Cấu trúc chương trình 12 năm vẫn là phù hợp nhất

Báo CAND đã phản ánh việc Ủy ban Văn hóa Giáo dục - Thanh niên, Thiếu niên và Nhi đồng của Quốc hội (VHGDTNTNNĐ) lấy ý kiến chuyên gia về Dự thảo báo cáo kết quả giám sát “Việc thực hiện chính sách, pháp luật về đảm bảo chất lượng và chương trình sách giáo khoa giáo dục phổ thông”. Bản báo cáo giám sát đã nhận được sự quan tâm của dư luận, trong đó xoay quanh vấn đề sau năm 2015 chúng ta sẽ thay sách giáo khoa và có chương trình giáo dục phổ thông mới.

Vậy khi thay sách thì chương trình phân ban hiện nay sẽ ra sao, cấu trúc chương trình như thế nào? Chia sẻ với PV Báo CAND, GS.VS Đào Trọng Thi, Chủ nhiệm Ủy ban VHGDTNTNNĐ của Quốc hội, Trưởng đoàn Giám sát cho biết:

Thực hiện đổi mới chương trình, SGK lần này sẽ theo mục tiêu giáo dục toàn diện: trí, đức, thể, mỹ; phát triển phẩm chất và năng lực người học, vừa đảm bảo tính thống nhất trong toàn quốc, vừa phù hợp với đặc thù của địa phương và đối tượng người học.

Nội dung giáo dục phổ thông đảm bảo tính cơ bản, hiện đại, thiết thực với cuộc sống; tăng cường tích hợp ở các lớp dưới, phân hóa dần ở các lớp trên; giảm số môn học bắt buộc, tăng số môn học, chủ đề và hoạt động giáo dục tự chọn.

Chương trình mới cũng sẽ chú trọng tổ chức các hoạt động giáo dục trong và ngoài nhà trường, nhằm nâng cao chất lượng giáo dục đạo đức, lịch sử, văn hóa dân tộc và rèn luyện kỹ năng sống cho học sinh.

PV: Thưa Giáo sư, báo cáo giám sát đã cho thấy, việc dạy học phân hóa theo mô hình phân ban gần như không còn ý nghĩa mà thực chất vẫn là phân hóa theo khối thi đại học, cả nước có gần 84% học sinh lớp 10 học Ban Cơ bản. Vậy theo chương trình mới có còn phân ban nữa hay là sẽ phân ban dưới hình thức khác?

GS.VS Đào Trọng Thi: Như tôi đã nói là sẽ tăng số môn học chủ đề, học sinh tự chọn những môn học có định hướng, nếu các em đi theo ngành nghề kỹ thuật thì họ chọn các môn hướng tự nhiên trong hệ thống chương trình, thay vì phải học tất cả các môn học.

Trước học phân ban các em phải chọn cả gói, ví dụ Ban Khoa học tự nhiên phải chọn môn học thiên về khoa học tự nhiên được nâng cao, thì giờ có thể chọn từng môn học một, các em thích toán thì chọn toán, nhưng có thể không chọn lý, hóa mà chọn môn sinh.

Trước chọn khối A là phải chọn toán, lý, hóa, giờ sẽ linh hoạt hơn nhiều. Các trường tuyển sinh theo tôi cũng không nhất thiết phải theo khối A, B, C, A1 mà có thể các trường đào tạo khoa học cơ bản chọn toán, sau đó học sử, văn, không nhất thiết cứ toán là phải kèm theo lý, hóa.

Khi nào thì chương trình giáo dục phổ thông hết quá tải, bớt gánh nặng học hành trên vai học sinh?

PV: Thưa Giáo sư, theo hướng phân ban mới thì nếu không chọn theo gói nữa, mà sẽ chọn môn để học. Vậy chúng ta sẽ phải chuẩn bị những điều kiện gì để thích nghi với sự thay đổi chương trình mới này?

