Cần chế tài đủ mạnh để "trị" khai thác cát trái phép

• Tiếp tục siết quản lý, xử lý nghiêm khai thác cát trái phép
• Doanh nghiệp mượn giấy phép hợp pháp để khai thác cát lậu

Đề nghị xử lý hành vi khai thác cát trái phép tội trộm cắp tài sản

Cho rằng, ngoài khó khăn do các chế tài xử lý chưa nghiêm khắc, Phó Chủ tịch UBND tỉnh Phú Thọ - ông Hoàng Công Thủy nhấn mạnh đến khó khăn của địa phương này là tình trạng doanh nghiệp cạnh tranh không lành mạnh trong việc khai thác cát trên sông Chảy. Đây là con sông hẹp, tả ngạn Phú Thọ cấp phép và hữu ngạn Yên Bái cấp phép khai thác khoáng sản. 

Tuy nhiên, trữ lượng cát phía Yên Bái không còn, một số doanh nghiệp của Yên Bái đã kích động dân người dân ngăn cản hoạt động khai thác cát của các doanh nghiệp do Phú Thọ cấp phép. Ông Thuỷ đề nghị nên xử lý hành vi khai thác cát trái phép theo tội trộm cắp tài sản vì đây là tài sản quốc gia.

Ông Nguyễn Văn Trì, Chủ tịch UBND tỉnh Vĩnh Phúc cũng cho rằng rất khó để xử lý hình sự đối tượng khai thác cát, trong khi đó, các đối tượng thường lợi dụng ranh giới không rõ ràng để tiến hành khai thác bất hợp pháp. Những quy định cụ thể về khai thác cát như quy định về thời điểm, công suất… chưa chặt chẽ dẫn đến rất khó khăn cho công tác quản lý, giám sát. Bên cạnh đó là sự cạnh tranh không lành mạnh giữa các doanh nghiệp, có bộ phận doanh nghiệp không được khai thác kích động nhân dân, gây phức tạp tình hình.

Chủ tịch UBND tỉnh Hải Dương Nguyễn Dương Thái nêu lên thực tế các đối tượng khai thác cát hành động rất tinh vi và manh động, có lần lãnh đạo huyện khi đi kiểm tra bị đối tượng khai thác cát đưa lên tàu, sau đó đánh chìm tàu khai thác cát để vu oan cho cán bộ địa phương. Trong một lần khác, đối tượng khai thác cát trái phép cho lãnh đạo huyện lên tàu chở từ huyện Thanh Hà lên đến Hải Dương (hơn 10km) rồi thả ở đó. Khi lực lượng chức năng làm gắt ở các tuyến sông lớn, các đối tượng chuyển vào khai thác ở tuyến sông nội đồng, dùng tàu nhỏ, phương tiện cơ động. 

Bộ trưởng Bộ Tài nguyên và Môi trường Trần Hồng Hà đề nghị cần có đánh giá tổng thể, liên vùng, liên tỉnh sự ảnh hưởng của việc khai thác cát sỏi trái phép ảnh hưởng đến các công trình giao thông, thuỷ lợi so với hiệu quả kinh tế của hoạt động này đem lại để có quy hoạch. Nên tổ chức đấu giá từ hoạt động quy hoạch, thăm dò đến khai thác, vận chuyển, sử dụng cát, sỏi. Bộ trưởng Trần Hồng Hà cũng đề nghị  nên xử lý hình sự các đối tượng khai thác cát trái phép theo tội trộm cắp tài sản.

Một lần nữa, Thứ trưởng Bộ Công an Nguyễn Văn Sơn nhấn mạnh  những quy định hiện hành xử lý chưa tương xứng với hành vi vi phạm, hậu quả do khai thác cát trái phép gây ra. Khẳng định, Bộ Công an sẽ chủ động phối hợp với các bộ, ngành liên quan xây dựng văn bản pháp luật để xử lý nghiêm hành vi này. Thứ trưởng Nguyễn Văn Sơn yêu cầu Giám đốc Công an các địa phương cần chỉ đạo xử lý kiên quyết hành vi khai thác cát trái phép. Bộ sẵn sàng hỗ trợ phương tiện, lực lượng cho địa phương khi có yêu cầu.

