EU, G7 đồng loạt áp trần giá dầu Nga

Đề xuất này, sẽ được Hội đồng EU chính thức phê duyệt vào ngày 4/12, được cho là một bước đi quan trọng trong nỗ lực của phương Tây nhằm sắp xếp lại thị trường dầu mỏ toàn cầu và cản trở dòng tiền của Moscow.

Với quyết định trên, châu Âu đã kịp nhất trí ấn định mức giá trần mà các quốc gia khác trả cho dầu của Nga trước thời hạn 5/12, khi lệnh cấm vận của EU đối với dầu mỏ vận chuyển bằng đường biển của Nga cũng như lệnh cấm bảo hiểm đối với những nguồn cung cấp đó có hiệu lực. Lệnh cấm vận sẽ ngăn chặn các chuyến hàng vận chuyển dầu thô Nga bằng tàu chở dầu tới EU, vốn chiếm 2/3 lượng hàng nhập khẩu, có khả năng tước đi hàng tỷ euro ngân quỹ của Nga, số tiền mà phương Tây cho rằng Moscow sử dụng cho xung đột ở Ukraine.

Chủ tịch Ủy ban châu Âu Ursula von der Leyen cho biết mức trần giá sẽ làm giảm đáng kể doanh thu của Nga. Đồng thời, biện pháp này sẽ giúp EU ổn định giá năng lượng, mang lại lợi ích cho các nền kinh tế mới nổi trên toàn thế giới. Mức trần sẽ có thể điều chỉnh theo thời gian phù hợp với sự phát triển của thị trường. Trong khi đó, G7 tuyên bố nhóm này đang thực hiện lời cam kết “ngăn chặn Nga thu lợi từ cuộc xung đột ở Ukraine, hỗ trợ sự ổn định trên thị trường năng lượng toàn cầu và giảm thiểu tác động kinh tế tiêu cực do cuộc chiến gây ra”.

Theo Bộ trưởng Tài chính Mỹ Janet Yellen, thỏa thuận trên sẽ giúp hạn chế “nguồn thu nhập chính của Putin cho cuộc chiến bất hợp pháp ở Ukraine đồng thời duy trì sự ổn định của nguồn cung cấp năng lượng toàn cầu”.

Về phần mình, Thủ tướng Estonia Kaja Kallas nhấn mạnh, làm tê liệt doanh thu năng lượng của Nga là cốt lõi của việc ngăn chặn cỗ máy chiến tranh của Moscow. Cứ mỗi USD giới hạn được giảm xuống, thì Nga sẽ giảm thu 2 tỉ USD. Bà cho biết: “Mức giá từ 30-40 USD sẽ gây tổn hại đáng kể cho Nga. Tuy nhiên, đây là sự thỏa hiệp tốt nhất mà chúng tôi có thể nhận được”.

Tuy nhiên, một số người chỉ trích rằng mức đó không đủ thấp để cắt giảm một trong những nguồn thu nhập chính của Nga. Mặc dù vậy, đây vẫn là một mức giá giảm nhiều so với dầu Brent chuẩn quốc tế, với giá 85,48 USD/thùng vào cùng ngày 2/12, nhưng có thể đủ cao để Moscow tiếp tục bán ra ngay cả khi bác bỏ giá trần. Rủi ro lớn đối với thị trường dầu mỏ toàn cầu là mất đi một lượng lớn dầu thô từ nhà sản xuất số 2 thế giới. Nó có thể làm tăng giá xăng dầu đối với người lái xe trên toàn thế giới, điều này đã gây bất ổn chính trị cho Tổng thống Mỹ Joe Biden và các nhà lãnh đạo ở các quốc gia khác.

