Dữ liệu cá nhân đang bị mua bán, thu thập

18:59 10/02/2020
Mua bán dữ liệu cá nhân diễn ra dễ dàng, phổ biến; xuất hiện các công ty cung cấp dịch vụ bán cho khách hàng phần mềm thu thập thông tin cá nhân trái phép… đó là thực trạng đáng lo ngại liên quan đến hành vi vi phạm pháp luật về dữ liệu cá nhân được Bộ Công an đưa ra tại dự thảo báo cáo thực trạng công tác bảo vệ dữ liệu cá nhân. Tuy nhiên, các chế tài xử lý hành vi vi phạm pháp luật này còn chưa đủ sức răn đe, quy định pháp luật thiếu tính khả thi trên thực tế.


60 tổ chức, cá nhân liên quan mua bán, sử dụng trái phép thông tin, dữ liệu cá nhân

Theo Bộ Công an, hiện nay, hành vi mua bán dữ liệu cá nhân đang diễn ra dễ dàng, phổ biến theo 2 hình thức chính. 

Một là, các doanh nghiệp, công ty kinh doanh dịch vụ có thu thập dữ liệu cá nhân của khách hàng, cho phép các đối tác thứ ba tiếp cận thông tin dữ liệu cá nhân nhưng không có yêu cầu, quy định chặt chẽ, để đối tác thứ ba chuyển giao, buôn bán cho các đối tác khác. 

Hai là, các doanh nghiệp chủ động thu thập thông tin cá nhân của khách hàng, hình thành kho dữ liệu cá nhân, phân tích, xử lý các loại dữ liệu đó để tiến hành kinh doanh, buôn bán. 

Việc buôn bán dữ liệu cá nhân hiện nay trên thị trường diễn ra dưới cả 2 dạng nêu trên, tiến hành kinh doanh dữ liệu cá nhân thô và dữ liệu cá nhân đã qua xử lý. 

Các dữ liệu này được mua đi, bán lại nhiều lần, cung cấp dưới dạng dịch vụ như databox.vn, databoxviet.com, laydata.com, laydata.net, khodata.net, databox.biz, fff.com.vn, cokhach.com, vltoolkit.com. Các gói dữ liệu thô được giao bán liên quan tới nhiều lĩnh vực: danh sách cán bộ, danh sách nội bộ (bao gồm cả các đơn vị công an, quốc phòng, thuế...); điện lực; thuê bao internet; ngân hàng (chi tiết tới cả số dư tài khoản); bảo hiểm; hồ sơ đăng ký kinh doanh; giáo dục (phụ huynh, giáo viên, học sinh sinh viên); bất động sản (kèm theo khả năng tài chính); nhân sự có chọn lọc (mức thu nhập, chức vụ); danh sách khách hàng sử dụng các dịch vụ Internet (danh sách thành viên đăng ký facebook, fpt, vnn.com, yahoo.com, gmail.com, gov.vn, hopthu.com, hotmail.com, saigonnet.vn). 

Tình trạng mua bán dữ liệu cá nhân đang diễn ra phổ biến, dễ dàng (Ảnh minh họa)

Qua rà soát sơ bộ, Bộ Công an phát hiện hơn 60 tổ chức, cá nhân liên quan đến hoạt động mua bán, sử dụng trái phép thông tin, dữ liệu cá nhân trên không gian mạng, bao gồm: các công ty cung cấp giải pháp công nghệ, nhân viên môi giới bất động sản, nhân viên ngân hàng, cơ quan nhà nước, người có khả năng truy cập vào hệ thống chính quyền điện tử về giáo dục, y tế, chứng khoán, bệnh viện... Do quy định của pháp luật chưa chặt chẽ, chế tài chưa bao trùm được các hành vi vi phạm, chưa đủ sức răn đe nên việc xử lý các đối tượng có hành vi kinh doanh dữ liệu cá nhân trái pháp luật chưa đáp ứng yêu cầu.

Ngoài ra, Bộ Công an cho biết đã xuất hiện các công ty cung cấp dịch vụ bán cho khách hàng phần mềm thu thập thông tin cá nhân trái phép, được cài ẩn trong các trang mạng bán hàng. 