 Kiểm điểm nghiêm túc trách nhiệm người đứng đầu

         Kết luận cuộc họp, chỉ ra một trong những nguyên nhân khiến tình trạng khai thác cát trái phép phức tạp trở lại là do cấp ủy, chính quyền một số địa phương chưa làm hết trách nhiệm, có biểu hiện buông lỏng quản lý, thậm chí dung túng cho hoạt động này, Phó Thủ tướng Thường trực Chính phủ Trương Hòa Bình yêu cầu các bộ, ngành, địa phương tiếp tục thực hiện nghiêm Chỉ thị số 03/CT-TTg về việc tăng cường hiệu lực thực thi chính sách, pháp luật về khoáng sản. 

Nâng cao trách nhiệm, nhận thức của cấp ủy, chính quyền địa phương trong việc ngăn chặn tình trạng khai thác cát, sỏi trái phép; xác định công tác này là nhiệm vụ chính trị quan trọng, thường xuyên của các bộ, ngành, địa phương. Địa phương, lĩnh vực nào để xảy ra tình trạng khai thác hoặc để tình trạng lợi dụng việc nạo vét, khơi thông luồng để khai thác cát, sỏi trái phép và thành lập bến, bãi tập kết cát, sỏi trái phép diễn ra nghiêm trọng, phức tạp, kéo dài hoặc có cán bộ, công chức dưới quyền tiêu cực, tham nhũng phải tổ chức kiểm điểm nghiêm túc trách nhiệm người đứng đầu, xem xét điều chuyển, bố trí công tác khác.

Phó Thủ tướng yêu cầu phân công trách nhiệm cụ thể và phối hợp chặt chẽ giữa các cấp, các ngành, đơn vị liên quan trong quản lý, xử lý vi phạm nhằm tăng cường hiệu lực, hiệu quả quản lý nhà nước và đấu tranh ngăn chặn hiệu quả vi phạm pháp luật trong lĩnh vực này. Tăng cường quản lý khai thác cát, sỏi tại những khu vực lòng sông giáp ranh giữa các địa phương. 

Bộ Công an chủ động nắm chắc tình hình, tổ chức đấu tranh có hiệu quả với các hành vi vi phạm pháp luật trong hoạt động khai thác, lập bến bãi tập kết cát, sỏi tập trung vào những địa bàn giáp ranh phức tạp, các dự án, công trình xây dựng sử dụng số lượng lớn cát san lấp. Nghiên cứu đề xuất bổ sung chế tài xử phạt đối với các tổ chức, cá nhân tham gia khai thác, vận chuyển tiêu thụ cát, sỏi trái phép, nhằm tăng tính răn đe.

Bộ Tài nguyên và Môi trường sửa đổi quy định về xử phạt vi phạm hành chính trong lĩnh vực tài nguyên nước và khoáng sản theo hướng tăng mức xử phạt đối với hành vi khai thác cát, sỏi trái phép. Bộ Xây dựng chỉ đạo các đơn vị chuyên môn rà soát sửa đổi, ban hành các tiêu chuẩn, quy chuẩn liên quan đến việc sử dụng các vật liệu thay thế cát tự nhiên dùng trong xây dựng và san lấp; ban hành tiêu chuẩn về yêu cầu kỹ thuật sử dụng cát nhiễm mặn làm vật liệu xây dựng thay thế cát tự nhiên; sử dụng cát nghiền, các vật liệu thay thế cát (tro xỉ, nhiệt điện) nhằm hạn chế khai thác cát tự nhiên và bảo vệ môi trường.