Vượt bom đạn mang báo cho con
Năm 1971, đang là sinh viên năm thứ nhất Khoa Ngữ văn Trường Đại học Tổng hợp Hà Nội, theo tiếng gọi của Tổ quốc chi viện cho chiến trường miền Nam, Hoàng Nhuận Cầm tự nguyện làm đơn nhập ngũ khi vừa bước sang tuổi 19. Chàng trai Hà Nội chính gốc biên chế tại một đơn vị pháo cao xạ, tham gia chiến đấu hàng trăm trận.
Hoàng Nhuận Cầm từng thổ lộ: “Lúc này, tôi đã chiến đấu với máy bay Mỹ không chỉ bằng pháo cao xạ như trong thơ mà trong công sự khét lẹt mùi cỏ cháy của quê hương. Trải qua hàng trăm trận chiến đấu, đạn liên tiếp bay ra khỏi nòng pháo và thơ nối nhau trào ra đầu ngọn bút” (Báo Văn nghệ số 27-4-2013).
Những bài thơ viết từ trận địa, Hoàng Nhuận Cầm đã gom lại nhét vào một cái ca tút đạn, tìm cách gửi về cho cha. Rồi anh được người cha là nhạc sĩ Hoàng Giác mang đến tòa soạn Báo Văn nghệ (17 Trần Quốc Toản, Hà Nội). Thời gian ấy, Báo Văn nghệ phát động cuộc thi thơ năm 1972-1973. Những bài thơ còn đượm mùi thuốc súng ấy lập tức được tham dự.
Cầm số báo Văn nghệ có đăng chùm thơ dự thi gồm các bài: “Nhật ký”, “Thư mùa thu”, “Những câu thơ viết đợi mặt trời”, “Anh bộ đội và tiếng nhạc la”, nhạc sĩ Hoàng Giác lặn lội vượt mưa bom bão đạn mang vào tận đồi Thị Long (Nông Cống, Thanh Hóa) cho con trai mình – để con trai tận mắt được đón nhận tin vui.
Nhớ lại lần ấy, nhạc sĩ Hoàng Giác đã đi nhờ một chiếc xe tải vào Thanh Hóa, lại còn quẳng lên một chiếc xe đạp cà tàng để phòng xe tải chỉ đến thị xã Thanh Hóa thì ông dùng xe đạp đi tiếp đến chỗ con trai mình đóng quân. Hôm đến gặp con, bất ngờ một máy bay địch quẳng một trái bom cách chỗ bố con nhà thơ đang ngồi hàn huyên không xa. Hoàng Nhuận Cầm kéo bố nằm xuống, anh nằm đè lên trên. Giữa anh và bố là tờ báo Văn nghệ nhầu nhĩ... Máy bay địch đi khỏi thì đồng chí Đại đội trưởng xuất hiện, thưa với nhạc sĩ:
- Bác ạ, ở đây đang là mục tiêu đánh bom hằng ngày, mời bác rời khỏi đây để tránh nguy hiểm... Chúng tôi bố trí một xe ra thị xã lấy đạn, mời bác ra xe luôn!
Thế là bố con vội vã chia tay nhau. Tuy vội vàng, nhạc sĩ Hoàng Giác không quên đưa cho con mấy lạng thuốc lào Vĩnh Bảo làm quà cho con và đồng đội. Hoàng Nhuận Cầm sau đó cùng đơn vị chuyển vào mặt trận phía trong. Một hôm Hoàng Nhuận Cầm đang bì bõm qua những con suối ở vùng A Lưới, A Sầu, bỗng thấy mấy đồng đội đứng trên bờ khua súng lên trời, hét vang vách đá:
- Ê, ê! Cầm ơi, thơ Cầm được giải nhất đấy.
Hoàng Nhuận Cầm leo vội lên bờ suối. Thì ra các đồng đội anh qua radio nghe được tin tức nóng hổi của Đài Tiếng nói Việt Nam đưa tin cuộc thi thơ Báo Văn nghệ năm 1972-1973, trong đó có anh lính trẻ vui tính Hoàng Nhuận Cầm được giải nhất. Cùng với Cầm còn có ba người đoạt giải cuộc thi thơ của Báo Văn nghệ năm đó là Nguyễn Duy, Nguyễn Đức Mậu và Lâm Thị Mỹ Dạ.
Trong lễ trao giải diễn ra vô cùng trang trọng tại trụ sở Báo Văn nghệ, đầm ấm nhưng thật tiếc lúc đó đang ở chiến trường B, Hoàng Nhuận Cầm không có mặt, chính người đến lĩnh giải là bố anh – nhạc sĩ Hoàng Giác, người trước đó một năm, đã nhận bản thảo của con trai mình viết từ trận địa Thanh Hóa cho vào ca tút cất giữ rồi gửi về, và thay con trai đem bản thảo đó đến Báo Văn nghệ tham dự cuộc thi thơ. Lúc trao giải, nhà thơ Chế Lan Viên nhìn nhạc sĩ Hoàng Giác nói: “Cảm ơn gia đình đã có công sinh ra một người con, còn Tổ quốc đã sinh thêm cho chúng ta một người lính và một nhà thơ”.
Nhà thơ Xuân Diệu thì nghẹn ngào đi vào cụ thể hơn về một chùm thơ được giải của Cầm: “Đọc bài thơ “Vào mặt trận mùa ve đang kêu” mà cảm thương các chú bộ đội lúc ấy vô hạn, ra trận mà còn mang theo những chú ve, những hòn bi...”.
Trong hành trình dẫn đi đến một tài năng thơ của nhà thơ Hoàng Nhuận Cầm – có hành trình vượt bom đạn mang thơ và báo đến cho con của nhạc sĩ Hoàng Giác. Một sự trùng hợp ngẫu nhiên mà vinh quang – ông là người mang thơ cho con đến dự thi mà cũng là người thay mặt con đến nhận giải. Chuyện mang báo từ Hà Nội vào trận địa Thanh Hóa cho con và mang thơ dự thi cho con trên đây kể cũng hiếm có trong làng văn, làng báo.