Tạo điều kiện tốt nhất để người được đặc xá tái hòa nhập cộng đồng

1. Trại giam Gia Trung đứng chân trên địa bàn 4 xã: Hà Ra, Ayun, Đăk Ta Ley và Đăk Jơ Ta (huyện Mang Yang, tỉnh Gia Lai). Những năm qua, công tác giáo dục pháp luật, tư tưởng cho phạm nhân luôn được đơn vị chú trọng. Đơn vị đã tập trung tuyên truyền, giáo dục gắn với dạy nghề, rèn luyện kỹ năng tái hòa nhập cộng đồng nhằm giúp phạm nhân nhận thức được lỗi lầm, quyết tâm hoàn lương.

Tháng 5/2022, Trại giam Gia Trung đã phối hợp với Tỉnh Đoàn và Hội Liên hiệp Thanh niên Việt Nam tỉnh Gia Lai tổ chức chương trình Thầy thuốc trẻ tình nguyện vì sức khỏe cộng đồng năm 2022 nhằm chăm sóc sức khỏe hậu COVID-19 và thắp sáng ước mơ thanh niên hoàn lương. Tại chương trình, các y-bác sĩ đã khám bệnh, phát thuốc miễn phí cho 200 phạm nhân và tặng quà cho 50 phạm nhân đang chấp hành án tại đơn vị. Cùng với đó, đơn vị cũng đã triển khai nhiều chương trình có ý nghĩa, thiết thực như: “Thắp sáng ước mơ vì ngày mai tươi sáng”, “Tuyên dương thanh niên hoàn lương tiến bộ”, “Thắp sáng ước mơ hoàn lương”; tổ chức tư vấn pháp luật, giao lưu văn hóa, văn nghệ cho phạm nhân…

Trần Văn Luyện (SN 1986, quê tỉnh Gia Lai) đang chấp hành án tại Trại giam Gia Trung về tội “Giết người” với mức án 9 năm tù. Luyện cho biết: “Tôi được các cán bộ giáo dục, tư vấn pháp luật nên đã hiểu được hành vi nông nổi, bồng bột của mình trước đây là hoàn toàn sai. Thời gian chấp hành án, tôi được các cán bộ dạy học nghề làm chén và nghề mộc, tay nghề đã vững vàng, có thể kiếm sống bằng chính sức lực của mình”.

Đợt đặc xá dịp Quốc khánh 2/9 năm nay, Trại giam Gia Trung đã đề nghị đặc xá cho 69 trường hợp. Các trường hợp được đề nghị đặc xá đều đảm bảo các tiêu chí: Cải tạo tốt, thực hiện xong các hình phạt bổ sung, có nơi cư trú rõ ràng…

Ngày 25/8 vừa qua, Trại giam Gia Trung đã phối hợp với Công an huyện Mang Yang tổ chức thu nhận hồ sơ cấp CCCD cho các phạm nhân được đề nghị đặc xá tha tù trước thời hạn dịp 2/9 năm 2022. Những hồ sơ đề nghị cấp CCCD của các phạm nhân sẽ được Cục Cảnh sát QLHC về TTXH ưu tiên làm nhanh để kịp thời cấp cho các phạm nhân đúng vào dịp triển khai quyết định đặc xá đợt 2/9 này. Đơn vị còn tổ chức còn tuyên truyền, giới thiệu về những giá trị, tiện ích mà thẻ căn cước công dân gắn chíp điện tử mang lại.

Nguyễn Thị Tuyết Uyên (SN 1973, quê tỉnh Phú Yên) là 1 trong 2 phạm nhân nữ được đề nghị đặc xá dịp 2/9. Quá trình chấp hành án phạt tù 7 năm 6 tháng về tội “Buôn bán trái phép chất ma túy”, phạm nhân Uyên luôn được cán bộ quản giáo Trại giam Gia Trung đặc biệt quan tâm, giúp đỡ do sức khỏe yếu.

Phạm nhân Uyên cho hay: “Tôi cùng các phạm nhân được đề nghị đặc xá đã được trại giam tổ chức làm CCCD. Tất cả chúng tôi đều rất vui mừng, cảm ơn Ban Giám thị rất nhiều”, phạm nhân Uyên nói thêm.

