Người chiến sĩ đi tìm sự thật từ “thế giới bên kia”
Một con người mà vẫn hay nói với cánh lính trẻ: Ở đời có những sự nhầm lẫm có thể châm chước, có thể xí xóa bỏ qua cho nhau để lấy cái tình làm trọng. Còn ở “nghề” thì tuyệt đối không được gói chữ “nhầm” trong hành trang. Bởi sự nhầm lẫn trong nghề có thể phá hỏng một cuộc đời, thậm chí giết chết một con người. Vậy nên trong suốt “đời nghề” Đại tá Nguyễn Văn Hòa luôn là tấm gương sáng về sự cần mẫn, tận tụy, trách nhiệm với công việc. Cho dù đó là một công việc mà có thừa sự dũng cảm và lòng can đảm, chưa chắc tôi đã dám đi...
Người bắt bệnh “tử thi”
“Thú thực tớ cũng chẳng biết đó là cái duyên hay cái nghiệp vận vào mình mà theo cái nghề “bắt bệnh cho tử thi” này. Ngày bé, nhìn thấy ai đứt tay, đứt chân chảy máu đã sợ run người. Vậy mà khi thoát ly công tác lại làm công việc mà nó là nỗi ám ảnh của tuổi thơ...”. Phút trải lòng ấy, có lẽ đã khơi lại những năm tháng tuổi thơ của một cậu bé ở vùng quê xứ Đoài vốn nổi tiếng văn chương chữ nghĩa và những năm tháng, hay nói đúng hơn là những lần thực hành khám nghiệm hiện trường với nỗi ám ảnh chết chóc. Để đến bây giờ, nói không ngoa, nếu phân cấp theo thứ bậc thì có lẽ Đại tá Nguyễn Văn Hòa sẽ luôn là người bắt bệnh “tử thi” số 1 của Công an tỉnh Hoà Bình.
Anh bảo: cuộc đời buộc mình gắn bó với nghiệp KTHS, đó vừa là cái duyên, vừa là cái phận của mình. Dẫu vậy, anh vẫn bảo: Nếu được lựa chọn lại, tôi vẫn sẽ chọn con đường mình đang đi. Dù có gian khổ, thậm chí đôi lúc là sự ám ảnh khôn nguôi. Nhưng mình vẫn chọn, chọn là vì mình còn có thể giúp được những người tốt không vướng phải cảnh oan trái, người xấu phải trả giá cho những việc họ làm.
Bởi lẽ đó, ngay từ khi còn ngồi trên ghế nhà trường đào tạo nghiệp vụ, anh đã xác định sẽ gắn bó trọn đời với cái nghiệp “bắt bệnh cho tử thi”. Năm 1972, khi vừa tròn 17 tuổi, chàng thanh niên Nguyễn Văn Hòa đã tình nguyện đứng trong hàng ngũ lực lượng vũ trang, vừa học tập, vừa tham gia chiến đấu chống giặc Mỹ xâm lược. Thời gian đầu học tập tại Trường Trung cấp Cảnh sát tại Suối Hai, Ba Vì (Hà Nội), anh cùng đồng đội phải hứng chịu đợt rải bom của đế quốc Mỹ trong cuộc chiến 12 ngày đêm lịch sử bảo vệ Thủ đô Hà Nội. Trong hoàn cảnh ấy, anh cùng đồng đội vững vàng tay súng, bảo vệ an toàn nhà trường và các căn cứ quân sự trên địa bàn. Nhờ những trải nghiệm thực tế trong chiến đấu đã giúp cho chàng thanh niên vừa bước ra từ miền quê nghèo ngày càng bản lĩnh hơn, tự tin hơn để hoàn thành xuất sắc chương trình học tập.
Có vốn kiến thức nhất định về nghiệp vụ KTHS, năm 1974, Nguyễn Văn Hòa được phân công công tác tại phòng trinh sát kỹ thuật - Ty Công an Hòa Bình. Giống như những học viên mới ra trường, ban đầu là sự bỡ ngỡ, choáng ngợp với những gì diễn ra xung quanh. Cho đến tận bây giờ, kỷ niệm về lần đầu tiên tiếp xúc với xác chết vẫn để lại trong tâm trí Đại tá Nguyễn Văn Hòa ấn tượng sâu sắc. Đó là vụ tai nạn giao thông xảy ra vào tháng 4 năm 1974. Khi đó anh lính trẻ Nguyễn Văn Hòa vừa nhận công tác được chưa đầy 1 tháng. Anh được lệnh của cấp trên điều động tham gia tổ khám nghiệm.
Lần đầu tiên được cử đi công tác, không tránh khỏi cảm giác hồi hộp, lo lắng. Hiện trường còn lại là tử thi của một đứa trẻ khoảng 6 tuổi, đầu bị dập nát, máu loang lổ khắp mặt đường. Chứng kiến tình cảnh đó, ký ức tuổi thơ bất chợt hiện về trong nỗi ám ảnh. Nhưng vì nhiệm vụ chàng thanh niên trẻ Nguyễn Văn Hòa đã dũng cảm, tiến hành mổ tử thi, chụp ảnh, lấy vân tay và vẽ hiện trường khi nỗi sợ chỉ còn đọng lại ở phía sâu, tận cùng trong đôi mắt.