Theo đó, khi người dùng truy cập vào các trang mạng này, doanh nghiệp sẽ thu thập được các thông tin cá nhân sâu hơn về phiên truy cập như địa chỉ IP, thời gian, số điện thoại, địa điểm. Các đối tượng phạm tội tiến hành thu thập thông tin cá nhân trái phép bằng cách sử dụng mã độc, phần mềm có tính năng gián điệp để thu thập dữ liệu cá nhân trong môi trường mạng qua máy tính và điện thoại di động; tấn công, xâm nhập hệ thống máy tính, làm gián đoạn, tổn hại tới tính bí mật, tính toàn vẹn và sẵn sàng của máy tính người sử dụng để chiếm đoạt thông tin cá nhân, dữ liệu cá nhân.

 Bộ Công an dẫn chứng, hình thức này đang diễn ra phổ biến, ngày càng có tính chất nguy hiểm như file chứa dữ liệu của 163.666.400 tài khoản Zing ID của Công ty VNG; hơn 5 triệu email và hàng chục ngàn thông tin thẻ thanh toán như visa, thẻ tín dụng... được cho là của Thế Giới Di Động và Điện Máy Xanh... bị đăng tải trên mạng.

Chế tài chưa đủ sức răn đe, quy định pháp luật thiếu khả thi

Theo Bộ Công an, tuy đã được ghi nhận từ lâu, song những quy định pháp luật cụ thể về bảo vệ dữ liệu cá nhân được quy định rải rác trong các văn bản quy phạm pháp luật với mức độ khác nhau và chưa có quy định chi tiết, cụ thể và thiếu tính khả thi trên thực tế. Các văn bản pháp luật hiện hành hiện chưa đưa ra được một khái niệm thống nhất, đầy đủ dẫn đến khó hiểu và khó áp dụng pháp luật về bảo vệ dữ liệu cá nhân. Bên cạnh khái niệm dữ liệu cá nhân, thông tin cá nhân, một số văn bản quy phạm pháp luật còn sử dụng khái niệm thông tin riêng, thông tin bí mật đời tư dẫn tới trùng lặp, khó áp dụng trong thực tiễn. Hệ thống pháp luật nước ta chưa có quy định xử lý việc tiết lộ thông tin cá nhân mà chưa có sự đồng ý của chủ thể tạo nên lỗ hổng lớn trong thời đại sử dụng dữ liệu cá nhân như một nguyên liệu để phân tích phục vụ kinh tế như hiện nay. 

Cùng với đó, mặc dù có một số văn bản quy phạm pháp luật (Bộ luật hình sự, Bộ luật dân sự, Luật bảo vệ người tiêu dùng, Luật Công nghệ thông tin...) có đề cập tới khía cạnh bảo vệ dữ liệu cá nhân nhưng chưa đầy đủ và thiếu chế tài đủ mạnh để xử lý vi phạm. Do đó, các cơ quan chức năng khó xác định và xử lý đúng tính chất, mức độ các hành vi vi phạm bảo vệ dữ liệu cá nhân theo quy định của pháp luật hiện hành.

Cũng theo Bộ Công an, các hành vi vi phạm, xâm hại đến dữ liệu cá nhân có thể bị buộc bồi thường thiệt hại, xử phạt vi phạm hành chính hoặc truy cứu trách nhiệm hình sự, tùy thuộc vào tính chất, mức độ nguy hiểm và hậu quả do hành vi vi phạm gây ra. 

Điều 159 Bộ Luật Hình sự quy định, việc “Xâm phạm bí mật hoặc an toàn thư tín, điện thoại, điện tín hoặc hình thức trao đổi thông tin riêng tư của người khác” có thể bị phạt từ tới 3 năm. Còn Điều 288 quy định “Tội đưa hoặc sử dụng trái phép thông tin trên mạng máy tính, mạng viễn thông” với mức hình phạt cao nhất là 7 năm tù giam. Tuy nhiên, 2 tội danh này chưa quy định cụ thể, trực tiếp về các hành vi vi phạm pháp luật liên quan tới dữ liệu cá nhân đang diễn ra hiện nay. 

