Vì sao PVN mất 800 tỷ đồng khi góp vốn vào Oceanbank?

• Hàng chục tỷ đồng Oceanbank chi cho khách hàng hay lãnh đạo khách hàng PVN (?)
• Ông Thăng: “Do không được thành lập ngân hàng nên PVN góp vốn vào Oceanbank”

Trước khi phiên tòa này diễn ra, tháng 1-2018, TAND TP Hà Nội đã xử một vụ án cố ý làm trái quy định của Nhà nước về quản lý kinh tế gây hậu quả nghiêm trọng xảy ra tại PVN và Tổng Công ty Xây lắp Dầu khí Việt Nam (PVC) liên quan đến ông Đinh La Thăng và đồng phạm.

Trong vụ án này, ông Thăng bị TAND TP Hà Nội xử phạt 13 năm tù. Các đồng phạm của ông Thăng tuỳ theo mức độ phạm tội mà phải nhận hình phạt tương xứng với hành vi.

Ông Đinh La Thăng nhận trách nhiệm của người đứng đầu PVN

Cáo trạng xác định, ông Đinh La Thăng trong thời gian giữ chức vụ Chủ tịch Hội đồng quản trị (sau này là Chủ tịch Hội đồng thành viên) PVN đã cùng với cán bộ cấp dưới gây thiệt hại 800 tỷ đồng, là số tiền PVN góp vốn vào Ngân hàng TMCP Đại Dương (Oceanbank) nhưng không thông qua Hội đồng quản trị PVN, dù biết rõ năng lực yếu kém của ngân hàng này.

Ngoài ra, ông Thăng còn ký ban hành nghị quyết thực hiện các lần góp vốn, bổ sung vốn khi chưa được sự đồng ý của Thủ tướng Chính phủ, không thực hiện yêu cầu của Bộ Tài chính để đảm bảo các điều kiện về góp vốn với tổng số tiền PVN góp vốn vào Oceanbank 800 tỷ đồng.

Khi Luật Tổ chức tín dụng năm 2010 có hiệu lực, với vai trò Chủ tịch HĐTV PVN, ông Thăng không thực hiện việc thoái vốn của PVN tại Oceanbank để đảm bảo tỷ lệ sở  hữu vốn điều lệ là không vượt quá 15% mà tiếp tục ký quyết định giao cho bà Vũ Thị Thanh Hương là người đại diện 20% vốn của PVN tại Oceanbank trái quy định. Từ những việc làm trái quy định của ông Thăng đã tạo điều kiện cho các đồng phạm tiếp tục thực hiện việc góp vốn trái pháp luật 100 tỷ đồng vào Oceanbank.

Hậu quả từ hành vi của ông Thăng và đồng phạm đã thực hiện dẫn tới việc toàn bộ số tiền 800 tỷ đồng của PVN bị mất hoàn toàn khi Oceanbank kinh doanh thua lỗ, mất vốn chủ sở hữu và Ngân hàng Nhà nước buộc phải mua lại Oceanbank với giá 0 đồng. Trong vụ án này, trách nhiệm lớn nhất thuộc về ông Thăng khi ông quyết định chủ trương, chỉ đạo việc thực hiện. Với tư cách là người đứng đầu PVN, ông Thăng phải chịu trách nhiệm chính về số tiền thiệt hại 800 tỷ đồng góp vốn vào Oceanbank.

Quá trình thẩm vấn, bị cáo Vũ Khánh Trường, cựu thành viên HĐTV PVN khai rằng, mình thừa ủy quyền của ông Thăng ký chấp thuận kế hoạch tăng vốn của Oceanbank hai lần. Lý giải về việc làm của mình, bị cáo Trường cho rằng, việc PVN đồng ý để Oceanbank tăng vốn với tư cách cổ đông không phải báo cáo Thủ tướng Chính phủ, mà chỉ đến khi PVN chuyển tiền mới phải báo cáo.

