Chuyện ít biết về giáo dục trong gia đình giáo sư Nguyễn Lân Dũng
Tôi quen biết ông nhiều năm nay và lần này vợ chồng ông tiếp tôi với những câu chuyện giáo dục con cháu trong gia đình, của chính gia đình ông, một gia đình có truyền thống hiếu học nhiều đời nay.
"Gia đình chúng tôi có một thông lệ là vào buổi sáng ngày mồng một Tết hằng năm, tất cả con cháu tập trung trước bàn thờ tổ tiên, ông bà… Sau khi thắp hương, bái lạy, tất cả phải báo với các bậc tiền nhân năm qua mình đã làm được những gì, những mặt làm được, chưa làm được, những ưu điểm, thiếu sót… Trước đây, sau các bậc cha chú mới đến con cháu, nay chúng tôi ưu tiên cho con trẻ nói trước, người lớn báo sau, nhiều cháu còn mang cả học bạ theo…
Sau khi tất cả cháu con bái lạy, kính báo với ông bà tổ tiên xong, mới phát phong bì lì xì cho mọi người" - Phó Giáo sư, Tiến sỹ y khoa, Thầy thuốc Nhân dân Đại tá, nguyên Phó giám đốc Viện Quân y 108 Nguyễn Kim Nữ Hiếu (con gái cố Giáo sư - Tiến sĩ, Bộ trưởng Nguyễn Văn Huyên và bà Vi Kim Ngọc, cháu quan Tổng đốc Vi Văn Định), vợ của GS Nguyễn Lân Dũng thổ lộ.
Một cách dạy con cháu có vẻ nệ cổ nhưng thật ra là một truyền thống hay, có ý nghĩa của những gia đình gia giáo, vừa mang ý nghĩa tâm linh vừa có hiệu quả, nhất là giai đoạn hiện nay, khi mà nền tảng nhiều gia đình ở Việt Nam đang có nguy cơ bị phá vỡ.
 |
|
Gia đình Giáo sư Nguyễn Lân Dũng. |
Vợ chồng Giáo sư Nguyễn Lân Dũng có hai người con đều học hành giỏi giang, có thể nói là sớm thành đạt. Nguyễn Lân Hiếu, sinh năm 1972, hiện là Phó Giáo sư, Tiến sỹ, Phó Giám đốc Trung tâm Tim mạch của Bệnh viện Đại học Y khoa. Nguyễn Lân Hiếu đã từng đoạt giải thưởng của Hội Tim mạch Nhật Bản (trong hơn 100 đề tài từ khắp thế giới gửi đến). Giáo sư Nguyễn Lân Dũng kể rằng, lần ông bị nhồi máu cơ tim, nếu không có con trai ông chẩn đoán kịp thời và chính xác, chắc ông khó mà qua khỏi.
Cô con gái của vợ chồng Giáo sư Nguyễn Lân Dũng là Nguyễn Kim Nữ Thảo sinh năm 1983, từ nhỏ đã rất say mê và học giỏi các môn. Nữ Thảo đã từng đoạt giải nhất học sinh giỏi toàn quốc lớp 11, giải nhì toàn quốc lớp 12 về sinh học, được vinh danh là một trong 10 gương mặt trẻ tiêu biểu của Đoàn TNCS Hồ Chí Minh. Nguyễn Kim Nữ Thảo đã hoàn thành luận án Tiến sỹ ở Mỹ.
Giáo sư Nguyễn Lân Dũng nói kinh nghiệm dạy con của vợ chồng ông là: Bố mẹ phải nêu tấm gương sáng về nhiều mặt để từ đó các con noi theo; không ép buộc, quát mắng mà chỉ đưa ra lời khuyên và phải tạo mọi điều kiện như sách vở, phương tiện, thời gian… cho các con. "Tôi thường cho con vào phòng thí nghiệm, để con quan sát thế giới qua ống kính hiển vi, thế giới của muôn loài hiện ra sinh động và thật kỳ diệu. Các con tôi thích lắm, niềm say mê sinh học cũng bắt đầu từ đó… Nhà tôi còn ra chợ mua về từng củ hành, củ tỏi, từng loại rau để các con phân biệt một cách cụ thể…
Nói thật, chúng tôi không phải nhắc nhở các con học bài mà thường nhắc phải đi ngủ vì thấy các con mình quá say mê học, sợ ảnh hưởng đến sức khỏe… Khi cháu Nữ Thảo dịch cuốn "Loài Tinh Tinh thứ 3" dày 672 trang, tôi thực sự vui mừng.
