ADN minh oan người vô tội
Hàng triệu USD cho một phòng giám định ADN
Phòng giám định ADN thuộc Viện Khoa học hình sự - Bộ Công an được đưa vào hoạt động chính thức từ tháng 4/1999 với số tiền đầu tư khoảng trên 1 triệu USD. Đây là một trong những phòng giám định ADN hiện đại nhất nước ta và hầu hết các cán bộ công an trực tiếp thao tác trên máy đều đã trải qua các khóa đào tạo tại
Tất cả các thiết bị phục vụ cho công tác giám định gien tại đây đều được nhập từ Mỹ và đều thuộc loại hiện đại trong đó máy phân tích gien 3130 của Hãng ABI (Mỹ) được coi là hiện đại nhất thế giới hiện nay.
Nếu như Trung tâm Phân tích ADN và công nghệ di truyền của GS Lê Đình Lương là nơi làm dịch vụ, sẵn sàng phục vụ tất cả những người có nhu cầu, không cần phải thông qua cơ quan điều tra hay tòa án thì Phòng Giám định gien của Viện Khoa học hình sự chỉ giám định theo quyết định trưng cầu của cơ quan điều tra hoặc tòa án, nhằm phục vụ công tác điều tra các vụ án hình sự, dân sự. Kết quả giám định ở đây có giá trị pháp lý trong điều tra, truy tố, xét xử, là chứng cứ hợp pháp để chứng minh hành vi phạm tội hoặc tình trạng ngoại phạm.
Tuy nhiên, không phải vụ nào cũng trưng cầu giám định gien mà việc giám định gien chỉ thực hiện ở một số vụ án phức tạp khi các giám định thông thường không đủ khả năng truy nguyên tội phạm. Ví dụ, khi có án xảy ra - đặc biệt là các vụ án tình dục, bạo lực - từ các dấu vết sinh học thu được tại hiện trường như: máu, lông, tóc, tinh trùng... thì bằng các giám định sinh học thông thường chỉ có thể xác định được đó là của người hay của vật, nếu là của người thì người đó thuộc giới tính nào, nhóm máu nào.
Tuy nhiên, khi hai trong số những kẻ tình nghi lại cùng giới tính, cùng nhóm máu thì coi như... bó tay. Và, trong trường hợp này, thì chỉ còn nước cậy đến giám định gien vì tỉ lệ người trùng lặp về kiểu gien cực thấp, thấp đến mức gần như không có.
Các nhà khoa học đã chứng minh được rằng, trong 72 tỉ người mới có 2 người trùng kiểu gien trong khi thế giới chỉ có khoảng trên 6 tỉ người. Kỹ thuật hiện đại trong phân tích gien đã góp phần hạn chế tình trạng bế tắc trong xử lý các vụ án vì thiếu chứng cứ thuyết phục.
Trung tá Đinh Thị Nga, một trong những giám định viên đầu tiên của Phòng giám định gien, người đã từng hai lần được tu nghiệp ở nước ngoài về chuyên ngành này cho biết, so với thời điểm bắt đầu triển khai (năm 1999) đến nay, công tác giám định gien của Viện Khoa học hình sự đã có bước tiến mới về công nghệ.
Nếu như năm 1999 mới chỉ sử dụng hệ Profiler plus phân tích đồng thời 9 gien thì nay đã tiến lên hệ Identifiler phân tích đồng thời 15 gien, tăng thêm độ chính xác của kết quả giám định. Không chỉ giám định được gien trên các mẫu máu, mô nguyên vẹn, Phòng giám định gien của Viện Khoa học hình sự còn có thể giám định khi các mẫu đã bị phân hủy, thối rữa mà từ chuyên môn gọi là giám định ADN ti thể.
Trung tá Đinh Thị Nga còn cho biết, đối với các vụ án dù chưa tìm ra thủ phạm nhưng khi đã giám định được kiểu gien thì Viện Khoa học hình sự sẽ lưu trữ để rà soát, đối chiếu phục vụ công tác điều tra sau này. Có nghĩa là, thủ phạm cho dù có thoát ở vụ này nhưng sẽ khó thoát ở những lần gây án sau khi kiểu gien của chúng đã được xác định.