"Vào thời điểm biểu quyết đồng ý góp vốn lần 3 vào năm 2011, bị cáo không có thông tin gì về quy định của Luật Các tổ chức tín dụng năm 2010. Nếu biết đủ thông tin thì bị cáo sẽ không đồng ý tăng vốn. Theo đó, PVN sẽ chỉ được giữ tối đa 15% vốn của Oceanbank, chứ không phải 20%", bị cáo Trường cho biết. Kết thúc phần trả lời của mình, bị cáo Trường thừa nhận, có vi phạm, nhưng không phải là cố ý vi phạm mà nguyên nhân do bị cáo không biết đầy đủ về quy định của pháp luật.

Trả lời HĐXX, bị cáo Nguyễn Xuân Thắng, cựu thành viên HĐTV PVN khai rằng, cũng không biết quy định của Luật Các tổ chức tín dụng năm 2010 khi đồng ý góp thêm 100 tỷ đồng vào Oceanbank để duy trì tỷ lệ sở hữu 20% vốn của PVN tại đây. Sai phạm của bị cáo Thắng được xác định qua việc thừa ủy quyền của ông Đinh La Thăng để ký Nghị quyết số 4266 ngày 16-5-2011 quyết định về việc góp vốn lần thứ ba với số tiền 100 tỷ đồng của PVN vào Oceanbank.

Về căn cứ để ký Nghị quyết 4266, bị cáo Thắng khai: "Trong thời gian ông Thăng đi công tác, căn cứ vào kết quả biểu quyết đa số thành viên đồng ý về việc góp vốn bằng chữ ký trên Văn bản 124 ngày 12-5-2011 của ông Nguyễn Xuân Sơn gửi Hội đồng thành viên PVN báo cáo về tình hình đăng ký tăng vốn điều lệ. Văn bản 124 có nội dung trình Hội đồng thành viên xem xét và chấp thuận tiếp tục hỗ trợ và tăng vốn điều lệ ở mức tối đa (20%) vào Oceanbank với số vốn tăng thêm là 100 tỷ đồng". Giống như bị cáo Trường, bị cáo Thắng cũng cho rằng "bị cáo không có thông tin gì về quy định của Luật Các tổ chức tín dụng năm 2010. Nếu biết đủ thông tin thì bị cáo sẽ không đồng ý tăng vốn".

Đối chất tại tòa, bà Nguyễn Thị Thủy Tiên, cựu Thư ký Hội đồng thành viên PVN cho biết, lời khai của bị cáo Thắng chưa chính xác vì bà không trực tiếp đưa Văn bản 124 cho các thành viên Hội đồng thành viên mà chuyển Nghị quyết 4266 cho bà Bùi Hà Châu, chuyên viên giúp việc Hội đồng thành viên PVN thời điểm đó.

Xác nhận lời khai của bà Tiên là đúng, bà Châu cho biết, sau đó đã chuyển Nghị quyết 4266 lên bàn làm việc của ông Đinh La Thăng. Về lời khai của những người từng là cấp dưới của mình ở PVN, ông Thăng cho biết, thời điểm đó ông đi công tác nên đã ủy quyền điều hành PVN cho bị cáo Thắng, nhưng không ủy quyền cho ông Thắng ký bất kỳ nghị quyết nào.

Ông Thăng cho rằng, mình không để ý đến nội dung Nghị quyết 4266 bởi trong Điều lệ của PVN quy định, người được ủy quyền không có trách nhiệm phải báo cáo lại cho người uỷ quyền. Ông Thăng thừa nhận, Oceanbank là ngân hàng nhỏ, khả năng thanh khoản thấp nên họ có nhu cầu tăng vốn thì PVN mới có cơ hội góp vốn. Ông Thăng thừa nhận, đã ký nghị quyết về việc góp vốn của PVN vào Oceanbank trước khi xin ý kiến Chính phủ.

