Trốn truy nã 22 năm: “Lưới trời lồng lộng”

Bắn hàng xóm vì tranh chấp đất đai

Bản Com, xã Kim Đa, huyện Tương Dương, tỉnh Nghệ An nằm biệt lập trong rừng sâu, nơi sinh sống của mấy chục hộ đồng bào dân tộc Thái. Cuộc sống của người dân nơi đây chủ yếu phụ thuộc vào nương rẫy và săn bắn. Dẫu còn vất vả, khó khăn song người dân ai nấy đều chí thú làm ăn, sống chan hòa. Thế nhưng, sự bình yên ấy bị phá vỡ khi hai gia đình trong bản là Lương Văn Bún (sinh năm 1981) và Lương Khăm V. (sinh năm 1976) xảy ra mâu thuẫn âm ỉ.

Nhà Bún và anh V. ở sát cạnh nhau, chỉ cách con đường đất nhỏ. Sự việc bắt đầu từ những hiểu lầm nhỏ nhặt liên quan đến ranh giới đất đai, rồi dần trở nên nghiêm trọng hơn khi cả hai bên không ai chịu nhường ai. Những cuộc cãi vã nảy lửa giữa Bún và anh V. khiến không khí trong bản càng trở nên căng thẳng và nặng nề. Mặc dù chính quyền và người dân trong bản đã nhiều lần đến khuyên bảo, hòa giải nhưng hai bên vẫn chưa có thống nhất về ranh giới đất. Các cuộc cãi vã giữa hai gia đình vẫn tiếp tục khiến bản nghèo xôn xao… Đỉnh điểm là vụ việc xảy ra vào chiều một ngày cuối tháng 11/2002.

Hôm ấy, Lương Văn Bún đi làm rẫy về thì thấy nhà anh V. tổ chức đóng cọc để dựng rào bao quanh phần đất của mình. Trong quá trình thi công, khiến đất đá có rơi vãi, hư hỏng tường rào bằng nứa và một phần hoa màu trong vườn của Bún. Thấy vậy, Bún liền lớn tiếng chất vấn thì anh V. nói “hỏng thì sửa lại”. Hai bên lời qua tiếng lại, không ai chịu nghe ai. Lúc này, Bún bất thình lình đi vào nhà lấy khẩu súng tự chế rồi bắn trúng vào ngực trái anh V. Bị bắn bất ngờ khiến anh V. gục xuống đất. Những người có mặt tại hiện trường đã nhanh chóng đưa anh V. đến bệnh viện. Nhờ cấp cứu kịp thời nên anh V. giữ được tính mạng nhưng bị tổn thất sức khỏe đến 33%.

Sau khi gây án, Lương Văn Bún đã nhanh chân bỏ trốn. Cơ quan cảnh sát điều tra đã khởi tố vụ án, khởi tố bị can, tổ chức truy bắt Lương Văn Bún để phục vụ điều tra nhưng không có kết quả. Ngày 24/1/2003, Cơ quan cảnh sát điều tra Công an tỉnh Nghệ An đã phát lệnh truy nã đặc biệt đối với Lương Văn Bún. Một thời gian ngắn sau, vợ con Bún cũng không còn ở địa phương, cắt đứt liên lạc với người thân. Mặc dù lực lượng chức năng đã triển khai các biện pháp nghiệp vụ để truy bắt, song thông tin về Lương Văn Bún vẫn bặt vô âm tín.

Năm 2004, khi công trình thủy điện Bản Vẽ được xây dựng, nhiều hộ dân thuộc vùng lòng hồ thủy điện đã phải di dời tái định cư. Người dân bản Com và nhiều bản làng khác của xã Kim Đa được di dời đến xã Thanh Sơn (huyện Thanh Chương, tỉnh Nghệ An), cách quê cũ hơn một trăm cây số. Năm 2009, xã Kim Đa chính thức bị xóa tên trên bản đồ hành chính cấp xã của huyện Tương Dương. Tưởng chừng như tội ác của Lương Văn Bún cũng dần bị lãng quên theo, song việc truy vết, tìm kiếm đối tượng truy nã đặc biệt này vẫn đang được âm thầm tiến hành bởi những cán bộ, chiến sĩ dày dạn kinh nghiệm của Phòng Cảnh sát hình sự Công an Nghệ An. Tuy nhiên, do thời điểm gây án, Lương Văn Bún chưa làm giấy tờ tùy thân, thông tin về đặc điểm nhận dạng rất ít nên lực lượng tầm nã gặp rất nhiều khó khăn. Thế nhưng, “lửa thử vàng, gian nan thử sức”, với tinh thần quyết tâm “khó khăn không sờn lòng”, những người lính tầm nã Phòng Cảnh sát hình sự Công an Nghệ An không bỏ cuộc, lần tìm từng manh mối, dù nhỏ nhất.

