện công nghệ phát triển không cao nhưng nhiều nước đang phát triển và cả một số nước kém phát triển cũng đã chế tạo được khẩu súng này với giá thành khá rẻ. Do cấu tạo không quá phức tạp, dễ tháo lắp, chỉ cần một số dụng cụ cơ khí đơn giản (búa, kìm, đột, tống chốt, giũa, chổi con sâu), xạ thủ có thể bảo dưỡng và sửa chữa nhỏ dễ dàng. Các bộ phận phụ: ốp che tay, báng, tay nắm bóp cò đều làm bằng gỗ nên rất dễ tự chế tạo theo mẫu. Súng có thể chịu được bùn, nước, cát bụi; rất phù hợp với những chiến trường có điều kiện tự nhiên khắc nghiệt.--PageBreak--

Hình mẫu hoàn hảo của vũ khí Nga

Một điểm thú vị trong thiết kế của AK-47 là tổ hợp thân súng (bao gồm hộp khóa nòng, nắp hộp khóa nòng, bệ khóa nòng, khóa nòng, bộ phận cò - búa, lò xo và thoi đẩy về) và hộp tiếp đạn rất lỏng lẻo, kêu "lọc xọc" khi rung lắc mạnh. Tuy nhiên, khác với những gì mà người ta tưởng tượng, các bộ phận này gắn kết với nhau rất chắc chắn, độ rơ đặc biệt giữa các bộ phận và cấu tạo khối thô, to, nặng của chúng tạo ra khả năng hoạt động hoàn hảo trong mọi môi trường, loại bỏ khả năng bị hóc đạn hay kẹt hệ thống cò - búa, khóa nòng do bụi bẩn hay bùn đất, cặn dầu mỡ.

Đây cũng là đặc điểm ưu việt khi chế tạo vì AK-47 có thể được sản xuất tại các xưởng có hệ thống máy móc tồi tàn nhất mà vẫn bảo đảm các thông số kỹ thuật, chiến thuật cao nhất. Thực tế chiến tranh Việt Nam cho thấy, AK-47/AKS-47 vẫn bắn được trong tình trạng các bộ phận bên trong dính đầy bùn đất, thậm chí ngay sau khi được lôi ra khỏi nước.

Khẩu AK và các biến thể của nó là một trong những vũ khí cầm tay thịnh hành nhất trên thị trường chợ đen trên toàn thế giới, nó đã được bán trái phép cho các chính quyền, các phiến quân, các tổ chức tội phạm và các cá nhân với sự giám sát rất lỏng lẻo. Ở một số quốc gia, giá của khẩu AK rất rẻ; tại Pakistan, Somalia, Rwanda, Mozambique, CHDC Congo  và Ethiopia, giá dao động từ 30 đến 125USD mỗi khẩu, và càng ngày giá càng thấp trong những thập niên gần đây do vô số các sản phẩm nhái của khẩu AK gốc đã được sản xuất.

Sự phổ biến của AK-47 không chỉ được thể hiện ở mặt doanh số sản xuất và doanh số bán ra của nó. Danh tiếng của AK-47 trong các cuộc chiến tranh, xung đột quân sự và các hoạt động bạo lực đã làm cho hình ảnh của nó in sâu vào tiềm thức con người và trở thành một biểu tượng cho tinh thần chiến đấu.

Thậm chí, biểu tượng của một số quốc gia và một số tổ chức cũng sử dụng hình dạng của khẩu AK-47 như một yếu tố hình tượng bên cạnh các yếu tố hình tượng khác. Hình ảnh của khẩu AK đã xuất hiện trong cờ và quốc huy Mozambique, một sự thừa nhận rằng các nhà lãnh đạo của các quốc gia này giành được quyền lực phần nào nhờ vào việc sử dụng hiệu quả các khẩu AK-47. Nó cũng xuất hiện trên quốc huy Zimbabwe và Đông Timor, quốc huy của Burkina Faso những năm 1984-1997, cờ của Tổ chức Hezbollah và biểu trưng của lực lượng Vệ binh Cách mạng Hồi giáo Iran.