Ngay khi Hội đồng quản trị PVN thống nhất việc góp vốn vào ngày 3-9-2008, ông Thăng ký 3 văn bản xin ý kiến Thủ tướng Chính phủ, Bộ Tài chính và đề nghị Ngân hàng Nhà nước ủng hộ. "Theo quy định thì trước khi PVN đầu tư ra ngoài Tập đoàn của mình, nhất là đầu tư vào tổ chức tài chính thì phải xin ý kiến của Thủ tướng.

Tất cả các nghị quyết của PVN do tôi ký đều tuân thủ quy định của pháp luật. Không có quy định phải ký nghị quyết trước hay sau khi xin ý kiến Thủ tướng. Chỉ có quy định khi PVN đầu tư ra ngoài phải được Thủ tướng đồng ý", ông Thăng cho biết. Tuy nhiên ông Thăng nhận trách nhiệm của người đứng đầu PVN và trách nhiệm của người ủy quyền.

Số tiền 800 tỷ đồng của PVN bị thất thoát như thế nào?

Sau khi PVN đề xuất với cấp có thẩm quyền nhưng không được thành lập Ngân hàng TMCP Hồng Việt, ông Thăng chỉ đạo ông Nguyễn Ngọc Sự, Phó Tổng Giám đốc PVN và ông Nguyễn Xuân Sơn, Trưởng ban trù bị Ngân hàng TMCP Hồng Việt làm việc với một số tổ chức tín dụng để thỏa thuận việc góp vốn trong đó có Oceanbank. 

Tháng 9-2008, ông Sơn và ông Hà Văn Thắm, Chủ tịch HĐQT Oceanbank trao đổi, bàn bạc về việc PVN góp vốn trở thành cổ đông chiến lược của Oceanbank. Do Oceanbank đang có nhu cầu tăng vốn điều lệ để hoạt động và nhận thấy PVN là đơn vị có tiềm lực kinh tế, có nhiều nguồn vốn nên ông Thắm đã đồng ý với đề nghị của ông Sơn.

Ngày 17-9-2008, ông Thắm được ông Sơn mời đến trụ sở PVN ở Hà Nội để gặp gỡ, làm việc với đại diện PVN gồm: ông Đinh La Thăng, ông Nguyễn Ngọc Sự, Nguyễn Xuân Sơn và Nguyễn Mạnh Hà, chuyên viên Ban trù bị Ngân hàng TMCP Hồng Việt để thống nhất thỏa thuận PVN tham gia góp vốn khi Oceanbank tăng vốn điều lệ từ 1.000 tỷ đồng lên 2.000 tỷ đồng trong năm 2008, bằng hình thức PVN góp 20% vốn điều lệ tương đương 400 tỷ đồng, và các cổ đông là cán bộ công nhân viên của PVN đã tham gia góp vốn thành lập Ngân hàng TMCP Hồng Việt là 10% vốn điều lệ Oceanbank. Đồng thời, Oceanbank tiếp nhận số cổ đông này về làm việc và tiếp nhận cơ sở vật chất, thiết bị đã được Ban trù bị thành lập Ngân hàng TMCP Hồng Việt đầu tư, mua sắm.

Căn cứ vào kết quả làm việc với đại diện Oceanbank, ngày 18-9-2008, ông Nguyễn Ngọc Sự đã ký văn bản số 140B gửi ông Đinh La Thăng báo cáo kết quả đàm phán với ông Thắm kèm theo báo cáo đánh giá sơ bộ các chỉ tiêu tài chính của Oceanbank, trong đó có nêu: "Nhìn tổng thể đến 31-3-2008, Oceanbank là ngân hàng có quy mô nhỏ, khả năng thanh khoản thấp. Trong bối cảnh kinh tế hiện tại, Oceanbank đứng trước khó khăn trong vấn đề huy động vốn với lãi suất hợp lý để cân đối với nguồn sử dụng… Oceanbank thuộc nhóm tổ chức tín dụng có xếp hạng trung bình khá trong số các ngân hàng thương mại cổ phần".