Trung tá Bùi Thị Diệu Hồng - giám định viên - chỉ cho tôi xem hàng chồng hồ sơ xếp đầy chặt mấy chiếc tủ trong kho lưu trữ đặt ở phía sau phòng thí nghiệm. Ngần ấy hồ sơ là ngần ấy lần các giám định viên ở đây phải miệt mài bên máy móc với kỹ thuật cao mà họ đã học hỏi, tiếp thu được từ nước ngoài về thực hiện công tác giám định, phục vụ nghiệp vụ điều tra.
Giải oan và buộc tội
Một trong những vụ án giám định gien vất vả nhất mà tất cả các giám định viên làm giám định gien đều không thể quên được. Để tìm ra kẻ gây án, họ đã phải bền bỉ lưu mẫu gien, đối chiếu rà soát trong hơn 2 năm với 19 lần giám định gien của các đối tượng tình nghi.
Số là vào khoảng những năm 2003, 2004 trên địa bàn hai huyện Bến Cát, Tân Uyên và thị xã Thủ Dầu Một tỉnh Bình Dương liên tiếp xảy ra 13 vụ hiếp dâm, cướp tài sản của người đi đường. Trong đó có 7 vụ người bị hại vừa bị hiếp, vừa bị cướp tài sản; 3 vụ bị hiếp vì không có tài sản để cướp và 3 vụ đối tượng chỉ cướp được tài sản mà không hiếp được do bị lộ, phải bỏ chạy.
Các vụ án thường xảy ra vào lúc trời tối, trên các đoạn đường vắng hoặc trong các lô rừng cao su rậm rạp. Tất cả nạn nhân đều là phụ nữ, nạn nhân nhỏ tuổi nhất mới 13 tuổi còn lớn tuổi nhất là 40. Theo mô tả của những người bị hại thì kẻ gây án còn khá trẻ, trên dưới 30 tuổi, cao khoảng 1,7m, nói giọng Nam và trong tất cả các lần gây án, đối tượng toàn mặc áo thun màu đen.
Chị Phạm Thị B., một trong những nạn nhân kinh hoàng kể lại: lúc đó mới khoảng 20 giờ, trên đường chạy xe máy từ nhà bạn ở xã Thới Hòa, huyện Bến Cát trở về nhà, khi đi qua vườn cao su bỗng chị thấy một người đàn ông cao lớn, mặc áo thun đen không biết từ đâu bất ngờ xô ra chặn ngang đường.
Thấy có người lạ cản đường, chị B. buộc phải giảm tốc độ cho xe chạy chậm lại thì lập tức bị người này xông đến rút chìa khóa điện đồng thời bóp cổ bắt chị B. phải dắt xe vô vườn cao su. Tại đây, người đàn ông này đã cưỡng hiếp chị và cướp đi của chị 3 chiếc vòng vàng.
Tương tự như vậy, chị Nguyễn Thị N. cũng bị hiếp, cướp tài sản trên đường đi học ngoại ngữ buổi tối. Tuy nhiên, hắn đã không thực hiện được hành vi thú tính của mình bởi chị chống trả quyết liệt. Chị đã dùng hết sức lực vật lộn với tên tội phạm hung bạo này và cuối cùng, sau khi cắn đứt một mẩu tai của hắn, chị đã chạy thoát.
Khám nghiệm hiện trường, cơ quan điều tra đã thu được nhiều mẫu tinh dịch trong âm đạo của các nạn nhân, đặc biệt là một mẩu vành tai bị đứt rời có kích thước một chiều chừng gần 3 cm một chiều chừng 1 cm và một sợi tóc dài khoảng 20cm nghi là của đối tượng gây án.
Hàng loạt vụ án nghiêm trọng liên tiếp xảy ra trên cùng một địa bàn khiến bà con ở Bình Dương rất hoang mang. Cơ quan điều tra Công an tỉnh đã phải xác lập chuyên án và điều tra rất kỹ lưỡng, công phu với quyết tâm phải xác định được thủ phạm trong thời gian sớm nhất.--PageBreak--
Vì thế, từ đầu năm 2005, ngay sau khi các vụ án nói trên xảy ra, Cơ quan điều tra đã gửi tất cả các dấu vết sinh học như dấu vết tinh trùng, lông, tóc... nghi là của đối tượng để lại tại hiện trường và trên cơ thể của 5 trong 13 nạn nhân tới Phòng Giám định gien thuộc Trung tâm Giám định pháp y sinh vật Viện Khoa học hình sự để giám định kiểu gien. Mẩu vành tai cũng được gửi tới để giám định.