Sau khi Liên Xô sụp đổ, AK-47 được bán công khai lẫn bán lén lút trên chợ đen cho bất cứ tổ chức nào, kể cả cho các băng đảng tội phạm, băng đảng ma túy, các chính quyền độc tài và gần đây nhất AK xuất hiện trong tay các tổ chức có đường lối cực đoan, các tổ chức khủng bố như Taliban, Al-Qaeda ở Afghanistan, Iraq và nhóm du kích FARC ở Colombia. Trong các bộ phim Mỹ, các băng đảng tội phạm và khủng bố thường được trang bị các khẩu AK.

Ở Mexico, khẩu súng này mang tên là Cuerno de Chivo và hình ảnh của nó thường gắn liền với các băng đảng mafia cũng như các hoạt động buôn bán ma túy. Trong một số bài hát dân ca cũng có nhắc đến khẩu súng AK.

Vào năm 2006, nhạc sĩ kiêm nhà hoạt động hòa bình người Colombia César López đã chế tạo một nhạc cụ mang tên Escopetarra, thực chất đây là một chiếc đàn ghita được làm từ một khẩu súng AK. Cây đàn này đã được bán với giá 17.000USD tại một buổi gây quỹ từ thiện nhằm giúp đỡ những nạn nhân chiến tranh.

Tháng 11/2010, Kalashnikov được trao giải thưởng "Anh hùng Liên bang Nga", phần thưởng cao quý nhất nước, đúng vào sinh nhật lần thứ 90 của ông. Khi nhận giải, Kalashnikov đã bày tỏ sự nuối tiếc rằng “đứa con” của ông, dù nổi tiếng, lại thường xuyên bị lạm dụng hoặc sử dụng cho mục đích xấu. Tuy nhiên có mặt trong buổi lễ, Tổng thống Nga Dmitry Medvedev khi ấy đã cho rằng súng AK là "hình mẫu hoàn hảo của vũ khí Nga và là thương hiệu quốc gia khiến mỗi người dân đều cảm thấy tự hào".

Ngày 23/12 vừa qua, báo chí Nga đồng loạt đưa tin nhà thiết kế huyền thoại và là "cha đẻ" của súng tiểu liên nổi tiếng AK-47, ông Mikhail Timofeevich Kalashnikov đã qua đời ở tuổi 95 sau thời gian dài bệnh nặng. Trước đó, ông đã phải nhập viện do chẩn đoán chảy máu dạ dày vào ngày 17/11. Ngay sau khi biết tin, Tổng thống Nga Vladimir Putin, Thủ tướng Dmitry Medvedev, Bộ trưởng Quốc phòng Sergei Shoigu cùng nhiều nhà lãnh đạo Nga đã bày tỏ sự tiếc thương và gửi lời chia buồn tới gia quyến ông Kalashnikov. Thủ tướng D.Medvedev coi sự ra đi của nhà thiết kế vũ khí huyền thoại này là "sự mất mát to lớn đối với toàn nước Nga", còn Bộ trưởng Quốc phòng Shoigu tôn vinh Kalashnikov là "một công dân, một người yêu nước nổi bật và là một biểu tượng của nước Nga". Mẫu tiểu liên nổi tiếng AK-47 (súng tự động Kalashnikov) được ông chế tạo vào năm 1947, đưa vào trang bị cho quân đội Liên Xô 2 năm sau đó, được vũ trang cho quân đội 55 quốc gia. AK-47 cũng được Sách Kỷ lục Guinness ghi nhận là loại vũ khí phổ biến nhất thế giới, nằm trong danh mục các sáng chế nổi bật của thế kỷ XX. Với những cống hiến xuất sắc, Mikhail Kalashnikov đã được phong tặng danh hiệu Anh hùng Nga và 2 lần được phong danh hiệu Anh hùng Lao động XHCN Liên Xô. Tên của ông cũng được đặt cho Tập đoàn Vũ khí Kalashnikov, được hợp nhất từ 2 Tập đoàn Izmash và IMZ của Nga.