Cuối năm 2023, những thông tin về đối tượng truy nã đặc biệt nguy hiểm Lương Văn Bún đã được Phòng Cảnh sát hình sự dựng lên nhận dạng tỏ tường. Người đàn ông này sau khi bỏ trốn đã vượt biên trái phép sang nước ngoài. Để tránh sự phát hiện của cơ quan chức năng, che giấu quá khứ tội lỗi của mình, Lương Văn Bún tạo cho bản thân vỏ bọc trong thân phận mới: thay tên, đổi họ, nhập hộ khẩu tại Lào. Bún thường xuyên thay đổi chỗ ở, chọn những nơi hẻo lánh, thưa thớt dân cư để sinh sống. Trong những ngày chạy trốn, Lương Văn Bún luôn luôn cảnh giác.

Trong đêm tối, tiếng bước chân của người qua lại bên ngoài cũng khiến tim người đàn ông này đập thình thịch, co rúm người lại vì sợ bị phát giác. Bún không dám tiếp xúc với ai, chỉ lén lút ra ngoài tìm kiếm thức ăn khi màn đêm buông xuống. Sau này, dù đã nhập hộ khẩu và đón vợ con sang, song tâm thế của kẻ trốn chạy truy nã vẫn luôn đeo bám dai dẳng Bún. Cuộc sống của Lô Văn Bún trong hơn 22 năm qua là chuỗi ngày đằng đẵng trong cảm giác thấp thỏm, bất an vì sợ bị bắt nên người đàn ông này rất tinh vi, ranh mãnh đề phòng.

Đầu năm 2024, qua nắm tình hình, lực lượng chức năng phát hiện Lương Văn Bún xuất hiện tại một bản thuộc thủ đô Viêng Chăn, Lào. Kế hoạch vây bắt Bún nhanh chóng được xây dựng chi tiết, rõ ràng cho từng tình huống có thể xảy ra. Ngay sau đó, một tổ công tác thuộc Phòng Cảnh sát hình sự, Công an tỉnh đã lên đường sang Lào lần theo dấu vết để truy tìm nơi Bún đang lẩn trốn. Do đối tượng đang làm công nhân xây dựng cho một công ty trên địa bàn - nơi tập trung đông người nên việc tiếp cận, bắt giữ Lương Văn Bún gặp nhiều khó khăn. Tuy nhiên, bằng các biện pháp nghiệp vụ, ngày 5/4/2024, tổ công tác thuộc Phòng Cảnh sát hình sự, Công an tỉnh phối hợp Cục Nghiệp vụ Bộ Công an Việt Nam và Công an các địa phương nước bạn Lào đã bắt giữ thành công Lương Văn Bún trong sự bất ngờ của đối tượng.

Trả giá

Tòa án nhân dân tỉnh Nghệ An mở phiên tòa hình sự sơ thẩm xét xử bị cáo Lương Văn Bún về tội Giết người vào một ngày cuối tháng 7/2024. Tại phiên tòa, bị cáo Lương Văn Bún thừa nhận hành vi phạm tội của mình, khi dùng súng bắn vào người anh V.. Khi Hội đồng xét xử xét hỏi vì sao sau khi gây án lại bỏ trốn, Bún khai vì lo sợ. “Thời điểm đó, hai đứa con của bị cáo còn nhỏ. Bị cáo sợ bị bắt đi tù, con dại bơ vơ nên quyết định bỏ trốn”, Lương Văn Bún khai trước tòa.

Bị cáo này thừa nhận, sau một thời gian bỏ trốn, đã nghe ngóng tình hình ở nhà rồi đưa vợ con sang cùng. Nơi xứ người, bị cáo chật vật xoay xở kiếm miếng cơm manh áo. Thời gian đầu, cả nhà phải tá túc trong các ngôi nhà bỏ hoang và di chuyển thường xuyên vì Bún lo sợ bị phát giác. Vợ chồng Bún làm đủ nghề, từ nương rẫy, sau đó thì ai thuê gì làm nấy để kiếm sống. “Quá trình trốn truy nã, cũng có lúc bị cáo cảm thấy áy náy vì hành vi dùng súng bắn vào anh V., nhưng “vì đã đi quá xa và khó khăn” nên đành thôi”, Bún nói.

