Kiến nghị xử lý hình sự nợ đọng bảo hiểm

Doanh nghiệp FDI nợ bảo hiểm nhiều nhất

Tính đến hết 2014, tổng số đối tượng tham gia bảo hiểm xã hội (BHXH) bắt buộc ước là hơn 11,45 triệu người, tăng 5,16% so với cùng kỳ năm 2013 (khoảng 562.197 người). Số thu BHXH bắt buộc ước là 130.059,2 tỷ đồng, tăng 22,35%, tương ứng với số thu tăng 23.754,6 tỷ đồng, vượt 1,95% so với dự toán được giao. Số nợ BHXH là 5.578 tỷ đồng, bằng 4,93% tổng số phải thu, giảm 10,8% so với năm 2013 (tương ứng 678 tỷ đồng). Doanh nghiệp có vốn nước ngoài và tổ chức nước ngoài có số nợ nhiều nhất.

Trong năm, số chi từ quỹ BHXH bắt buộc ước là 86.106,7 tỷ đồng, tăng 10.516,3 tỷ đồng, chủ yếu do tăng số người hưởng mới và điều chỉnh tăng mức hưởng lương hưu, trợ cấp BHXH hằng tháng từ tháng 7 - 2013. Số người hưởng hằng tháng tại thời điểm 31 tháng 12 năm 2014 là 1.378.353 người, tăng 8,27% so với năm 2013 (trong đó có 1.291.155 người hưởng lương hưu; 605.783 người hưởng BHXH một lần). Ước đến cuối năm 2014, tổng số kết dư quỹ BHXH bắt buộc là 305.799 tỷ đồng, tăng 60.716,4 tỷ đồng, tương ứng tăng 24,7% so với năm 2013.

Về số người tham gia bảo hiểm tự nguyện, tính đến hết 2014 có khoảng 196.254 người, tăng 28.159 người. Số thu vào quỹ BHXH tự nguyện là 711,6 tỷ đồng, tăng 27,95%, tương ứng với số thu tăng 155,4 tỷ đồng, vượt 3,1% so với dự toán được Thủ tướng giao. Số chi từ quỹ BHXH tự nguyện là 160,3 tỷ đồng, tăng 60% so với năm 2013. Trong đó, chi trợ cấp hằng tháng cho 7.233 người (trong đó có 7.186 người hưởng lương hưu) tăng 2.591 người so với năm 2013, tương ứng tăng 56%. Ước tính đến cuối năm 2014, tổng số kết dư quỹ BHXH tự nguyện là 2.282,2 tỷ đồng, tăng 682,3 tỷ đồng, tương ứng tăng 42,6% so với năm 2013...

Tiếp tục kiến nghị hình sự hoá tội trốn đóng bảo hiểm xã hội

Trong báo cáo, có một vấn đề được Bộ Lao động, Thương binh & Xã hội đưa cả vào phần “làm được” và “tồn tại”, đó là việc gia tăng số người tham gia và nợ đọng BHXH. Theo đó, Bộ này cho rằng số người tham gia BHXH có tăng (5,3% so với năm 2013 và 56,8% so với năm 2007), kéo theo số thu BHXH cũng tăng lên (năm 2014 số thu tăng gấp 6 lần so với năm 2007).

Về nợ đọng, nhờ tăng cường đôn đốc, thu hồi nợ; thậm chí cả hướng dẫn BHXH các địa phương tiến hành khởi kiện các trường hợp nợ đọng kéo dài với số tiền lớn thì công tác này “đã thu được những kết quả khả quan”, một số doanh nghiệp đã chấp nhận thu xếp trả nợ trong giai đoạn hòa giải. Tuy nhiên, tốc độ gia tăng số người tham gia BHXH thấp và nợ đọng vẫn kéo dài cũng là hạn chế cốt yếu nhất của công tác này. Tình trạng trốn đóng, nợ đọng tiền BHXH còn diễn ra phổ biến ở tất cả các tỉnh, thành phố.

Do ảnh hưởng của suy thoái kinh tế nên số doanh nghiệp thành lập mới chưa nhiều, chủ yếu quy mô nhỏ, một số doanh nghiệp gặp khó khăn trong sản xuất, kinh doanh phải thu hẹp hoặc tạm dừng hoạt động, giải thể, phá sản dẫn đến cắt giảm lao động, từ đó ảnh hưởng đến công tác phát triển đối tượng và thu BHXH. Cùng với đó là một số hạn chế trong chính sách, như một số điểm liên quan trực tiếp đến việc xác định mức đóng, hưởng BHXH của Bộ luật Lao động sửa đổi vẫn chưa có hướng dẫn cụ thể (dù luật đã có hiệu lực thi hành được 2 năm), hay một số nội dung vướng mắc về chính sách phát sinh trong quá trình tổ chức thực hiện.

Nhận định tình trạng lạm dụng để trục lợi quỹ BHXH, bảo hiểm thất nghiệp vẫn còn diễn biến phức tạp, nợ đọng vẫn lớn, thay mặt Chính phủ, Bộ Lao động, Thương binh & Xã hội đã kiến nghị Quốc hội sớm có hướng dẫn trong việc thực thi pháp luật về lao động đối với những nội dung liên quan đến đóng và hưởng BHXH; đặc biệt, tiếp tục nghiên cứu bổ sung vào Bộ luật Hình sự tội trốn đóng BHXH; tội chiếm dụng tiền BHXH của người lao động trong thời gian dài, đã bị xử phạt hành chính nhưng tiếp tục vi phạm.