Đại tá Đào Ngọc Sỹ, Giám thị Trại giam Gia Trung thông tin: 100% phạm nhân đang chấp hành án tại đơn vị đã được tiêm 4 mũi vaccine phòng COVID-19. Đơn vị cũng liên hệ với Thư viện tỉnh Gia Lai duy trì thường xuyên hơn 3.000 đầu sách để các phạm nhân đọc, tìm hiểu nhằm nâng cao kiến thức xã hội và các quy định pháp luật. Đối với việc đề nghị những người được đặc xá, tại đơn vị, quy trình bình chọn, xét duyệt được thực hiện rất rõ ràng, chặt chẽ; kiên quyết không để lọt người đủ điều kiện, không đưa người không đủ điều kiện vào danh sách đề nghị đặc xá.

2. Chúng tôi đến Trại tạm giam Công an tỉnh Lai Châu vào một ngày cuối tháng Tám. Vừa bước chân qua cánh cổng của Trại tạm giam, phía trong là khuôn viên rợp mát bóng cây, xua tan đi cái nắng nóng oi nồng của miền Tây Bắc. Dẫn chúng tôi vào trong khu vực nhà tạm giam nơi cải tạo các phạm nhân, Trung tá Trần Xuân Dũng, Phó Giám thị từ tốn giải thích cho chúng tôi về hàng cây xoài được anh và các phạm nhân trong trại trồng vài năm trước, giờ đã ra trái ngọt. “Năm nào cũng vậy, cứ mỗi dịp đặc xá, cán bộ Trại tạm giam đều chuẩn bị ít trái cây từ vườn cây trong trại gửi tặng những phạm nhân được đặc xá để họ mang về làm quà cho gia đình” - Trung tá Trần Xuân Dũng cho biết.

Trong dịp đặc xá năm nay, Trại tạm giam Công an tỉnh Lai Châu có 4 trường hợp phạm nhân đủ tiêu chuẩn để được đề nghị đặc xá. Phạm nhân Trịnh Đức Liêm (SN 1981, nhà ở TP Lai Châu) là một trong số những phạm nhân được đề nghị đặc xá dịp này. Khi được hỏi về cảm xúc chuẩn bị đến ngày được trở về, phạm nhân Trịnh Đức Liên không giấu được niềm vui. Cách đây gần 3 năm, khi đang làm cán bộ ngân hàng ở Lai Châu, do hám lợi, Liêm đã cùng với một số đối tượng gây ra vụ án thiếu trách nhiệm gây hậu quả nghiêm trọng, làm thất thoát cho Nhà nước số tiền hơn 8 tỷ đồng. Bản án 3 năm tù giam mà Liêm phải chịu là khoảng thời gian cải tạo để Liêm nhìn nhận lại sai lầm của bản thân. Trong gần 3 năm qua, cứ mỗi khi nghĩ lại những việc mình làm, Liêm không khỏi dày vò bản thân với nỗi ân hận khôn nguôi.

Cũng giống như Liêm, phạm nhân Lò Anh Tuấn (SN 1989, ở TP Lai Châu) thụ lý án 3 năm tù về tội thiếu trách nhiệm gây hậu quả nghiêm trọng. Trong chuỗi sai phạm của vụ án đó, Liêm và Tuấn cùng bị tòa tuyên án và thụ lý án tại Trạm tạm giam Công an tỉnh Lai Châu. Từ một nhân viên ngân hàng với gia đình cơ bản, chỉ vì lòng tham và sự tắc trách, thiếu trách nhiệm, cả Tuấn và Liêm đã bị bắt giữ, chịu sự trừng phạt của pháp luật. Những ngày mới vào trại, cả Tuấn và Liêm khá suy sụp. Tuy nhiên, được sự động viên của các cán bộ quản giáo cũng như gia đình, Tuấn và Liêm đã chăm chỉ, phấn đấu cải tạo thật tốt để sớm có cơ hội được giảm án, trở về với gia đình, vợ con.

Chung nỗi day dứt và ân hận khi nhắc đến tội danh của mình, phạm nhân Nguyễn Văn Luận (SN 1992 ở huyện Bảo Thắng, tỉnh Lào Cai) thụ lý án 30 tháng tù giam về tội gây rối trật tự công cộng. Khi trò chuyện với chúng tôi, Luận khá ít nói, nhưng nhắc đến vợ con, phạm nhân này nghẹn giọng lại. Hình ảnh người vợ trẻ bế, dắt hai đứa con nhỏ đi làm nương cứ xoáy vào trong tâm trí của Luận. “Nếu như không vì một giây phút bốc đồng, nghĩ cạn, em đã được ở nhà chăm lo cho vợ con. Được đặc xá trở về nhà, em sẽ cố gắng làm việc thật chăm chỉ bù đắp lại cho vợ con và cũng là để trả nghĩa các cán bộ đã giúp em nhận ra lỗi lầm trong suốt quá trình cải tạo tại trại” - Luận ngậm ngùi.

