Vì sao hai bộ đều muốn “né” quản lý xăng dầu?
Bộ Công Thương thì muốn đưa việc quản lý điều hành xăng dầu về một đầu mối là Bộ Tài chính, ngược lại, Bộ Tài chính lại viện dẫn nhiều lý do cho rằng, để Bộ Công Thương thống nhất điều hành là hợp lý nhất.
Cơ quan nào quản lý sẽ phù hợp?
Bộ Công Thương vừa gửi các bộ, ngành lấy ý kiến về sửa đổi, bổ sung dự thảo Nghị định số 95/2021/NĐ-CP và Nghị định số 83/2014/NĐ-CP về kinh doanh xăng dầu với những sửa đổi quan trọng. Theo đó, liên quan đến ý kiến đề nghị giao một đầu mối quản lý đối với mặt hàng xăng dầu, Bộ Công Thương đưa ra 3 phương án gồm giữ nguyên như quy định hiện hành, giao hoàn toàn về Bộ Tài chính quản lý hoặc giao hoàn toàn về Bộ Công Thương quản lý.
Trên cơ sở đánh giá sơ bộ, đồng thời đánh giá ưu nhược điểm của từng phương án, Bộ Công Thương đề xuất lựa chọn phương án 2, tức là giao toàn bộ việc điều hành giá xăng dầu, tính toán các chi phí kinh doanh xăng dầu cho Bộ Tài chính chủ trì thực hiện. Bộ Công thương sẽ phối hợp theo chức năng, nhiệm vụ được giao.
Tuy nhiên, tại văn bản gửi Bộ Công Thương, Bộ Tài chính lại đề nghị Bộ Công Thương lựa chọn phương án 3 để báo cáo Chính phủ, đó là: Đối với nội dung điều hành giá xăng dầu và rà soát, hướng dẫn, tính toán các chi phí kinh doanh xăng dầu đưa về một đầu mối là Bộ Công Thương thực hiện. Các bộ, ngành khác theo chức năng nhiệm vụ được giao, thực hiện công tác quản lý nhà nước đối với mặt hàng xăng dầu theo quy định. Theo Bộ Tài chính, Bộ Công Thương thống nhất quản lý xăng dầu sẽ chủ động phương án điều hành trong những tình huống thiếu hụt, bất thường.
Về vấn đề này, Bộ Tài chính cũng đã có đánh giá và đề xuất cụ thể tại công văn số 11280/BTC-QLG ngày 1/11/2022. Theo lý giải của Bộ Tài chính, một số nhiệm vụ thuộc công tác điều hành giá xăng dầu như giám sát trích lập, sử dụng Quỹ Bình ổn giá; rà soát tính toán công bố các khoản định mức để tính giá cơ sở, đề nghị giao thống nhất về một đầu mối là Bộ Công Thương (là cơ quan chủ trì điều hành giá, quản lý các doanh nghiệp kinh doanh xăng dầu) để tránh phát sinh những bất cập trong khâu tổ chức thực hiện theo chỉ đạo của Thủ tướng Chính phủ (tại công văn số 3785/VPCP-KTTH ngày 25/10/2022), Bộ Tài chính chỉ thực hiện chức năng thanh, kiểm tra theo đúng quy định.
Bộ Công Thương là cơ quan quản lý nhà nước trong lĩnh vực kinh doanh xăng dầu; đồng thời là cơ quan chủ trì điều hành giá xăng dầu; tuy nhiên, một số nhiệm vụ thuộc công tác điều hành giá xăng dầu lại được phân công cho Bộ Tài chính như giám sát trích lập, sử dụng Quỹ Bình ổn giá; rà soát tính toán công bố các khoản định mức để tính giá cơ sở dẫn đến sự phân tán trong khâu tổ chức thực hiện. Vì vậy, Bộ Tài chính đề nghị sửa đổi Nghị định số 95/2021/NĐ-CP để giao thống nhất về một cơ quan quản lý nhà nước về kinh doanh xăng dầu, đồng thời là cơ quan điều hành giá xăng dầu để tăng tính chủ động, nâng cao hiệu quả hoạt động.