GS.VS Đào Trọng Thi: Nếu Quốc hội đồng ý đổi mới chương trình, SGK thì phải có Đề án đổi mới chương trình, sách giáo khoa do Chính phủ trình, trên cơ sở đề án đó sẽ thông qua Nghị quyết đổi mới chương trình, sách giáo khoa, nhưng tất cả còn đang ở phía trước.

PV: Thưa Giáo sư, phân ban hiện nay gần như “phá sản”, vậy có cần phải có hội nghị để tổng kết lại về phân ban không?

GS.VS Đào Trọng Thi: Theo tôi, ngành giáo dục cần phải tổng kết để khẳng định phân ban đã thất bại. Nhưng trên thực tế, họ đã đổi rồi, phân ban lúc đầu chỉ có 2 ban Tự nhiên và Xã hội, giữa chừng Bộ GD & ĐT xin Quốc hội thêm Ban Cơ bản và hiện nay, 85% học sinh học theo Ban Cơ bản, còn lại là Ban Tự nhiên và Xã hội.

PV: Thưa Giáo sư, vừa qua có ý kiến đề xuất nên xem lại cấu trúc chương trình, có thể rút ngắn lại thành 11 năm để tiết kiệm chi phí và để tạo đà phân luồng giáo dục. Quan điểm của Giáo sư về vấn đề này như thế nào?

GS.VS Đào Trọng Thi: Nói chung các nước vẫn học theo chương trình 12 năm là chủ yếu, có nước học nhiều hơn 12 năm, có nước học ít hơn 12 năm, nhưng số lượng không nhiều. Vậy Việt Nam tăng hay giảm cấu trúc chương trình? Tăng thì chắc là không thể, vậy giảm thì thế nào?

Hiện chúng ta học 12 năm, mà vẫn thắc mắc là quá tải, nếu giảm thời lượng thì chương trình càng quá tải. Thêm nữa, thời lượng lên lớp của ta vẫn thấp, vì ta học có 1 buổi là chính, các nước họ học 11, 12 năm nhưng họ học 2 buổi/ngày, nên tổng số tiết trên lớp của họ nhiều hơn.

Chúng ta chưa thể chuyển tất cả sang 2 buổi/ngày được vì không đủ điều kiện. Một cái thất bại của phân ban cũng là vì chúng ta định hướng chuyển sang học 2 buổi/ngày, nhưng chúng ta không làm được điều đó, đa số nhà trường của Việt Nam mới chỉ học 1 buổi/ngày, học sinh ở các trường nông thôn phải giúp đỡ gia đình, làm sao có điều kiện bán trú, đến trường 2 buổi/ngày.

Như vậy thời lượng học của chúng ta so với các nước đã là ít hơn rồi, giờ lại giảm số năm thì thời lượng còn ít nữa, chắc chắn sẽ không phù hợp. Ngoài ra còn năng lực trình độ, đội ngũ giáo viên, cơ sở vật chất chưa tốt, thì chuyện đặt ra cấu trúc 11 năm là không thích hợp, hiện tôi thấy họ cũng không bàn nhiều về vấn đề này nữa.

Theo tôi, chương trình 12 năm vẫn là phù hợp nhất với giáo dục Việt Nam.

PV: Nghị quyết mới sẽ có những thay đổi căn cốt như thế nào về giáo dục phổ thông, thưa Giáo sư?

GS.VS Đào Trọng Thi: Chắc chắn sẽ tăng cường dạy học tích hợp, trước chỉ tích hợp một số nội dung của kiến thức vào các môn học chính, giờ môn học phải mang tính tích hợp, nhưng không phải là sự kết hợp một cách cơ học, là sự tích hợp về nội dung để tạo ra một môn học mới, độ tích hợp tăng lên, chất lượng hiệu quả môn học tăng lên.

Bên cạnh tích hợp thì có sự phân hóa, nhưng không phải làm như phân ban, mà theo hướng tăng cường theo phương thức tự chọn, học sinh ngoài môn học cốt lõi có thể chọn môn học theo định hướng, năng lực của mình…

PV: Xin cảm ơn Giáo sư!