Những sợi chỉ của Châu Phong
Có những chiều hoàng hôn không rực rỡ, chỉ lặng lẽ chìm theo nhịp thở của dòng sông Mê Kông. Ở Châu Phong, Châu Đốc, không có bãi biển mênh mông hay cánh đồng cát trải dài, chỉ có những con đường đất nứt nẻ, những mái nhà tranh mờ dần theo năm tháng và cả thời gian trôi qua như những sợi chỉ mỏng manh được dệt nên từng ngày.
Tôi đến nhà Sei mak, người phụ nữ Chăm theo đạo Hồi, tên gọi nghe như lời thì thầm của gió và đất mẹ. Trong căn nhà tranh nhỏ, bên chiếc khung cửi gỗ bạc màu thời gian, Sei mak ngồi lặng, đôi tay run rẩy nhưng vẫn cẩn thận luồn từng sợi chỉ vào tấm vải. Mỗi sợi như một mảnh ký ức, một phần của cuộc đời bà, của những người phụ nữ vốn quen với việc dệt nên số phận bằng im lặng. Hôm nay là ngày nhịn ăn. Trong giọng nói trầm lặng, Sei mak bảo: “Con hỏi câu ngắn giúp bà đỡ một hôm nhé”. Bà lo rằng, dưới ánh mắt tò mò của du khách, đôi tay mòn mỏi sẽ không đủ sức kéo sợi chỉ cho đến khi màn đêm buông xuống.
Tôi nhớ lời dạy của mẹ: “Đời người cũng như tấm thổ cẩm. Có lúc dệt ra những hoa văn tươi đẹp, có lúc chỉ là những mảng màu rối bời, nhưng đó vẫn là cả cuộc đời”. Những lời ấy vang vọng, như một bài ca không lời về sự kiên trì giữa nỗi cô đơn.
Bên ngoài, đoàn khách từ phương xa qua lại, ánh mắt họ tò mò nhưng chẳng hiểu được giá trị của từng mảnh vải mà Sei mak dệt ra. Bà không dạy bằng lời, chỉ dạy qua cách dệt - qua ánh mắt dán chặt vào tấm thổ cẩm, qua những cử chỉ chậm rãi mà bền bỉ. Trong im lặng, tôi tự hỏi liệu có lúc nào người như bà dám ngẩng đầu nhìn ra ngoài, nhận ra rằng cuộc đời không chỉ toàn là những sợi chỉ vụn vỡ, mà còn là cả những niềm tin nhỏ nhoi.
Giữa căn nhà tranh chật hẹp ấy, không gian không có hoa đua nở hay cánh đồng rộng mở, chỉ còn tiếng “cọt kẹt” của khung cửi và tiếng thở nhẹ của một người phụ nữ dệt nên cuộc đời. Ánh nắng chiều len qua khung cửa sổ, nhuộm lên tấm vải những sắc màu tàn phai của ký ức - của những buổi chiều bên bếp lửa, những lời mẹ dặn rằng: “Mỗi tấm thổ cẩm không chỉ là vải, mà là linh hồn của một gia đình, của một dân tộc”. Sei mak cười nhẹ, nụ cười ẩn chứa cả niềm đau và sự chấp nhận của người đã quen với số phận. Đôi mắt bà đôi lúc mờ đi theo những giọt mồ hôi lặng lẽ rơi, mỗi giọt như ghi dấu bao tháng năm chập chùng, bao đêm không ngủ bên chiếc khung cửi. “Đời bà buồn, nhưng bà vẫn dệt”, bà thì thầm, như lời thề với chính mình.
Tôi ngồi bên cửa, lặng lẽ theo dõi từng chuyển động nhỏ bé của bà, cảm nhận sâu sắc niềm tin ẩn sau mỗi sợi chỉ. Giữa những khoảnh khắc im lặng ấy, tôi như nghe thấy tiếng bà nói: “Con ạ, có lúc ta chỉ biết nhịn ăn, nhịn cả lời, nhịn cả cảm xúc - dệt cho ngày mai, dệt cho cả những kỷ niệm không bao giờ phai”. Trong không gian ấy, tiếng bước chân du khách và lời trò chuyện bên ngoài dường như chỉ là phông nền cho bản giao hưởng của thời gian - bản giao hưởng được dệt nên từ từng sợi chỉ của tâm hồn. Tôi nhận ra rằng, dù cuộc đời có đổi thay, dù những ký ức có vụt tàn, thì giá trị của những điều giản dị, của truyền thống bền bỉ, vẫn luôn được giữ lại qua từng mảng vải.
Đêm buông xuống, bóng tối kéo dài, Sei mak gấp lại tấm thổ cẩm và đặt nhẹ trên bàn gỗ đã mòn theo năm tháng. Bà quay lại nhìn tấm vải như muốn níu giữ cả một đời đã qua. Trong khoảnh khắc đó, tôi hiểu rằng mỗi sợi chỉ, dù mỏng manh, cũng chứa đựng niềm tin và cả một vũ trụ cảm xúc - những điều không bao giờ bị thời gian quên lãng. Khi tôi rời khỏi căn nhà của Sei mak, tiếng “cọt kẹt” của chiếc khung cửi và hình bóng của người phụ nữ Chăm ấy in sâu vào tâm trí. Giữa dòng chảy ồn ào của cuộc đời hiện đại, hình ảnh ấy như lời nhắc rằng dù có bao nhiêu chia ly, dù nỗi buồn có chồng chất, thì cái đẹp chân thật của truyền thống vẫn luôn sống mãi, được dệt nên từ những sợi chỉ nhỏ bé nhưng đầy ý nghĩa.
Trong không gian tĩnh mịch bên bờ sông Mê Kông, tôi hiểu rằng cuộc đời không chỉ là những khoảnh khắc rực rỡ mà còn là cả những phút giây im lặng, nơi mỗi sợi chỉ là một lời dạy về sự chấp nhận, về lòng kiên trì - như lời của Sei mak, người phụ nữ Chăm giản dị mà vững chãi trước số phận.