"Chính phủ sẽ cân nhắc, cơ quan nào sát nhất với chức năng nhiệm vụ, phù hợp nhất, hiệu quả nhất cho quá trình điều hành xăng dầu thời gian tới thì sẽ giao. Nếu Chính phủ tiếp tục giao Bộ Công Thương, Bộ Tài chính sẽ phối hợp tốt nhất. Trong trường hợp khác, Bộ Tài chính cũng luôn chấp hành phân công của Chính phủ. Giao cho cơ quan nào thì giá xăng, dầu vẫn phải điều hành tốt", ông Nguyễn Đức Chi, Thứ trưởng Bộ Tài chính chia sẻ với báo chí.
Bỏ hay giữ quỹ bình ổn giá?
Về một nội dung đáng chú ý đó là lấy ý kiến về việc nên giữ hay bỏ quỹ bình ổn giá xăng dầu. Hiện, Bộ Công Thương có đánh giá sơ bộ và đưa ra 3 phương án. Phương án 1 là giữ nguyên như hiện hành. Phương án 2 là tiếp tục giữ Quỹ bình ổn giá xăng dầu nhưng có sửa đổi theo hướng quy định nguyên tắc sử dụng Quỹ, giảm dần sự can thiệp của nhà nước về giá xăng dầu. Phương án 3 là bỏ Quỹ bình ổn giá. Bộ Công Thương cũng có đánh giá ưu nhược điểm của từng phương án, tuy nhiên chưa đề xuất lựa chọn phương án để báo cáo. Vì vậy, trong văn bản của mình, Bộ Tài chính đề nghị Bộ Công Thương - cơ quan chủ trì điều hành trích lập, sử dụng Quỹ bình ổn giá xăng dầu đánh giá để lựa chọn một phương án cụ thể, đồng thời lấy ý kiến của các cơ quan liên quan và đối tượng chịu tác động để hoàn thiện, báo cáo Chính phủ xem xét, quyết định.
Ngoài ra, theo quy định, Bộ Công Thương là cơ quan quản lý, cấp phép các thương nhân đầu mối, thương nhân phân phối xăng dầu; hướng dẫn thực hiện hoạt động kinh doanh, phân phối xăng dầu; hướng dẫn thực hiện hoạt động xuất khẩu, nhập khẩu, tạm nhập tái xuất, chuyển khẩu, gia công xuất khẩu xăng dầu và nguyên liệu; bảo đảm việc cung ứng xăng dầu được ổn định, đáp ứng nhu cầu xăng dầu trên địa bàn.
Với chức năng, thẩm quyền như vậy, Bộ Công Thương nắm được chi tiết các khâu tổ chức hoạt động, tình hình hoạt động sản xuất kinh doanh của các đơn vị; các chi phí cần thiết phát sinh để duy trì, phát triển hệ thống phân phối; tình hình cung cầu, diễn biến giá xăng dầu nguyên liệu và thành phẩm. Vì vậy, cơ quan chủ trì điều hành giá cơ sở xăng dầu có thể chủ động xác định chính xác và tính toán các yếu tố hình thành giá cơ sở và công bố điều hành; chủ động phương án điều hành trong những tình huống thiếu hụt, bất thường.
Bộ Tài chính cho rằng, việc giao thống nhất nhiệm vụ về giá về Bộ Công Thương sẽ giúp cơ quan chủ trì điều hành giá nắm bắt bản chất của các yếu tố hình thành giá cơ sở để điều hành giá xăng dầu phù hợp với thực tế phát sinh cũng như tăng cường công tác giám sát đối với chi phí thực hiện của các thương nhân.
Việc phân tán như hiện nay làm phát sinh thêm quy trình và gây khó khăn cho cơ quan điều hành giá vì giá cơ sở là tổng hòa của các yếu tố hình thành giá, không chỉ đơn giản là việc quyết định tăng/giảm giá tại thời điểm điều hành giá. Cũng tại văn bản này, Bộ Tài chính cũng đề nghị Bộ Công Thương có rà soát, đánh giá, giảm bớt số lượng khâu trung gian phân phối xăng dầu; nghiên cứu quy định thù lao đại lý tối thiểu để đảm bảo hoạt động cho các đơn vị bán lẻ ổn định nguồn cung trong kinh doanh xăng dầu.