Thông tin với PV, Trung tá Trần Xuân Dũng cho biết, để chuẩn bị cho đặc xá, Trại tạm giam đã công bố niêm yết công khai những quy định liên quan đến tiêu chuẩn, điều kiện được xét đặc xá ở các phân trại cho phạm nhân nắm được, bình bầu những người đủ điều kiện. Ban Giám thị Trại tạm giam cũng tổ chức thành lập Hội đồng xét đề nghị đặc xá của trại và rà soát kỹ tất cả các trường hợp đủ điều kiện nằm trong diện được đề nghị đặc xá để trình các cấp xét duyệt, đảm bảo không để sót lọt bất cứ trường hợp nào đủ điều kiện. Từng phạm nhân được đánh giá, phân loại, nhận xét, qua đó đã rà soát được 4 phạm nhân có đủ điều kiện để trình Hội đồng tư vấn đặc xá Trung ương xét đặc xá.

Cùng với đó, Trại tạm giam cũng tổ chức tuyên truyền, niêm yết công khai những quy định về đặc xá tại các phân trại để những phạm nhân hiện đang bị giam giữ hiểu được chính sách khoan hồng của Đảng và Nhà nước, từ đó có thêm động lực, niềm tin, phấn đấu, cố gắng cải tạo thật tốt để sớm trở về với gia đình, chuộc lại những lỗi lầm đã gây ra trong quá khứ.

Để chuẩn bị cho ngày đặc xá cũng như tạo điều kiện tốt nhất cho những phạm nhân được đặc xá có thêm điều kiện trở về, tái hòa nhập cộng đồng, Ban Giám thị Trại tạm giam Công an tỉnh Lai Châu đã phối hợp với các phòng chức năng của Công an tỉnh tổ chức cấp CCCD gắn chip cho số phạm nhân này. Cùng với đó, 100% các phạm nhân được hỗ trợ tư vấn hướng nghiệp, học nghề và giới thiệu việc làm khi có nhu cầu. Trại tạm giam cũng thông tin đến các cơ quan chức năng có liên quan và chính quyền sở tại nơi những phạm nhân này có địa chỉ cư trú để phối hợp quản lý, giúp đỡ khi họ trở về với gia đình, cộng đồng.

Cũng theo Trung tá Trần Xuân Dũng, trại còn mở các lớp học liên quan đến một số luật cơ bản, những quyền và nghĩa vụ của công dân và các quy định đối với người được đặc xá, tha tù… cho các phạm nhân trong trại. Bên cạnh đó, phối hợp tuyên truyền về HIV/AIDS, dịch COVID-19, bệnh đậu mùa khỉ… cho các phạm nhân chuẩn bị được đặc xá để họ chủ động phòng ngừa. Ngoài ra, các cán bộ trong trại cũng tuyên truyền, nói chuyện thời sự về những vấn đề liên quan đến tình hình kinh tế - xã hội của đất nước, của tỉnh Lai Châu…, giúp cho các phạm nhân được đặc xá có thêm kiến thức, thông tin, là hành trang để họ tái hòa nhập cộng đồng, trở về nẻo thiện, làm lại cuộc đời, chuộc lại những lỗi lầm đã gây ra trong quá khứ.

3.Một ngày cuối tháng 8/2022, có mặt tại Trại giam Thanh Cẩm, đóng tại địa bàn xã Cẩm Thành, huyện Cẩm Thủy (Thanh Hóa), chúng tôi có dịp chứng kiến không khí vui tươi, rộn ràng của các phạm nhân trước ngày đặc xá. Trên khoảng sân trước nhà ăn thuộc phân trại số 1, tiết mục văn nghệ hát múa cùng cờ đỏ sao vàng đang được các phạm nhân hăng say luyện tập. Ở khu vực hội trường phân trại, một nhóm phạm nhân khác phụ trách trang trí, căn chỉnh hoàn thiện tấm maket cho lễ đặc xá. Trong các phân xưởng, từng tổ đội phạm nhân đang thoăn thoắt cắt may, đóng khuy những chiếc túi xách, những chiếc áo ấm... cho đơn hàng vừa nhận. Nếu không tận mắt chứng kiến, khó có thể nghĩ rằng những sản phẩm xinh xắn ấy được tạo nên bởi bàn tay những người từng mắc lỗi lầm.