Nhìn thao tác thuần thục của anh, nhiều người nghĩ anh là một cán bộ lâu năm trong nghề chứ không phải “lính mới tò te”. Sau khi làm xong thủ tục khám nghiệm, anh cẩn thận lau sạch vết máu, bế xác đứa trẻ giao cho cơ quan chức năng làm thủ tục mai táng. Hoàn thành xuất sắc nhiệm vụ ngay lần đầu tham gia tổ khám nghiệm, Nguyễn Văn Hòa được lãnh đạo và anh em trong đơn vị chia vui, động viên khích lệ. “Nói thật, cái cảm giác lần đầu tiếp xúc với tử thi khiến tôi mất ăn, mất ngủ nhiều ngày liên tục. Hình ảnh cháu bé bị chết thương tâm luôn ám ảnh, bao trùm tâm trí. Vì nhiệm vụ, mình phải nỗ lực, cố gắng vượt qua” - Đại tá Nguyễn Văn Hòa chia sẻ.
Đến giờ khi đã đi đến cuối con đường, khi thảnh thơi bên ấm trà anh hay kể cho chúng tôi nghe về những vụ án, những mảnh đời bất hạnh, những câu chuyện nhân văn mà nói như anh vẫn hay tếu: nếu có khiếu, tớ còn viết được cả một cuốn tiểu thuyết dày nghìn trang. Khi chúng tôi có nhã ý muốn nghe anh kể về những kỷ niệm sâu sắc, mà anh tham gia khám nghiệm, anh cười bảo: Nhiều lắm, khó mà có thể nhớ ngay được, bởi quá nhiều vụ. Bình quân mỗi năm, lực lượng KTHS phải khám nghiệm khoảng 200 tử thi. Như vậy, làm một phép tính đơn giản suốt 40 năm gắn bó với nghề, anh cùng đồng đội tham gia khám nghiệm khoảng 8.000 tử thi các loại. Con số trên thực sự làm chúng tôi giật mình. Phải mất hồi lâu và uống liên tục 2 chén chè nóng chúng tôi mới có thể tiếp tục câu chuyện. Khi chúng tôi trấn tĩnh lại, cũng là lúc Đại tá Nguyễn Văn Hòa lục tìm được trong trí nhớ những vụ án đáng nhớ của mình.
Tiếp tục câu chuyện, Đại tá Nguyễn Văn Hòa bảo: Có lẽ hiếm có vụ án mạng nào lại khó khăn, phức tạp như vụ giết người, cướp tài sản tại tiểu khu 14, thị trấn Lương Sơn, huyện Lương Sơn. Chúng tôi nhận được tin vào khoảng 20h, ngày 20/3/1999, tại nhà ông Nguyễn Hồng Tuấn ở tiểu khu 14 phát hiện một xác đàn ông khoảng 43 tuổi, cao khoảng 1m65, người đậm, chết do bị cắt cổ.
Ngay sau khi nhận được tin báo anh em trong đội KTHS đã có mặt tiến hành dựng lại hiện trường, thu thập dấu vết, vật chứng có liên quan và tiến hành mổ tử thi. Hiện trường có sự xáo trộn, dưới nền nhà có vết giằng co, cơ thể nạn nhân có nhiều vết máu ở cổ, thân và bàn chân. Tiến hành khám nghiệm tỷ mỷ, thận trọng, không bỏ sót bất kỳ dấu vết nào tại hiện trường, cuối cùng anh em chúng tôi phát hiện ra một chi tiết quan trọng. Phía trên chiếc công tắc đèn có dấu vân tay lạ, không giống vân tay của nạn nhân. Đây rất có thể là chứng cứ để buộc tội đối tượng. Lực lượng trinh sát một mặt tổ chức thông báo, tìm tung tích nạn nhân, một mặt gửi thông báo tới Cục Hồ sơ nghiệp vụ (Bộ Công an) và Công an các tỉnh, thành đề nghị phối hợp tra cứu dấu vân tay lạ trên.
Cùng thời điểm trên, Công an huyện Lập Thạch, tỉnh Vĩnh Phúc phát đi thông báo, trên địa bàn có 2 người mất tích, một trong số đó có đặc điểm giống với đặc điểm tử thi. Tiếp tục điều tra, xác minh theo đề nghị của Công an Vĩnh Phúc, các trinh sát phát hiện cách đó không xa, có một xác nam giới bị giết chết. Tuy nhiên, do bị chết quá lâu, tử thi phân hủy, thối rữa, không thể lấy được vân tay. Khi ấy tôi đã chỉ đạo anh em bằng mọi cách phải lấy được vân tay, vì đây là thông tin duy nhất để xác định tung tích nạn nhân.