Cùng ngày 18-9-2008, mặc dù không tổ chức cuộc họp Hội đồng quản trị, không lấy ý kiến các thành viên Hội đồng quản trị nhưng ông Đinh La Thăng đã ký Thỏa thuận số 6934 với ông Hà Văn Thắm để PVN tham gia góp vốn vào Oceanbank theo các nội dung hai bên đã thống nhất. Sau khi đã ký thỏa thuận với Hà Văn Thắm, ngày 22-9-2008,  ông Đinh La Thăng có bút phê "xin ý kiến các thành viên Hội đồng quản trị" trên văn bản số 140 ngày 18-9-2008 của ông Nguyễn Ngọc Sự.

Ngày 29-9-2008, ông Nguyễn Ngọc Sự ký tiếp văn bản số 146 của PVN gửi Hội đồng quản trị đánh giá về năng lực của Oceanbank, trong đó nêu rõ, tính thanh khoản của ngân hàng này hiện nay kém và rất nhạy cảm với bất cứ một biến động nào của thị trường. Tỷ lệ an toàn vốn tối thiểu của Oceanbank giảm từ 30,6 % năm 2006; 19,5 % năm 2007, xuống còn 18,6 % cho những tháng đầu năm 2008.

Từ đó, PVN kết luận như sau: "Oceanbank là Ngân hàng thương mại cổ phần có quy mô hoạt động nhỏ (tổng tài sản đến hết tháng 6-2008 là hơn 10 ngàn tỷ). Trong quý II-2008, Oceanbank không tiếp tục trích lập dự phòng rủi ro tín dụng mặc dù các khoản vay dưới chuẩn vẫn gia tăng. Do đó số liệu tháng 6 cho thấy sẽ phát sinh lỗ nếu ngân hàng hạch toán đúng các khoản thu nợ và tiến hành rà soát lại hoạt động tín dụng, lập dự phòng cho hoạt động đầu tư. Hiện nay Oceanbank đang đứng trước bài toán nặng nề nhất về khả năng đứng vững và có thể phát triển trong giai đoạn thị trường tài chính tiền tệ đang có nhiều biến động, cạnh tranh khốc liệt ở một tương lai rất gần khi khả năng thanh khoản kém, vốn và tiềm lực tài chính thấp, chất lượng tài sản thấp…" .

Cáo trạng xác định: "Như vậy, ông Đinh La Thăng biết rõ hiện trạng yếu kém của Oceanbank nhưng không đưa ra bàn bạc, thảo luận và xin ý kiến Hội đồng quản trị". Phiên toà xét xử vụ án này dự kiến kết thúc vào ngày 31-3.

6 đồng phạm của ông Đinh La Thăng gồm: Ninh Văn Quỳnh, cựu Kế toán trưởng kiêm trưởng Ban Tài chính kế toán và kiểm toán PVN; Vũ Khánh Trường, cựu Thành viên HĐTV PVN; Nguyễn Xuân Sơn, cựu Phó Tổng Giám đốc PVN; Nguyễn Xuân Thắng, cựu Thành viên HĐTV PVN; Nguyễn Thanh Liêm, cựu Thành viên HĐTV PVN và Phan Đình Đức, cựu Thành viên HĐTV PVN.

Ông Đinh La Thăng, Nguyễn Xuân Thắng, Nguyễn Thanh Liêm, Vũ Khánh Trường, Nguyễn Xuân Sơn bị truy tố về tội "cố ý làm trái quy định của Nhà nước về quản lý kinh tế gây hậu quả nghiêm trọng".

Riêng ông Ninh Văn Quỳnh bị truy tố về 2 tội danh: "cố ý làm trái quy định của Nhà nước về quản lý kinh tế gây hậu quả nghiêm trọng" và "tội lạm dụng chức vụ, quyền hạn chiếm đoạt tài sản".