Công nghệ giám định gien hiện đại của Viện Khoa học hình sự đã cho ra kết quả: Tất cả các dấu vết tinh trùng để lại trên cơ thể 5 nạn nhân trong 5 vụ án nói trên là đều của một người đàn ông.
Mảnh vành tai của kẻ đã bị chị Nguyễn Thị N. cắn đứt cũng là của người đàn ông này do kiểu gien trong mô tai này trùng với kiểu gien trong dấu vết tinh trùng. Vậy là đã rõ, 5 trong số 13 vụ án là do cùng một đối tượng gây ra. Nhưng kẻ đó là ai?
Bằng nghiệp vụ điều tra, suốt trong hai năm 2005, 2006, Cơ quan điều tra đã đưa 19 đối tượng vào diện nghi vấn có đặc điểm hình dáng giống với kẻ mà các nạn nhân đã mô tả. Trong đó, có một người cũng bị mất một mẩu tai. Nhưng theo lời kể của người này thì trong một lần hai vợ chồng đùa giỡn, âu yếm nhau quá đà, anh ta đã bị vợ cắn đứt lìa một mẩu tai. Câu chuyện nghe có vẻ khó tin. Thậm chí, có người còn cả gan bình luận, đó chỉ là một câu chuyện dựng nên nhằm chối bỏ tội lỗi.
19 mẫu của 19 người tình nghi đã được gửi về làm giám định gien để so sánh. Tuy nhiên, kết quả cho thấy không có ai trong số họ - kể cả người đàn ông bị vợ "xơi" mất một mẩu tai kia - trùng với kiểu gien của đối tượng gây án. Kết quả giám định gien là bằng chứng thuyết phục nhất chứng minh rằng, tất cả 19 người này đều... ngoại phạm.
Cho đến tháng 4/2006 thì mẫu tóc của người tình nghi thứ hai mươi được gửi về Viện Khoa học hình sự. Thêm một lần các giám định viên phải đổ mồ hôi trong phòng thí nghiệm. Kết quả giải mã các đoạn gien khiến hai giám định viên: TS Lê Thị Thu Thủy và Trịnh Tuấn Toàn reo lên sung sướng. Kiểu gien trong mẫu tóc trùng với kiểu gien của mảnh mô tai thu được ở hiện trường và của các dấu vết tinh trùng để lại trên cơ thể nạn nhân.
Kẻ gây án là Nguyễn Văn Điền, 30 tuổi, người địa phương. Trước những bằng chứng ADN được phân tích trên máy phân tích gien hiện đại nhất thế giới, biết không thể chối cãi, Điền đã phải cúi đầu nhận tội. Nỗi kinh hoàng bấy lâu nay nhờ ADN đã được hóa giải...
Cũng nhờ có ADN mà tên Hoàng Xuân Việt, kẻ sát hại người yêu ở hồ Than Thở, Đà Lạt sau nhiều ngày phản cung, luôn miệng chối bai bải kêu oan đã phải nhận tội.
 |
| Nạn nhân Vũ Anh Phương (ảnh trái), hiện trường và vụ giết người ở Đà Lạt. |
Mờ sáng ngày mồng 6 tết, tại khu vực đồi Thông ở khu vực hồ Than Thở, quần chúng nhân dân phát hiện một xác chết là nữ giới, còn trẻ, với rất nhiều vết thương trên đỉnh đầu. Sự việc được báo đến Cơ quan điều tra. Qua công tác khám nghiệm hiện trường, khám nghiệm tử thi, Cơ quan điều tra đã xác định được nạn nhân là cô Vũ Anh Phương, người địa phương.
Nhiều nhân chứng và người nhà nạn nhân cho biết, vào buổi chiều ngày 5 tết nhìn thấy Phương và người yêu là Hoàng Xuân Việt đi chơi với nhau. Có nhân chứng còn nhìn thấy xẩm tối cùng ngày hai người ngồi tâm sự ở khu vực đồi Thông gần hồ Than Thở, nơi mà mờ sáng hôm sau người dân phát hiện ra thi thể của nạn nhân Vũ Anh Phương.