Để thực hiện điều đó, anh rút phần da trên ngón tay nạn nhân, sau đó cho vào tay mình để lăn vân tay. Đúng như dự đoán, thông tin từ dấu vân tay trùng khớp với danh tính người mất tích tại huyện Lập Thạch, tỉnh Vĩnh Phúc. Kết hợp những thông tin trên, cơ quan điều tra đủ căn cứ xác định, 2 vụ án mạng trên do 1 đối tượng gây ra. Sau đó không lâu, thông qua các biện pháp nghiệp vụ, cơ quan điều tra đã bắt gọn đối tượng gây án.
Ngoài ra vụ án mạng giết người, đốt xác xảy ra tháng 3/2007, tại xã Xăm Khòe, huyện Mai Châu (Hòa Bình) lại mang đến cho anh trải nghiệm khác. Dưới con mắt tinh tường, đầy kinh nghiệm của anh, thì đây là vụ trọng án giết người đặc biệt nghiêm trọng, đối tượng gây án một cách chủ động và có kế hoạch từ trước. Hiện trường là một đống tro tàn, nạn nhân là nữ giới đã bị cháy đen và biến dạng. Với tinh thần trách nhiệm cao, anh cùng đồng đội thận trọng, tỷ mỷ thu lượm các vật chứng tại hiện trường, xem xét, đánh giá dấu vết một cách khách quan, chính xác, tiến hành các thao tác mổ xẻ tử thi nhằm xác định nguyên nhân chết. Qua đó, tổ khám nghiệm phát hiện có vết nứt trên hộp sọ, cơ thể hằn lên các vết buộc, thâm tím. Bên cạnh đó, tổ khám nghiệm thu được một thanh gỗ tại hiện trường.
Trên cơ sở kết luận của tổ khám nghiệm, Ban Chuyên án nhận định, nạn nhận bị lừa vào phía trong Hang Khoài, sau đó bị tấn công từ phía sau dẫn tới tử vong. Sau khi chết, đối tượng đã sử dụng dây thừng buộc nạn nhân, sau đó dùng xăng đốt xác phi tang. Kết hợp với các nguồn tin do quần chúng cung cấp, cơ quan điều tra đã xác định nạn nhân là chị Phùng Thị Minh, SN 1974 ở xóm Hữu Tiến, xã Xăm Khòe, Mai Châu. Từ những thông tin hết sức có giá trị đó, Ban chuyên án đã bắt 2 đối tượng phạm tội là Lê Thị Hoa, SN 1966 và Bùi Văn Trưởng, SN 1974 đều trú tại xóm Hữu Tiến, xã Xăm Khòe. Những thông tin do đối tượng khai nhận tại cơ quan điều tra hoàn toàn trùng khớp với nhận định, phán đoán trước đó của anh và đồng đội.
Còn đó những ước nguyện
Trên 40 năm gắn bó với nghề KTHS, anh coi đây là ngôi nhà thứ hai của mình. Ngôi nhà đã gắn bó với anh biết bao kỷ niệm. Chỉ còn 1 năm nữa, Đại tá Nguyễn Văn Hòa sẽ được nghỉ chế độ, song anh vẫn đau đáu một nỗi niềm khát khao, chảy bỏng. Ngày 13/3/1993, trong một chuyến đi công tác tại huyện Kim Bôi, anh được người dân báo tin tại khu vực thành nhà Mạc, thuộc xã Cao Thắng (Lương Sơn) phát hiện xác một người đàn ông chết trong tư thế ngồi, cao khoảng 1m60, người nhỏ.
Tại hiện trường, các anh thu được 1 khẩu súng ngắn thời Pháp, 1 quả lựu đạn mỏ vịt, 1 khuy áo đồng, 1 ống nhòm, 1 cúc áo. Ngay sau đó, anh đã đưa xác người đàn ông xấu số trên về an nghỉ tại Nghĩa trang Sông Đà, lập bàn thờ riêng. Sau khi hoàn tất các thủ tục điều tra, các cơ quan tư pháp đã khẳng định, đây là một sỹ quan chỉ huy trong QĐND Việt Nam vào những năm 1950 - 1954 của thế kỷ trước. Gần 20 năm qua mà danh tính người liệt sỹ vô danh vẫn chưa được xác định. Đại tá Nguyễn Văn Hòa nhắn với chúng tôi rằng, mong muốn lớn nhất đời anh là ngôi mộ chí vô danh đang được các anh trân trọng chăm sóc giữ gìn kia sớm được đoàn tụ với gia đình, người thân.
Suốt cuộc đời sống, chiến đấu và gắn bó trọn đời với nghề, chưa lúc nào tôi thấy Đại tá Nguyễn Văn Hòa thôi nghĩ về công việc, được nghỉ ngơi, an nhàn. Còn sức khỏe, còn làm việc, còn cống hiến cho sự nghiệp bảo vệ ANTT, mang lại cuộc sống bình yên, hạnh phúc cho nhân dân chính là động lực tiếp thêm sức mạnh cho anh