Lấp sông Đồng Nai là vi phạm nghiêm trọng Luật Tài nguyên nước

GS Vũ Trọng Hồng - nguyên Thứ trưởng Bộ Thủy lợi,  Chủ tịch Hội Thủy lợi Việt Nam: Tỉnh Đồng Nai không có quyền cho san lấp dòng sông

San lấp sông sẽ ảnh hưởng đến hạ du, làm thay đổi dòng chảy, gây xói lở. Chưa kể, nếu lấp sông để xây dựng khu đô thị, khi dự án hoàn thiện và đưa vào sử dụng sẽ có lượng chất thải không nhỏ xả xuống dòng sông, gây ô nhiễm nguồn nước. Tỉnh Đồng Nai được quyết định nhiều vấn đề trong phạm vi của tỉnh nhưng đụng đến dòng sông là đụng đến cộng đồng dân cư. Do vậy, tỉnh Đồng Nai phải tham vấn ý kiến cộng đồng dân cư trong phạm vi lưu vực, đồng thời phải xin phép Bộ Tài nguyên – Môi trường. Nếu đạt được sự đồng thuận mới được phép triển khai dự án. 

Dừng ngay việc lấp sông để tham vấn ý kiến nhiều chiều

Theo Mạng lưới sông ngòi Việt Nam (VRN), sông Đồng Nai đang phải chịu những mất mát không thể hoán đổi từ việc phát triển thủy điện cũng như các khu công nghiệp và đô thị ven sông. Việc để Công ty Toàn Thịnh Phát tiếp tục triển khai dự án sẽ một lần nữa đẩy sông Đồng Nai vào tình trạng tồi tệ hơn về môi trường, sinh thái cũng như sự phát triển bền vững của cả lưu vực.

Dự án thực chất là công trình lấn sông khi tổng diện tích dự án là 8,4ha thì đã chiếm 7,72ha đất ngập nước ven sông và mặt nước sông. VRN kiến nghị UBND tỉnh Đồng Nai rút lại quyết định cấp phép xây dựng dự án của Công ty Toàn Thịnh Phát để nghiên cứu một cách thấu đáo các tác động cũng như tham vấn ý kiến rộng rãi của các bên liên quan. 

Phản hồi của tỉnh Đồng Nai: “Lấp sông không ảnh hưởng xấu đến sự thay đổi dòng chảy”?!

Sau nhiều ngày im lặng trước việc san lấp, thu hẹp dòng chảy trên đoạn dài 1,3km sông Đồng Nai để làm dự án, chiều 24/3, UBND tỉnh Đồng Nai đã chính thức lên tiếng về “Dự án cải tạo cảnh quan và phát triển đô thị ven sông Đồng Nai tại phường Quyết Thắng, TP Biên Hòa, tỉnh Đồng Nai”.

Theo Phó Chủ tịch UBND tỉnh Đồng Nai Nguyễn Thành Trí, quy hoạch chi tiết 1/500 đối với địa bàn phường Quyết Thắng, TP Biên Hòa đã được tỉnh Đồng Nai phê duyệt từ tháng 12/1997. Quá trình triển khai quy hoạch, tỉnh Đồng Nai đã cho lập dự án một số đoạn bờ kè và công viên ven sông tại khu vực này. Tuy nhiên, chỉ với 2 dự án thành phần đã phải giải tỏa 120 hộ dân với chi phí bồi thường chiếm 67% tổng chi phí. Do đó các dự án này chưa được thực hiện do khó khăn về ngân sách và gây xáo trộn đến đời sống người dân. Toàn bộ đoạn bờ sông từ đường Cách Mạng Tháng 8 đến sông Đồng Nai đều là công trình và nhà dân, người dân không được tiếp cận, thụ hưởng môi trường cảnh quan ven sông.

Kết quả nghiên cứu sông Đồng Nai của địa phương cho thấy, đoạn phía thượng nguồn thuộc phường Bửu Long, mặt sông rộng 210m, mở rộng dần về phía hạ du. Đoạn rộng nhất lòng sông lấn sâu vào phía bờ ở phường Quyết Thắng, rộng tới 800m tại khu vực Công ty cấp nước Đồng Nai, sau đó sông chia 2 nhánh; nhánh nhỏ là sông Cái bao quanh cù lao Hiệp Hòa có chiều rộng lòng sông khoảng 110m; nhánh chính chảy về hạ du có chiều rộng 235m tại khu vực cầu Ghềnh.