Bên cạnh đó, dù pháp luật về xử lý vi phạm hành chính hiện nay đã có các quy định xử phạt đối với một số hành vi vi phạm liên quan đến bảo vệ dữ liệu cá nhân nhưng mức phạt cao nhất mới chỉ là 70 triệu đồng. Việc xử lý hành vi mua bán thông tin cá nhân còn gặp khó khăn do nhiều nguyên nhân như khó truy ra đầu mối ai là người tiết lộ, đánh cắp, sử dụng thông tin cá nhân.

Từ những cơ sở trên, Bộ Công an đã đề nghị xây dựng nghị định bảo vệ dữ liệu cá nhân.  

Nguyễn Hương

Gia đình Trịnh Văn Quyết tiếp tục nộp hơn 1.400 tỷ đồng vào Cục Thi hành án dân sự TP Hà Nội để khắc hậu quả vụ án. Như vậy, anh em Trịnh Văn Quyết đã khắc phục toàn bộ hậu quả vụ án. Cụ thể là khắc phục thừa hơn 10 tỷ đồng. Ngoài ra, một công ty chứng khoán liên quan cũng đã nộp tiền khắc phục.

Đến trưa nay (7/6), Cơ quan CSĐT Công an TP Huế vẫn đang tiếp tục đấu tranh, lấy lời khai và điều tra làm rõ nguyên nhân vụ giết người khiến 3 người trong 1 gia đình thương vong. Trước đó, Hung thủ đã đến trụ sở Công an phường Xuân Phú để đầu thú và khai báo sự việc...

Sáng ngày 7/6, gần 103.000 thí sinh Hà Nội chính thức bước vào kỳ thi tuyển sinh lớp 10 THPT công lập năm học 2025-2026 với môn Ngữ văn. Các em sẽ thi theo hình thức thi tự luận và làm bài trong thời gian 120 phút.

Ngày 7/6, Viện KSND huyện Châu Đức, tỉnh Bà Rịa-Vũng Tàu cho biết đã phê chuẩn các quyết định khởi tố vụ án, khởi tố bị can và lệnh bắt tạm giam H.N (SN 1953, ở tổ 9, thôn Đồng Tiến, xã Cù Bị, huyện Châu Đức) để điều tra, làm rõ hành vi dâm ô đối với người dưới 16 tuổi.

Đàm Vĩnh Hưng trở lại sân khấu sau án phạt với một tin buồn là quyền biểu diễn, ghi âm ca khúc "Xin lỗi tình yêu" đã bị một tỷ phú Mỹ mua độc quyền trong 5 năm. Đó cũng chính là tỷ phú đang trong một tranh chấp pháp lý với Đàm Vĩnh Hưng và rõ ràng, việc mua đứt này chính là đòn tấn công hướng về nam ca sĩ.

Sáng 7/6, Sở Y tế TP Hồ Chí Minh cho biết sau 3 tuần ra quân đồng loạt trong công tác kiểm tra tình trạng sản xuất kinh doanh hàng gian, hàng giả trên lĩnh vực thuốc, dược liệu, mỹ phẩm, thiết bị y tế với sự phối hợp của Công an thành phố, Sở An toàn thực phẩm và Trung tâm Kiểm nghiệm thuốc, thực phẩm, mỹ phẩm thành phố, đã bước đầu thu được một số kết quả đáng ghi nhận.  

NSƯT Mai Châu - gương mặt phản diện tiêu biểu nhất của màn ảnh Việt - vừa qua đời ở tuổi thượng thượng thọ (98 tuổi), để lại niềm tiếc thương đối với nhiều thế hệ khán giả đam mê điện ảnh. Tôi may mắn có cơ hội được gặp gỡ, trò chuyện và viết bài về NSƯT Mai Châu, mới cảm nhận rõ bà là một trong số ít diễn viên đóng vai phản diện thành công nhất của điện ảnh Việt Nam, nhưng ở ngoài đời bà lại là một người phụ nữ ấm áp, đầy ân tình.

©2004. Bản quyền thuộc về Báo Công An Nhân Dân.
®Không sao chép dưới mọi hình thức khi chưa có sự đồng ý bằng văn bản của Báo Công An Nhân Dân.