Châu Âu đã sa lầy trong một cuộc khủng hoảng năng lượng, với việc các chính phủ phải đối mặt với các cuộc biểu tình về chi phí sinh hoạt tăng cao, trong khi các quốc gia đang phát triển còn dễ bị tổn thương hơn trước những thay đổi về chi phí năng lượng. Nhưng phương Tây đã phải đối mặt với áp lực ngày càng tăng trong việc nhắm mục tiêu vào một trong những nguồn thu tiền chính của Nga - dầu mỏ - để cắt giảm các khoản tiền phục vụ cho xung đột ở Ukraine và gây tổn hại cho nền kinh tế Nga. Giá dầu và khí đốt tự nhiên đã tăng vọt sau khi nhu cầu phục hồi sau đại dịch COVID-19 và sau đó là cuộc xung đột khiến các thị trường năng lượng bất ổn, đã mang lại nguồn thu khổng lồ cho kho bạc Nga.

Người phát ngôn Hội đồng An ninh Quốc gia Mỹ John Kirby cho rằng “bản thân mức giá trần sẽ có tác dụng mong muốn trong việc hạn chế khả năng Tổng thống Nga Vladimir Putin thu lợi từ việc bán dầu và hạn chế khả năng tiếp tục sử dụng số tiền đó” cho cuộc xung đột ở Ukraine. Tuy nhiên, có nhiều điều không chắc chắn vẫn ở phía trước. Các hạn chế do COVID-19 ở Trung Quốc và nền kinh tế toàn cầu đang chậm lại có thể đồng nghĩa với việc thế giới bớt khát dầu hơn. Đó là điều mà OPEC và các nước sản xuất dầu đồng minh, bao gồm cả Nga, đã chỉ ra khi quyết định cắt giảm nguồn cung cho thế giới vào tháng 10. Liên minh OPEC+ dự kiến sẽ gặp lại vào ngày 4/12. Xu hướng đó, cộng với việc lệnh cấm vận của EU có thể ngắt thêm nguồn cung dầu ra thị trường, đang làm dấy lên lo ngại về nguồn cung bị siết chặt và giá sẽ cao hơn.

Nga xuất khẩu khoảng 5 triệu thùng dầu mỗi ngày. Tổng thống Vladimir Putin đã nói rằng ông sẽ không bán dầu dưới giá trần và sẽ trả đũa các quốc gia thực hiện biện pháp này. Tuy nhiên, Nga đã định tuyến lại phần lớn nguồn cung của mình tới Ấn Độ, Trung Quốc và các nước châu Á khác với giá chiết khấu cao, vì khách hàng phương Tây đã tránh điều này ngay cả trước lệnh cấm vận của EU. Nga cũng có thể bán dầu ngoài sổ sách bằng cách sử dụng các tàu chở dầu với quyền sở hữu không rõ ràng. Dầu có thể được chuyển từ tàu này sang tàu khác và trộn với dầu có chất lượng tương tự để che giấu nguồn gốc.

Phó Giáo sư bộ môn Kinh tế Chính trị- Khoa Kinh tế Đại học Tổng hợp Quốc gia Moscow mang tên V.Lomonosov, ông Maxim Chirkov cho rằng, việc áp trần giá dầu sẽ không dẫn đến tổn thất cho nền kinh tế Nga, vì có nhiều lựa chọn để lách các hạn chế. Cách được mong đợi nhất là giao dịch thông qua các nước thân thiện, đồng thời, nếu xem xét kỹ các tài liệu, sẽ có nhiều trường hợp ngoại lệ. Chẳng hạn, trần giá không tính đến chi phí vận chuyển và bảo hiểm, tức là những chi phí này có thể được tính vào giá cuối cùng và nó sẽ cao hơn giá trần.

Ngoài ra, dầu được xử lý bên ngoài nước Nga không bị hạn chế, đây là hầu hết các loại dầu được vận chuyển qua đường ống dẫn đến châu Âu. Trong khi đó, ông Robin Brooks, nhà kinh tế trưởng tại Viện Tài chính Quốc tế ở Washington, cho biết giá trần nên được thực hiện khi giá dầu dao động quanh mức 120 USD/thùng vào mùa hè này.