Chính phủ Mỹ sắp thoát cảnh đóng cửa?
Thượng viện Mỹ chính thức thông qua dự luật ngân sách liên bang sau khi một nhóm nghị sĩ đảng Dân chủ quyết định “đảo chiều” và ủng hộ đề xuất của đảng Cộng hòa do Tổng thống Donald Trump dẫn dắt, đánh dấu bước tiến lớn hướng tới việc chấm dứt đợt đóng cửa chính phủ dài nhất trong lịch sử nước Mỹ.
Sáng 10/11 (giờ Hà Nội), các nghị sĩ Thượng viện Mỹ đã bỏ phiếu thông qua dự luật ngân sách liên bang với tỷ lệ 60 phiếu thuận/40 phiếu chống, trong đó có 8 thượng nghị sĩ Dân chủ phá vỡ lập trường của đảng này để ủng hộ dự luật do phe Cộng hòa đề xuất. Những ngày tới, dự luật sẽ cần được Hạ viện Mỹ thông qua và Tổng thống Donald Trump ký ban hành.
Nếu suôn sẻ, gói ngân sách này sẽ giúp Chính phủ Mỹ hoạt động đến ngày 30/1/2026, đồng thời đảm bảo kinh phí hoạt động cho Quốc hội Mỹ và các cơ quan trực thuộc; Bộ Nông nghiệp, Cơ quan Quản lý Thực phẩm và Dược phẩm (FDA); các chương trình phúc lợi cho cựu chiến binh, cùng một số dự án xây dựng của Lầu Năm Góc trong năm tài khóa tới. Gói ngân sách cũng hủy bỏ lệnh sa thải hàng loạt viên chức liên bang được ban hành ngày 1/10 và đảm bảo họ sẽ nhận bù lương. Tuy nhiên, gói ngân sách không gồm việc gia hạn các khoản trợ cấp chăm sóc sức khỏe theo Đạo luật chăm sóc giá cả phải chăng (ACA), còn gọi là Obamacare, một yêu cầu then chốt của đảng Dân chủ. Hai bên sẽ bỏ phiếu vấn đề này vào tháng 12/2025.
Hạ viện Mỹ, hiện do đảng Cộng hòa chiếm ưu thế, chưa công bố thời điểm nhóm họp để bỏ phiếu về dự luật. Tổng thống Donald Trump cùng ngày cho biết, “có vẻ như chúng ta đang tiến gần đến việc kết thúc đóng cửa của chính phủ”. Thượng nghị sĩ Markwayne Mullin, nghị sĩ Cộng hòa của bang Oklahoma tiết lộ, Nhà Trắng đã bày tỏ quan điểm ủng hộ dự luật ngân sách mà thượng viện thông qua.
Kể từ khi Chính phủ Mỹ tạm đóng cửa từ ngày 1/10, các thượng nghị sĩ Dân chủ đã 14 lần bỏ phiếu phản đối dự luật ngân sách do đảng Cộng hòa xây dựng, khẳng định họ chỉ thông qua nếu thượng viện đạt thỏa thuận gia hạn trợ cấp thuế theo Obamacare. Tuy nhiên, phe Cộng hòa cho rằng, các vấn đề liên quan đến Obamacare cần được thương lượng riêng rẽ. Theo Reuters, thỏa thuận lưỡng đảng đạt được sáng 10/11 là kết quả của nhiều tuần đàm phán liên tục giữa phe Cộng hòa và một nhóm các nghị sĩ ôn hòa của đảng Dân chủ. Trong khi đó, New York Times bình luận, việc Thượng viện Mỹ thông qua dự luật có thể xem là một chiến thắng của những người ủng hộ Tổng thống Trump do một số thành viên đảng Dân chủ buộc phải nhượng bộ nhằm chấm dứt cuộc khủng hoảng ngày càng sâu rộng do tình trạng tê liệt của chính phủ.
Sau cuộc bỏ phiếu, lãnh đạo phe đa số của đảng Cộng hòa tại Thượng viện John Thune bày tỏ hoan nghênh và kêu gọi hành động khẩn trương nhằm nhanh chóng khôi phục ngành hàng không, đảm bảo chương trình hỗ trợ thực phẩm diễn ra thông suốt, trả bù lương cho các viên chức. Tuy nhiên, hầu hết các nghị sĩ đảng Dân chủ tỏ ra tức giận trước động thái mà họ cho là sự “đào tẩu” của các nghị sĩ vừa bỏ phiếu ủng hộ dự luật. Theo lập luận của các thành viên đảng Dân chủ, nếu các cuộc đàm phán sau này về Obamacare thất bại, chi phí bảo hiểm của nhiều người Mỹ sẽ tăng vọt từ đầu năm sau. Thượng nghị sĩ Dân chủ Richard J. Durbin, người bỏ phiếu thông qua dự luật sau đó giải thích: “Dự luật này không hoàn hảo, nhưng nó thực hiện những bước quan trọng để giảm bớt thiệt hại từ việc Chính phủ Mỹ bị đóng cửa”.
Tính đến sáng 11/11, Chính phủ Mỹ đã bước sang ngày đóng cửa thứ 41, vượt kỷ lục 35 ngày được thiết lập trong nhiệm kì đầu tiên của Tổng thống Trump. Tình trạng đóng cửa chính phủ kéo dài đã gây tổn thất nặng nề cho nền kinh tế và đời sống người dân tại Mỹ. Theo trang FlightAware, hơn 2.000 chuyến bay nội địa bị hủy và hơn 7.000 chuyến bị hoãn trong ngày 9/11, con số tồi tệ nhất kể từ khi cuộc khủng hoảng bắt đầu.
Bộ trưởng Tài chính Sean Duffy mới đây cảnh báo rằng, hoạt động đi lại bằng đường hàng không trước kỳ nghỉ Lễ Tạ ơn “sẽ giảm xuống mức nhỏ giọt” nếu chính phủ không sớm mở cửa trở lại. Cùng lúc đó, hàng chục triệu người Mỹ có thu nhập thấp đang đối mặt với tình trạng chậm trễ theo chương trình Hỗ trợ dinh dưỡng bổ sung (SNAP).
Tại thủ đô Washington, ngân hàng thực phẩm cho hay, họ phải chuẩn bị thêm khoảng 8 triệu bữa ăn, tăng gần 20% so với kế hoạch ban đầu, để hỗ trợ các gia đình bị ảnh hưởng bởi việc không nhận được lương. Theo CNN, trong 50 năm qua, chính phủ Mỹ đã trải qua 21 đợt đóng cửa, trong đó lần đầu tiên diễn ra vào năm 1976 dưới thời Tổng thống Gerald Ford, kéo dài chỉ 11 ngày.