Tôi bảo cháu: Con hơn cha là nhà có phúc rồi đó! Chúng tôi luôn khuyên các con học để làm giàu về kiến thức chứ không phải chỉ để kiếm tiền, dù đồng tiền cũng rất quan trọng… Mỗi lần lễ tết, theo truyền thống tôn sư trọng đạo,\ các cháu đến thăm thầy cô cũng chỉ mang theo một bó hoa ..." - Giáo sư Nguyễn Lân Dũng tâm sự.
Phó Giáo sư, Tiến sỹ y khoa Nguyễn Kim Nữ Hiếu kể: "Khi mẹ tôi ốm, nằm trong bệnh viện, tôi thường đưa cháu Hiếu vào thăm bà và cũng qua đó để cháu thấy được nỗi khổ đau của người bệnh, từ đó gợi lòng trắc ẩn trong cháu…
Sau này, cháu quyết định theo nghề y có lẽ cũng bắt đầu từ nỗi niềm trắc ẩn đó… Hay như cháu Nữ Thảo, buổi đầu cháu cũng định theo học nghề khác, nhưng khi tôi chỉ những giá sách của bố cháu, một kho sách mà gia đình tôi mua, sưu tìm được qua bao năm, tôi bảo: nếu con không chịu khó học cho giỏi, không theo nghề của bố thì bao nhiêu sách vở quý giá này dành cho ai? Sau này cháu bảo tôi, nhờ câu nói của mẹ mà con như tỉnh ra, quyết tâm học cho giỏi để nối nghiệp bố".
Giáo sư Nguyễn Lân Dũng, sinh năm 1938, tại Mỹ Hào (Hưng Yên). Là một nhà Sinh học hàng đầu của Việt Nam, ông nổi tiếng với chuyên mục: "Hỏi gì, đáp nấy". Chuyên mục này đã được ông tập hợp lại in thành cuốn sách được nhiều người tìm đọc. Ông thực sự là người bạn của nhà nông. Hiểu nhiều, biết rộng, những điều ông mang đến cho người nông dân bình thường chính là những kiến thức cần thiết cho nghề nông.
Là một Tiến sỹ Sinh học, Nhà giáo Nhân dân, ông gắn bó với nghề dạy học gần như suốt đời. Cho đến tận bây giờ ông vẫn đảm đương nhiều công việc như Chủ tịch hội Sinh học Việt Nam, Tổng Thư ký Hội Vi sinh vật học Việt Nam, Chủ nghiệm Chương trình "Tự nguyện đưa tiến bộ khoa học kỹ thuật vào hộ nông dân"… Ông luôn đau đáu với chương trình đổi mới giáo dục nước nhà, với những tiến bộ khoa học, làm sao để ứng dụng được trong thực tiễn của cuộc sống hằng ngày ở nước ta…
Ông đưa tặng tôi mấy gói đường nhỏ được sản xuất từ cỏ ngọt, một đề tài khoa học của ông và đồng sự đã được một công ty áp dụng và đã sản xuất ra hàng loạt các chế phẩm phục vụ cho người dân, nhất là cho các phi công và những người bị bệnh tiểu đường.
Trò chuyện với vợ chồng ông, tôi hiểu được nhiều điều, biết được nhiều kinh nghiệm dạy con, dạy cháu mà trước hết là dạy làm người, làm người sống có ích cho bản thân mình, gia đình mình, cho cộng đồng, cho xã hội…