Với đặc điểm này, theo Phó Chủ tịch Nguyễn Thành Trí là có thể nghiên cứu xây dựng bờ kè lấn sông ở đoạn lòng sông lấn sâu vào bờ đoạn từ trụ sở Sở GD – ĐT đến đình Phước Lư. Tháng 1/2008, UBND tỉnh Đồng Nai đã giao Sở Nông nghiệp và Phát triển nông thôn ký hợp đồng với Viện Khoa học thủy lợi miền Nam để tiến hành khảo sát, đánh giá tác động dòng chảy theo mục tiêu xây kè lấn sông nêu trên.

Kết quả khảo sát, đánh giá được Viện Khoa học thủy lợi miền Nam đưa ra tháng 12/2008 cho thấy việc chỉnh trị bờ trái sông Đồng Nai đoạn từ cầu Hóa An tới cầu Ghềnh theo các phương án trên không ảnh hưởng đến vùng dự án và khu vực lân cận. Việc xây dựng các công trình lấn sông theo các phương án 50m, 75m, 100m ở đoạn này đều không làm thay đổi đáng kể về chế độ thủy lực dòng chảy; không làm ảnh hưởng xấu đến sự thay đổi dòng chảy và tác động đến các đoạn bờ lân cận.

Bên cạnh việc xem xét của các sở, ngành về kết quả này, tỉnh Đồng Nai cũng đã mời Viện Thủy lợi và Môi trường – Trường Đại học Thủy lợi cùng thẩm tra và đã thống nhất kết quả trên. Từ căn cứ này, tháng 12/2009, UBND tỉnh Đồng Nai đã phê duyệt báo cáo đánh giá dòng chảy, trong đó kết luận: Việc xây dựng công trình lấn sông trên đoạn này với các phương án 50m, 75m và 100m không làm thay đổi đáng kể về chế độ thủy lực dòng chảy của đoạn sông; không gây ảnh hưởng xấu tới dòng chảy và tác động đến các đoạn bờ lân cận. 

Về chủ dự án là Công ty Toàn Thịnh Phát, căn cứ quy hoạch được duyệt tại phường Quyết Thắng, từ tháng 3/2011, DN này đã có văn bản đề nghị được đầu tư vào khu vực này. Sau khi được các sở, ngành chức năng thẩm tra, đánh giá theo trình tự thủ tục và trình UBND tỉnh, tập thể thường trực UBND tỉnh đã họp và thống nhất, có văn bản báo cáo Ban Thường vụ Tỉnh ủy vào tháng 8/2011.

Ngày 8/9/2011, Tỉnh ủy Đồng Nai cũng đã có văn bản phản hồi, trong đó thống nhất chủ trương giao dự án cho DN này làm chủ đầu tư. Đồng thời Tỉnh ủy yêu cầu nghiên cứu, cải tạo khu vực đồng bộ cho phù hợp, tạo không gian hiện đại cho đoạn bờ sông này cũng như tính toán kết nối không gian với các phường ven sông khác. Từ căn cứ này, tháng 11/2011, UBND tỉnh Đồng Nai đã có văn bản chấp thuận cho Công ty Toàn Thịnh Phát được tiến hành đầu tư.

Theo Phó Chủ tịch UBND tỉnh Đồng Nai Nguyễn Thành Trí, trong quá trình triển khai quy hoạch, tháng 12/2011 phường Quyết Thắng cũng đã tổ chức lấy ý kiến người dân về thực hiện quy hoạch. Các cuộc họp này người dân đều thống nhất đẩy nhanh việc thực hiện quy hoạch, chỉ đề nghị quan tâm đến người dân có đất trong quy hoạch. Tổng diện tích quy hoạch cho khu vực này rộng hơn 15ha, trong đó khu vực hiện hữu gần 4,8 ha và khu vực đầu tư mới hơn 10,2 ha và diện tích các công trình xây dựng chỉ chiếm 15%; diện tích cây xanh 18%; diện tích đường nội bộ và đậu xe 21% còn lại hơn 45% là đất giao thông công cộng.

Trong quá trình chấp thuận đầu tư, tỉnh Đồng Nai cũng đã thỏa thuận với Cục Đường thủy nội địa và tiến hành một loạt công đoạn khác. Trong đó theo ông Trí, vị trí đầu bơm cấp nước cho TP Hồ Chí Minh nằm cách dự án hơn 1km về thượng nguồn, hoàn toàn không bị ảnh hưởng bởi dự án.

Đ.Thắng