Miền Tây mong ngóng mùa nước nổi
Người dân đồng bằng sông Cửu Long (ĐBSCL) đang nôn nóng chờ đợi mùa nước nổi (nước lũ) lý tưởng sau nhiều năm lũ nhỏ hoặc không có lũ. Các chuyên gia dự báo năm nay ĐBSCL sẽ có lũ trung bình và cao hơn 2 năm qua.
Theo Đài Khí tượng thủy văn khu vực Nam Bộ, trong 3 tháng tới, mực nước tại các trạm đầu nguồn sông Cửu Long, nội đồng vùng Đồng Tháp Mười và Tứ Giác Long Xuyên sẽ lên nhanh. Dự báo trong tháng 10, lũ đầu nguồn sông Cửu Long khả năng đạt đỉnh, sau đó xuống dần. Từ giữa tháng 11 đến tháng 12, mực nước tại các trạm sẽ xuống nhanh và chuyển sang chế độ triều.
Trong khi đó, Viện Quy hoạch thủy lợi Miền Nam cũng đưa ra nhận định tương tự, đỉnh lũ chính vụ năm nay có khả năng xuất hiện vào nửa đầu tháng 10. Đỉnh lũ chính vụ trên dòng chính khu vực đầu nguồn ĐBSCL được dự báo ở mức cao nhất đạt 3,5m tại Tân Châu-An Giang (tương đương mức báo động (BĐ) 1, cao hơn đỉnh lũ năm 2023 là 0,41m). Đỉnh lũ tại Châu Đốc-An Giang đạt 3,2m (cao hơn mức BĐ1 là 0,2m, xấp xỉ hoặc cao hơn đỉnh lũ năm 2023 là 0,27m). Khu vực trung tâm, mực nước dự báo ở mức cao nhất tại trạm Cần Thơ trên sông Hậu đạt 2,13m (cao hơn mức BĐ 3 và đỉnh lũ TBNN là 0,13m). Tại trạm Mỹ Thuận- Vĩnh Long là 2,15m, cao hơn BĐ3 là 0,25m và cao hơn đỉnh lũ TBNN 0,25m.
Theo số liệu thống kê, trước năm 2000, ĐBSCL thường xuyên đối mặt với lũ lớn. Trung bình hai năm có một năm lũ vượt mức BĐ 3, với mực nước tại Tân Châu (An Giang) vượt quá 4,2m. Đỉnh điểm là giai đoạn 2000-2002, ĐBSCL chứng kiến những trận lũ lịch sử, trong đó có năm đỉnh lũ tại Tân Châu vượt ngưỡng 4,75m. Tuy nhiên, xu hướng này đã thay đổi đáng kể trong khoảng 12 năm gần đây. Lũ lớn trở nên hiếm hoi, với chỉ một lần xuất hiện vào năm 2011. Ngược lại, tần suất của lũ nhỏ và trung bình tăng lên rõ rệt. Đặc biệt, năm 2015 ghi nhận hiện tượng lũ cực nhỏ, một tình trạng hiếm gặp trong lịch sử. Sự thay đổi này có thể được quy cho nhiều yếu tố, bao gồm biến đổi khí hậu, việc xây dựng đập thủy điện ở thượng nguồn và các hoạt động phát triển kinh tế - xã hội trong khu vực. Điều này đặt ra những thách thức mới cho công tác quản lý nước và nông nghiệp ở ĐBSCL, đòi hỏi chiến lược thích ứng linh hoạt đảm bảo phát triển bền vững trong tương lai.
Thạc sĩ Kỷ Quang Vinh, nguyên Chánh Văn phòng Công tác biến đổi khí hậu TP Cần Thơ, đã cung cấp thông tin quan trọng về tình hình lũ ở ĐBSCL. Ông chỉ ra rằng mực nước tại Tân Châu trên sông Tiền là chỉ số quan trọng để đánh giá mức độ lũ. Theo ông Vinh, mùa lũ ở ĐBSCL thường kéo dài từ tháng 7 đến tháng 11, với đỉnh lũ vào tháng 10. Tuy nhiên, trong những năm gần đây, khu vực này chỉ trải qua lũ nhỏ hoặc thậm chí không có lũ. Nguyên nhân chính được xác định là do biến đổi khí hậu làm thay đổi lượng mưa và việc xây dựng các đập thủy điện ở thượng nguồn làm gián đoạn dòng chảy tự nhiên. Đáng chú ý, ông Vinh nhận định rằng mùa mưa năm nay có lượng mưa dồi dào hơn so với những năm trước. Dự báo từ nay đến cuối năm, lượng mưa sẽ tiếp tục bổ sung đáng kể vào dòng chảy. Điều này làm tăng khả năng mực nước lũ năm nay sẽ cao hơn so với những năm gần đây. Nhận định này của ông Vinh mang lại hy vọng về một mùa lũ thuận lợi, có thể mang lại lợi ích cho nông nghiệp và hệ sinh thái ĐBSCL sau nhiều năm hạn hán và thiếu nước.
Còn theo PGS-TS Lê Anh Tuấn (Trường ĐH Cần Thơ), mực nước tại các trạm đang dâng lên do mưa ở hạ lưu sông Mê Kông và đập thuỷ điện thượng nguồn đang xả nước. Những tháng cuối năm, mưa bão và áp thấp nhiệt đới tăng lên rất nhiều do hiện tượng El Nino chuyển sang La Nina, chắc chắn gây mưa nhiều và bổ sung nguồn nước vào dòng chảy. “Tôi cho rằng lũ ở ĐBSCL ở mức trung bình và cao hơn 2 năm qua nhưng điều này còn tùy thuộc vào sự vận hành của các đập thuỷ điện”, PGS-TS Lê Anh Tuấn nhận định.