Đất lành Xuân Nguyên

Hồ nước trong xanh, sân bóng đá đạt tiêu chuẩn thi đấu cấp tỉnh, mặt sân được phủ một lớp cỏ bằng phẳng; từng dãy nhà thấp thoáng sau những bóng cây xanh... Đứng trước toà nhà 3 tầng khang trang soi bóng bên hồ nước vừa hoàn thiện mới đưa vào sử dụng đầu tháng 12/2008, được đặt tên là "Cung văn hóa Xuân Nguyên".

Thượng tá Đào Huy Lộc, Giám thị Trại giam Xuân Nguyên, cho biết: Đảng ủy và Ban giám thị trại luôn nhận thức rõ phương châm xây dựng khang trang, lịch sự nhưng phải bảo đảm sự hài hoà, không quá chênh lệch giữa nơi làm việc của Ban giám thị với cán bộ trại, giữa phân trại này với phân trại khác. Cần tạo một môi trường lành mạnh, từ trụ sở, cảnh quan đến nội dung phương pháp giáo dục, cải tạo phạm nhân.

Giám thị Lộc đưa chúng tôi lên phòng thư viện trên tầng hai của Cung văn hóa Xuân Nguyên. Những giá sách chưa được lấp đầy bởi thư viện cũng mới đi vào hoạt động, nhưng ngăn nắp, khoa học; có nơi ngồi sạch sẽ, thoáng đãng để khai thác tài liệu. Kế bên thư viện là phòng họp khang trang và hiện đại như bất cứ một phòng họp của một viện nghiên cứu, hoặc một doanh nghiệp lớn nào đó...

Hướng thiện cho phạm nhân. Ảnh: D.Hiển.

Nghe Thượng tá Lộc say sưa nói về những dự án đã và đang trở thành hiện thực, nhìn khuôn mặt chất phác lành lành của anh, tôi chợt nghĩ, anh giống một thầy giáo trung học - điềm đạm, cần mẫn, nhẹ nhàng nhưng cũng đầy nhiệt huyết và quyết tâm.

Năm 1972, Đào Huy Lộc vào Công an và công tác tại Công an huyện Nam Sách (Hải Dương). "Từ đó đến giờ, mình chỉ làm công tác trại giam!". Gần 40 năm cái nghiệp cảnh sát trại giam "vận vào thân", có thể nói - như nhiều cán bộ các trại giam vẫn tếu táo với nhau về cái nghề đã trở thành máu thịt của họ - Thượng tá Lộc cũng là một "con đẻ của trại giam".

Ngắm cơ đồ Trại Xuân Nguyên hôm nay, ít người có thể hình dung được những khó khăn, gian khổ của trại vài chục năm về trước. Giữa mênh mang đồng nước và núi đá, những cán bộ đầu tiên về đây lập trại. Vài dãy nhà tranh tre nứa lá mọc lên, cái đói, cái rét và nỗi lo phạm nhân trốn trại luôn đè nặng lên những đôi vai gầy của cán bộ trại...

Trại Xuân Nguyên hiện có gần 3.000 phạm nhân thụ án. Đây là trại loại 1, với những phạm nhân có án phạt từ 15 năm đến chung thân, người dưới 15 năm thì cũng là diện có nhiều tiền án, tiền sự; trong số này nhiều trường hợp nghiện ma tuý, nhiễm HIV hoặc đã chuyển sang AIDS.

Không ít phạm nhân một thời là "giang hồ đất Cảng"; địa bàn trại lại khá đa dạng, xen kẽ với khu dân cư, nhiều sông rạch. Chính vì vậy mà nhiệm vụ quản lí, giáo dục phạm nhân tại Trại Xuân Nguyên rất nặng nề...

Khi vào trại, đa phần phạm nhân đều có ý thức tự giác chấp hành kỉ luật, cải tạo tốt để sớm được trở về với đời thường, song cũng nhiều người vẫn ngấm ngầm những toan tính.

Một hộp thư chết mới được phát hiện: Ngày 15/10/2008, trong lúc đào hố trồng cây, hai phạm nhân Phan Thanh Tùng và Đỗ Văn Hùng (đội 18, phân trại 1) phát hiện 1 túi nilon bên trong có chứa 1 điện thoại Nokia và bộ xạc pin; 12 viên thuốc dạng nén màu hồng, 1 gói bộ màu trắng, 1 gói lá dạng thảo dược - sau được giám định là ma tuý.

Lại cũng có trường hợp - xưa như trái đất - Hán Thị Hằng trong khi đến thăm thân đã giấu 0,15 gam heroin vào ruột quả thanh long...

Biện pháp tốt nhất là thực hiện mua hàng lưu kí - Giám thị Lộc cho biết. Sau khi vận động, thuyết phục gia đình và phạm nhân, từ đầu năm 2008, Trại Xuân Nguyên đã áp dụng biện pháp tiếp tế bằng cách gia đình gửi tiền lưu kí để phạm nhân mua hàng.

Giá cả được Ban giám thị duyệt, cho niêm yết công khai để cả gia đình và phạm nhân đều biết. Phạm nhân nào có nhu cầu, ghi vào phiếu chuyển cho tổ trực, sau đó sẽ được mua đúng chủng loại và số lượng nhu yếu phẩm...

Đến thăm các tổ đội công tác và các phân trại của Trại giam Xuân Nguyên trong những ngày chuẩn bị triển khai công tác đặc xá, chúng tôi đều cảm nhận không khí làm việc khẩn trương và đầy trách nhiệm.

Vẫn như vậy từ nhiều năm qua, hơn 400 cán bộ, chiến sĩ Trại Xuân Nguyên đã đoàn kết, chung sức vì nhiệm vụ quản lí, giáo dục phạm nhân, giúp họ sớm hoàn lương và tái hoà nhập cộng đồng.

Trong năm 2008, có 90 phạm nhân đạt loại cải tạo tốt, loại khá có 2.173 (bằng 69,5%)... Trong số họ, dịp Tết Kỷ Sửu này sẽ có 186 người được đặc xá trở về với gia đình.

"Chúng tôi cũng vui lây và đang tích cực chuẩn bị triển khai để phạm nhân được đặc xá sớm trở về với gia đình!" - Thượng tá Đào Huy Lộc, Giám thị Trại Xuân Nguyên hồ hởi thông báo với phóng viên chiều 12/1 về niềm vui này không của riêng anh