Hơn 22 năm trốn truy nã, Lương Văn Bún không biết viên đạn từ súng mà mình bắn đã găm vào phổi anh V., dù đã được các bác sĩ tận tình cứu chữa, song vẫn không thể lấy ra được. Điều đó khiến anh V. bị tổn hao sức khỏe, phải sống trong cảnh đau đớn, giày vò suốt 10 năm ròng trước khi qua đời. Đến tham dự phiên tòa với tư cách đại diện cho bị hại, vợ của anh V. không cầm được nước mắt khi nhắc lại quãng thời gian khốn khổ của gia đình mình. Sau khi bị Bún dùng súng bắn vào ngực, đạn găm vào phổi, dù giữ được tính mạng, song anh V. sức khỏe ngày càng yếu. Gia cảnh nghèo khó, 2 đứa con còn nhỏ dại, chị phải xoay xở, vay mượn khắp nơi để đưa chồng đi đến các bệnh viện chữa trị, mua thuốc uống trong suốt thời gian dài. Điều khiến chị bức xúc là trong khoảng thời gian đó, trong khi Lương Văn Bún thì bỏ trốn, còn người thân của bị cáo cũng không thăm hỏi, động viên anh V.. Do đó, tại phiên tòa chị đề nghị xử lý nghiêm bị cáo. Đồng thời, chị yêu cầu bị cáo bồi thường 200 triệu đồng tiền chữa trị thuốc men, chăm sóc chồng sau khi bị Bún bắn trọng thương.

Trước yêu cầu trên của người nhà bị hại, bị cáo Lương Văn Bún trình bày “không có tiền”. Bún cho biết, hiện gia đình không có tài sản nào, vợ con đang phải ở nhà thuê. Bị cáo xin phía bị hại giảm mức tiền xuống. Dù Hội đồng xét xử đã tạo điều kiện tạm dừng phiên tòa để hai bên thỏa thuận về phần dân sự nhưng cả hai không tìm được tiếng nói chung. Được nói lời sau cùng trước khi Hội đồng xét xử vào nghị án, bị cáo Lương Văn Bún lí nhí gửi lời xin lỗi tới gia đình bị hại. Đồng thời, xin Hội đồng xét xử xem xét giảm nhẹ hình phạt để sớm trở về với vợ con, sửa chữa sai lầm.

Hội đồng xét xử nhận định, hành vi của bị cáo Lương Văn Bún đã phạm tội giết người. Việc bị hại không chết là nhờ được cấp cứu kịp thời nên cần xử lý nghiêm. Tuy nhiên, cũng cần xem xét một số tình tiết giảm nhẹ cho bị cáo như: thành khẩn khai báo, ăn năn hối lỗi và đã giúp lực lượng công an truy bắt một đối tượng trốn nã khác tại Lào. Sau khi xem xét toàn diện vụ án, Hội đồng xét xử tuyên phạt bị cáo Lương Văn Bún 12 năm tù về tội giết người. Về phần dân sự, Hội đồng xét xử buộc bị cáo phải bồi thường cho bị hại 97 triệu đồng.

Sau 22 năm trốn truy nã, tìm đủ mọi cách để giấu quá khứ tội lỗi của mình, cuối cùng Lương Văn Bún đã phải trả giá cho hành vi giết người của mình. Giá như ngày đó, Bún và anh V. mỗi người vì tình làng, nghĩa xóm mà nhường nhịn lẫn nhau một chút... Giá như lúc ấy, Lương Văn Bún không giận quá mất khôn, xảy ra hành vi bột phát, thì giờ đây bản thân Bún không vướng vào vòng lao lý; gia đình anh V. không trải qua những tháng ngày khốn khó, đau đớn giày vò vì vết thương do đạn ghim vào phổi… Đây cũng là bài học không chỉ riêng bị cáo mà cho bất cứ ai, đừng để một phút nóng giận làm mờ đi lý trí để rồi sa vào những hậu quả không mong muốn, hối hận thì đã quá muộn màng…