Hội đồng Bảo an lại không tìm được tiếng nói chung về Gaza

Dự thảo nghị quyết của HĐBA do 10 nước thành viên đề xuất và đã được 14 trên 15 nước ủng hộ trong cuộc bỏ phiếu diễn ra ngày 4/6. Ngoài ngừng bắn “ngay lập tức, vô điều kiện và vĩnh viễn”, dự thảo nghị quyết của HĐBA cũng yêu cầu thả tất cả các con tin do Hamas bắt giữ và kêu gọi quyền tiếp cận viện trợ không bị cản trở.

Quyền đại sứ Mỹ tại LHQ, bà Dorothy Shea tuyên bố trước khi HĐBA bỏ phiếu rằng Washington sẽ “không ủng hộ bất kỳ biện pháp nào không lên án Hamas, không kêu gọi Hamas giải giáp và rời khỏi Gaza”. “Mỹ đã đưa ra lập trường rất rõ ràng kể từ khi cuộc xung đột này bắt đầu rằng Israel có quyền tự vệ, bao gồm cả việc đánh bại Hamas và đảm bảo rằng họ không bao giờ có thể đe dọa Israel nữa”, đại sứ Mỹ nhấn mạnh. Washington là đồng minh và nhà cung cấp vũ khí lớn nhất của Israel.

Cuộc bỏ phiếu của HĐBA diễn ra trong bối cảnh Israel tiến hành một cuộc tấn công vào Gaza sau khi chấm dứt lệnh ngừng bắn kéo dài hai tháng. Các cơ quan y tế ở Gaza cho biết những cuộc không kích của Israel khiến ít nhất 45 người thiệt mạng chỉ tính riêng trong ngày 4/6, trong khi Israel thông báo một binh sĩ của họ đã tử vong trong cuộc giao tranh.

Đại sứ Anh tại LHQ Barbara Woodward chỉ trích quyết định của chính phủ Israel khi mở rộng các hoạt động quân sự tại Gaza và hạn chế nghiêm ngặt viện trợ nhân đạo, coi đây là hành động “không thể biện minh, không cân xứng và phản tác dụng”. Israel đã bác bỏ các lời kêu gọi ngừng bắn vô điều kiện hoặc vĩnh viễn, nhấn mạnh rằng Hamas “không thể ở lại Gaza”. Đại sứ Israel tại LHQ Danny Danon phát biểu với các thành viên HĐBA đã bỏ phiếu ủng hộ dự thảo nghị quyết: “Các vị đã chọn xoa dịu và khuất phục. Các vị đã chọn con đường không dẫn đến hòa bình. Chỉ dẫn đến nhiều khủng bố hơn”.

Trong khi đó, Hamas lên án việc Mỹ phủ quyết dự thảo, nói rằng điều này cho thấy “sự thiên vị mù quáng của chính quyền Mỹ đối với Israel”. “Chúng tôi lên án mạnh mẽ việc chính quyền Mỹ bất chấp ý chí của toàn thế giới, vì 14 trong số 15 quốc gia trong HĐBA ủng hộ nghị quyết này. Lập trường này phản ánh sự coi thường luật pháp quốc tế và hoàn toàn bác bỏ mọi nỗ lực quốc tế nhằm ngăn chặn sự đổ máu của người Palestine”, đại diện Hamas tuyên bố ngày 5/6. Hamas cũng cảnh báo động thái này đã “bật đèn xanh” để Israel “tiếp tục cuộc chiến tàn khốc nhằm tiêu diệt thường dân vô tội”. Bên cạnh đó, nhóm này cũng cho rằng việc HĐBA không thể cung cấp viện trợ cho Gaza “đặt ra những nghi vấn về vai trò của các thể chế quốc tế cũng như tính hợp lệ của luật pháp và công ước quốc tế”.

Cuộc chiến ở Gaza nổ ra năm 2023 sau khi Hamas tấn công miền Nam Israel, khiến 1.200 người thiệt mạng và bắt khoảng 250 con tin. Theo các cơ quan y tế Gaza, Israel đã đáp trả bằng một chiến dịch quân sự khiến hơn 54.000 người Palestine thiệt mạng, hàng triệu người đứng bên bờ vực của nạn đói.

Dưới áp lực toàn cầu, Israel đã cho phép các đợt hàng viện trợ do LHQ bảo trợ được đến Gaza một cách hạn chế từ ngày 19/5. Vài ngày sau, một hệ thống phân phối viện trợ mới do Mỹ và Israel hậu thuẫn có tên “Quỹ Nhân đạo Gaza” (GHF) được khởi động. Theo các tờ báo quốc tế, tổ chức này đang sử dụng các công ty an ninh và hậu cần tư nhân của Mỹ để vận chuyển viện trợ vào Gaza, phân phối tại các địa điểm được coi là an toàn.

Đáng chú ý, tổ chức này mới đây tuyên bố sẽ không tiếp tục ngay việc phân phối viện trợ tại Gaza sau khi đóng cửa cả ngày 4/6. Đăng tải trên Facebook, GHF cho biết sẽ “chia sẻ thông tin về thời gian mở cửa ngay khi công việc bảo trì hoàn tất”. GHF kêu gọi những người tìm kiếm viện trợ nên “đi theo các tuyến đường do quân đội Israel vạch ra để đảm bảo an toàn”. Việc đình chỉ phân phối thực phẩm tại Gaza diễn ra sau khi lực lượng Israel nổ súng vào người Palestine tìm kiếm viện trợ gần một địa điểm phân phối tại Rafah, phía Nam Gaza hôm 3/6. Theo cơ quan y tế Gaza, cuộc tấn công này của Israel đã giết chết ít nhất 27 người và làm bị thương khoảng 90 người khác. Trước đó, hôm 1/6, lực lượng Israel đã nổ súng vào hàng nghìn người tìm kiếm viện trợ gần địa điểm nói trên ở Rafah, giết chết ít nhất 31 người và làm bị thương hơn 150 người, theo Cơ quan Phòng vệ Dân sự Gaza. Ngày hôm sau, thêm 3 người đã thiệt mạng và khoảng 30 người bị thương khi lực lượng Israel một lần nữa nổ súng gần địa điểm phân phối ở Rafah.

Ủy ban Chữ thập đỏ Quốc tế (ICRC) đã xác nhận rằng họ đã tiếp nhận “làn sóng thương vong hàng loạt là 179 trường hợp” sau cuộc tấn công hôm 1/6, bao gồm 21 bệnh nhân “được tuyên bố là đã chết khi đến nơi”. ICRC cũng đã cảnh báo rằng người Palestine ở Gaza gần đây đang phải đối mặt với “quy mô và tần suất chưa từng có của các vụ thương vong hàng loạt”. Dù vậy, Israel phủ nhận các cáo buộc tấn công vào thường dân tìm kiếm viện trợ.

Bất chấp sự thúc giục từ Israel và Mỹ, LHQ và các nhóm viện trợ quốc tế đã từ chối làm việc với GHF vì cho rằng tổ chức này không trung lập, quân sự hóa viện trợ và buộc người Palestine phải di dời. Trước cuộc bỏ phiếu của HĐBA, Giám đốc viện trợ của LHQ Tom Fletcher một lần nữa kêu gọi Israel tạo điều kiện để họ và các nhóm viện trợ khác được phép hỗ trợ người dân ở Gaza, nhấn mạnh rằng họ có kế hoạch, nguồn cung cấp và kinh nghiệm.