Vì sao hầm đường bộ Hà Nội thành hầm… chứa nước?

"Làm đúng quy trình" nhưng vẫn ngập

Một giờ sau cơn mưa sáng 13/7, hầm đường bộ Kim Liên có đoạn ngập sâu 1m. Xe máy qua hầm ngập tới yên, ôtô con chết máy, xe khách 24 chỗ ngồi cũng sặc nước. Giao thông qua hầm đình trệ, nhằm đảm bảo cho người dân lưu thông an toàn, Sở Giao thông vận tải đã phải đóng cửa hầm trong 1 giờ để bơm thoát nước.

Ông Nguyễn Sỹ Bảo, Giám đốc Ban Quản lý Dự án trọng điểm Hà Nội (chủ đầu tư dự án hầm Kim Liên) khẳng định, hệ thống tiêu thoát của hầm đã được thi công đúng thiết kế, có thể chịu được trận mưa như ngày 13/7 và cả trận mưa lớn hơn. "Nếu vận hành hết công suất trạm bơm, sẽ không có chuyện hầm bị ngập", ông Bảo nói.

Đường hầm Kim Liên biến thành… sông (Ảnh: Chí Hiếu).

Theo tìm hiểu của chúng tôi, hệ thống thoát nước của hầm Kim Liên do Viện Thiết kế cầu hầm và kết cấu Nhật Bản (JBSI) thực hiện. Hầm được bố trí ba máy bơm thường trực và một máy dự phòng. Các máy bơm hoạt động lần lượt tùy theo mực nước ngập trong hầm. Hệ thống thu nước từ các đường gom hai bên sẽ đưa nước xuống hầm bơm và dẫn tới trạm bơm đặt trong Công viên Thống Nhất cạnh đó. Trạm bơm hoạt động hoàn toàn tự động và bơm nước ra sông Sét theo cống Nam Khang. Công suất thiết kế của hệ thống bơm tiêu nước đảm bảo cho cường độ mưa 175mm/giờ, nghĩa là lớn hơn rất nhiều so với trận mưa vừa qua (159mm/2giờ).  

Vẫn điệp khúc: ngập… trong giới hạn cho phép!

Khi được hỏi, vậy đơn vị quản lý rút ra bài học và có những giải pháp đối phó gì trong những trận mưa lớn tiếp theo (nhất là trong mùa mưa bão, sẽ có những cơn mưa với cường độ lớn khó đoán định), ông Nguyễn Khắc Thành, Giám đốc Công ty Công trình giao thông Hà Nội thông tin: Sau trận mưa 13/7, UBND thành phố có quyết định chuyển hệ thống thoát nước của hầm về cho Công ty Thoát nước Hà Nội tiếp quản từ 25/7. Ông Thành cho hay, trong thời gian chờ bàn giao, để đối phó trận mưa trước mắt, Sở Giao thông đã chỉ đạo rút kinh nghiệm, tăng cường vệ sinh miệng cống, lưới chắn rác; cử thêm người túc trực ở cửa thu nước để chặn rác. "Dẫu vậy, nếu mưa tương tự, hầm có thể lại bị ngập vì cửa thu nước chỉ có thế, khó có thể làm lớn hơn. Song mức độ ngập vẫn nằm trong… giới hạn cho phép". "Giới hạn cho phép" theo ông Thành, nghĩa là bên ngoài đường ngập hơn 2 giờ mới rút hết, thì trong hầm sẽ mất khoảng hơn nửa giờ để tiêu thoát.

Cách hầm Kim Liên khoảng 15km về phía Tây, hầm cơ giới trên đường Láng- Hòa Lạc (vừa được đặt tên là Đại lộ Thăng Long cho tương xứng quy mô, độ hoành tráng của tuyến đường) còn ngập sâu hơn. 72 giờ sau cơn mưa ngày 13/7 vừa qua, xe cộ qua đây vẫn phải lội nước bì bõm, chết máy. Ông Hồ Ngọc Loan, Phó Tổng giám đốc Ban Quản lý dự án Thăng Long (chủ đầu tư) cho biết, đến tối 16/7 mới bơm thoát hết nước.

Lý giải nguyên nhân hầm ngập, ông Loan cho biết: Hầm chưa chính thức thông xe mà chỉ thông xe tạm để đảm bảo bức xúc về giao thông. Trạm bơm chính chưa hoàn thiện, hố ga chưa kín, nước từ dải phân cách chảy vào gây ngập. Chủ đầu tư phải xử lý bằng cách bịt kín hố ga, dùng bơm (được dùng cho thi công công trình) bơm hút nước ra ngoài.

Tiến sĩ Khuất Việt Hùng -  Phó Viện trưởng,Viện Quy hoạch và Quản lý giao thông vận tải cho biết: Hệ thống thoát nước đối với các công trình giao thông ngầm cần phải đảm bảo cả tiêu thoát nước tự nhiên và sử dụng bơm đối với các trường hợp mưa quá lớn. Để xảy ra tình trạng có mưa lớn là đường hầm lại ngập, là do đơn vị quản lý khai thác chưa làm tròn trách nhiệm, chứ không phải do lỗi thiết kế. Ông Hùng lý giải, hệ thống thoát nước của các đường hầm qua thời gian thường bị bụi và các vật thải che lấp, khi gặp cơn mưa với cường độ lớn, nước sẽ không kịp thoát qua các miệng cống thì sẽ gây ngập lụt. Nếu để hiện tượng ngập nước trong hầm lâu, chất lượng cũng như khả năng khai thác của công trình sẽ bị ảnh hưởng. Vì vậy, để đảm bảo khả năng vận hành của hệ thống bơm nước trong hầm xe cơ giới, đơn vị khai thác nên thường xuyên vệ sinh hệ thống này.

Tiến sĩ Doãn Minh Tâm - Viện trưởng Viện Khoa học và Công nghệ Giao thông vận tải: Có sai sót ở khâu nào đó Tiến sĩ Doãn Minh Tâm. Nói về công nghệ làm đường hầm, chúng ta có thừa khả năng nên việc vận hành nó không phải là điều khó khăn. Mặc dù ai cũng biết, do đặt dưới đất thường chịu nhiều tác động, nhưng không vì thế mà cứ mưa lớn là ngập. Đối với hầm Kim Liên, do không phải là đơn vị trực tiếp tham gia trong bất cứ công đoạn nào nên rất khó để đưa ra nhận định cụ thể là sai ở đâu. Nhưng với kinh nghiệm của mình, tôi nghĩ chắc chắn phải có sai sót ở khâu nào đó, chứ không có chuyện từ khi thông xe đến nay đã 3 lần bị ngập. Vì về nguyên lý khi thiết kế, ngoài lượng mưa thì phải xét đến diện tích tụ nước đổ về hầm, lượng nước nhiều hay ít phải được tính toán cẩn thận, tỉ mỉ, như thế mới không xảy ra sai sót. Trách nhiệm này thuộc về Ban Quản lý dự án hoặc đơn vị quản lý hiện tại. Còn về đường hầm Láng - Hòa Lạc, sau trận mưa ngày 13/7, đơn vị thực hiện đã cho hoàn thiện trạm bơm chính. Liệu hầm còn bị ngập hay không thì phải chờ thời gian trả lời vì từ hôm đó đến nay chưa có trận mưa lớn nào xảy ra. Thực tế, đối với các công trình ngầm trên thế giới không nơi nào có tình trạng mỗi khi mưa phải đóng cửa đường hầm để bơm nước.