May mắn được đề nghị đặc xá dịp này, phạm nhân Nguyễn Văn Thắng (SN 1998), Yên Châu, Sơn La chia sẻ: Trong một lần uống rượu say (tháng 8/2019), trên đường đi về nhà, Thắng đã gây án sau đó phải chịu hình phạt 6 năm tù giam. Thời gian đầu vào trại, cũng như nhiều phạm nhân khác, Thắng buồn rầu, chán nản, tâm trạng rối bời bất an... Tuy nhiên, được sự quan tâm, động viên và giáo dục của cán bộ quản giáo, quá trình cải tạo tại Trại giam Thanh Cẩm, Thắng thực hiện tốt mọi quy định, quy chế nơi giam giữ, tích cực lao động sản xuất vượt định mức, chỉ tiêu được giao, dịp Tết Nguyên đán 2022, Thắng được giảm án 9 tháng và đợt này được đề nghị xét đặc xá, tha tù trước thời hạn. “Ở đây các em phạm nhân được đào tạo nghề thủ công (may túi dùng trong siêu thị, đan cói, may túi xách, may quần áo, thợ xây, cơ khí...), nghề nào em cũng thuần thục cả rồi. Từ khi được giảm án rồi được đề nghị xét đặc xá, em mong ngóng, chờ đợi đếm từng ngày đoàn tụ với gia đình, vợ con và tự hứa với bản thân là không tái phạm lần nào nữa”, phạm nhân Nguyễn Văn Thắng bày tỏ.

Đang chấp hành án phạt tù 60 tháng về tội “Lừa đảo chiếm đoạt tài sản”, phạm nhân Nguyễn Văn Phượng (SN 1963), quê quán Hưng Hà, Thái Bình là người lớn tuổi nhất trong đợt đề nghị xét đặc xá đợt 2/9 của Trại giam Thanh Cẩm. Thời gian chấp hành án của ông đang còn gần 2 năm nhưng nhờ cải tạo tốt, chấp hành nghiêm quy định trong thời gian thụ án, hoàn thành vượt mọi chỉ tiêu được giao, ông được hưởng chính sách khoan hồng của Đảng, Nhà nước trong đợt đặc xá này. “Chính sách giảm án, tha tù của Đảng, Nhà nước là mục tiêu cho các phạm nhân phấn đấu trong quá trình cải tạo để sớm trở về với gia đình”, ông Phượng nói.

Trao đổi với phóng viên, Thượng tá Nguyễn Văn Hải, Phó Giám thị Trại giam Thanh Cẩm, cho biết: Chỉ tiêu xét đặc xá không giới hạn, nhưng tiêu chuẩn để phạm nhân được xét đặc xá được quy định rất chặt chẽ, các phạm nhân đủ điều kiện phải viết đơn xin đặc xá và xét duyệt qua nhiều vòng, có sự tham gia của nhiều cơ quan liên quan. Trong thời gian phạm nhân chờ Quyết định đặc xá chính thức của Chủ tịch nước, Ban Giám thị tổ chức quán triệt, giáo dục một số chuyên đề chính: Các chính sách quy định của pháp luật về tái hòa nhận cộng đồng, vay vốn kinh doanh, định hướng nghề nghiệp, hỗ trợ tìm kiếm việc làm; một số quy định của Luật giao thông đường bộ, đường thủy; các quy định về tái phạm, tái phạm nguy hiểm, xóa án tích; trách nhiệm với bản thân, gia đình, xã hội; kỹ năng vượt qua khó khăn, hòa nhập cộng đồng... Nhằm giúp phạm nhân được đề nghị xét đặc xác có những kỹ năng sống cơ bản, cần thiết để có thể vượt qua những khó khăn, mặc cảm, định kiến xã hội, sữa chữa lỗi lầm, hoàn lương hòa nhập với gia đình, cộng đồng và xã hội.

Đợt đặc xá 2/9 năm nay, Trại giam Thanh Cẩm có 17 phạm nhân được Hội đồng Tư vấn đặc xá họp xét duyệt hồ sơ, danh sách đề nghị Chủ tịch nước đặc xá tha tù trước thời hạn.