Ngay lập tức Việt bị triệu tập tới Cơ quan điều tra. Tại đây, Việt tỏ ra lo lắng và lúng túng khi trả lời các câu hỏi của Cơ quan điều tra xung quanh cái chết của Vũ Anh Phương. Sau một thời gian suy nghĩ, Việt đã thú nhận chính anh ta là người đã giết chết cô Phương.
Việt khai rằng, hai người yêu nhau đã lâu. Tuy nhiên, thời gian gần đây, Việt cảm thấy tình cảm của Phương với mình có những thay đổi. Chiều mồng 5 tết, khi Việt đang nhậu cùng bạn bè thì Phương chủ động điện thoại rủ Việt đi chơi. Hai người ngồi tâm sự với nhau rất lâu ở quán cà phê Gió Núi.
Đến xẩm tối trên đường đưa Phương về nhà, hai người lại rẽ vào đồi Thông ở hồ Than Thở tiếp tục tâm sự. Và lúc này Phương chính thức nói lời chia tay với Việt. Không chịu được cú sốc này, Việt đã ra tay sát hại người tình.
Tuy nhiên, sau đó, Việt lại phản cung, chối tội, cho rằng anh ta không phải là thủ phạm giết người yêu.
Nhưng có một điều mà Việt không thể ngờ được rằng, Cơ quan điều tra khi đó đã kịp gửi ra Viện Khoa học hình sự để giám định ADN của dấu vết máu còn dính trên chiếc áo sơmi, chiếc áo thun dài tay và chiếc áo khoác ngoài của Việt. Kết quả giám định ADN cho thấy, tất cả dấu vết máu trên 3 chiếc áo của Việt trùng kiểu gien với nạn nhân Vũ Anh Phương, có nghĩa là đó chính là máu của Vũ Anh Phương.
Cầm kết quả giám định trên tay, Việt rũ xuống như tàu lá héo, không còn bai bải chối tội nữa. Y hiểu, đó là bằng chứng thuyết phục nhất chứng minh cho sự thật: y chính là kẻ giết người, không thể chối cãi được.
Sau 8 năm triển khai Phòng Giám định ADN với những thiết bị tối tân, hiện đại cùng đội ngũ giám định viên giỏi nghiệp vụ, Trung tâm giám định pháp y sinh vật Viện Khoa học hình sự đã thực hiện giám định hàng chục nghìn vụ việc, trong đó có rất nhiều vụ việc phức tạp.
Có những vụ ADN chỉ ra kẻ phạm tội và cũng có nhiều vụ ADN minh oan cho người vô tội như vụ một bà mẹ ở Bình Phước gửi đơn tới cơ quan công an tố cáo một người đàn ông tên là L. đã lợi dụng tình trạng thần kinh không ổn định của con gái bà để hiếp dâm. Hậu quả là con gái bà đã mang thai và sinh ra một bé trai đặt tên là A.
Trong đơn, bà mẹ còn cung cấp một số chứng cứ như: anh L. thường xuyên qua nhà bà chơi và được con gái bà rất quý mến; khi con gái bà sinh con, nó đã hé lộ rằng đó là con của anh L... Tuy nhiên, khi được Cơ quan điều tra gọi hỏi thì anh L. nhất mực kêu oan.
Anh ta thừa nhận có qua lại nhà bà này chơi nhưng chưa bao giờ lạm dụng tình dục con gái bà. Để làm sáng tỏ vụ việc, Cơ quan điều tra đã tiến hành trưng cầu giám định gien của cả anh L., cháu A. và con gái bà T. Kết quả giám định cho thấy kiểu gien của cháu A. là con đẻ của con gái bà T. nhưng lại không trùng với kiểu gien của anh L., có nghĩa là anh L. không phải là cha đẻ của cháu A.
Tiếp cận với kỹ thuật tiên tiến, hiện đại của thế giới về công nghệ gien ứng dụng trong lĩnh vực khoa học hình sự, lịch sử ngành khoa học hình sự nước ta đã và đang bước sang một trang mới rất đáng tự hào