Liều thuốc “chữa lành” cho Ukraine?

Tuy nhiên, kết quả mà ông Zelensky đạt được trong chuyến công du tới Anh ngay sau đó được coi như một liều thuốc “chữa lành”, khi Kiev tiếp tục nhận được sự ủng hộ lớn từ cá nhân Thủ tướng Keir Starmer và một số lãnh đạo châu Âu khác, trong đó có việc kêu gọi thành lập một liên minh tự nguyện nhằm cung cấp đảm bảo an ninh cho Ukraine.

The Guardian ngày 3/3 đưa tin, Thủ tướng Anh Keir Starmer mới đây đã thông báo về kết quả của Hội nghị thượng đỉnh châu Âu bàn về tương lai Ukraine diễn ra tại London hôm 2/3 (giờ địa phương). Theo đó, 19 lãnh đạo cấp cao của Liên minh châu Âu (EU), Tổ chức Hiệp ước Bắc Đại Tây Dương (NATO) cùng một số nước trong và ngoài châu Âu, đã thống nhất bốn bước đi nhằm tiếp tục hỗ trợ Ukraine trong cuộc xung đột hiện nay với Nga. Một là, tiếp tục viện trợ quân sự và tăng áp lực kinh tế lên Nga.

Hai là, đảm bảo chủ quyền và an ninh của Ukraine. Ba là, tiếp tục tăng cường khả năng phòng thủ của Ukraine trong trường hợp đạt thỏa thuận hòa bình để ngăn chặn các cuộc xung đột khác trong tương lai. Và cuối cùng, kêu gọi các đối tác tham gia một liên minh tự nguyện để cung cấp đảm bảo an ninh cho Ukraine – bước đi mà Thủ tướng Keir Starmer nhấn mạnh là cần có sự ủng hộ từ Mỹ để thành công, như ông đã đề cập với Tổng thống Mỹ Donald Trump trong lần thăm Nhà Trắng hồi cuối tháng 2.

Ông Keir Starmer nêu rõ: “Các đồng minh châu Âu sẽ tiến tới xây dựng một liên minh tự nguyện để bảo vệ một thỏa thuận ở Ukraine và bảo đảm hòa bình. Không phải quốc gia nào cũng có thể đóng góp, nhưng điều đó không có nghĩa là châu Âu có thể khoanh tay đứng nhìn. Vẫn có những nước sẵn sàng đẩy mạnh kế hoạch ngay từ bây giờ với sự cấp bách thực sự. Anh sẵn sàng hỗ trợ bằng cách đưa binh lính đến thực địa và triển khai máy bay chiến đấu. Cùng với các quốc gia khác, châu Âu phải gánh vác trọng trách này”.

Đây không phải là lần đầu tiên cụm từ liên minh tự nguyện được nhắc đến trong chính trị quốc tế. Theo The Guardian, cụm từ này từng được sử dụng vào năm 2003 khi Washington dưới sự lãnh đạo của Tổng thống George W. Bush, đã kêu gọi một liên minh quân sự để tham chiến tại Iraq, với lý do giải giáp nước này khỏi việc sở hữu vũ khí hủy diệt hàng loạt. Ở thời điểm đó, Anh là đồng minh dành sự ủng hộ lớn nhất đối với Mỹ khi gửi gần 46.000 binh sĩ. Giới chuyên gia nhận định, bằng việc sử dụng cụm từ này, Thủ tướng Keir Starmer có lẽ đang ngầm nhắc lại rằng London đã từng ủng hộ Washington như thế nào. Tuy nhiên, theo Telegraph, sáng kiến về liên minh tự nguyện có thể là một bước ngoặt nhưng cũng đi kèm với nhiều rủi ro địa chính trị.

Mặc dù đã có sự ủng hộ từ Pháp hay thậm chí là Canada, sáng kiến này hiện đối mặt với sự phản đối từ Đức và Ba Lan. Thủ tướng Đức Olaf Scholz cho rằng thời điểm hiện nay chưa phù hợp để bàn tới việc triển khai quân tới Ukraine, cho biết họ có thể xem xét ý tưởng sau khi có một khuôn khổ cụ thể. Trước đó, Tổng thống Nga Vladimir Putin từng nhiều lần tái khẳng định, việc triển khai binh sĩ phương Tây trên lãnh thổ Ukraine có thể bị coi là sự can thiệp trực tiếp vào cuộc chiến và có khả năng dẫn đến những hậu quả khó lường.

Cũng tại cuộc họp báo sau hội nghị thượng đỉnh, Thủ tướng Anh bác bỏ những thông tin gần đây cho rằng Washington không phải là một đồng minh đáng tin cậy của châu Âu. Ông Keir Starmer cho biết, London, Paris sẽ tiên phong cùng Kiev sẽ xây dựng kế hoạch chấm dứt chiến sự Ukraine và trao đổi bản dự thảo với Washington, nhấn mạnh mọi thỏa thuận ngừng bắn đều phải được đồng minh phía bên kia Đại Tây Dương hậu thuẫn.

“Chúng ta phải tìm cách phối hợp làm việc. Chúng ta đã chứng kiến ba năm xung đột đẫm máu và lúc này cần đạt được hòa bình lâu dài. Anh, cùng với Pháp và có thể thêm một hoặc hai bên nữa, sẽ làm việc với Ukraine về kế hoạch chấm dứt giao tranh. Sau đó, chúng ta sẽ trao đổi dự thảo với phía Mỹ”. Giới quan sát chính trị quốc tế cho rằng, dù châu Âu đang nỗ lực để kiểm soát các cuộc đàm phán về Ukraine, “lục địa già” vẫn cần duy trì liên lạc mật thiết với ông Donald Trump và các cộng sự tại Nhà Trắng, bởi lập trường của Tổng thống Mỹ về cuộc xung đột Nga - Ukraine hoàn toàn có khả năng thay đổi trong vòng ba tháng đến nửa năm tới, nhất là trong bối cảnh Washington gần đây đang thúc đẩy khôi phục quan hệ với Moscow. Hôm 2/3, Người phát ngôn điện Kremlin Dmitry Peskov thậm chí còn khẳng định, chính quyền Mỹ của Tổng thống Donald Trump đang thay đổi nhanh chóng cấu trúc chính sách đối ngoại và nhiều điểm trong định hướng này trùng khớp với quan điểm của Moscow.

Về phần mình, ông Zelensky hoan nghênh hội nghị thượng đỉnh và đăng tải trên mạng xã hội X như sau: “Sự thống nhất của châu Âu đang ở mức độ cao đặc biệt, mức độ chưa từng thấy trong một thời gian dài. Chúng tôi cảm thấy sự ủng hộ mạnh mẽ dành cho Ukraine, cho người dân của chúng tôi, cả binh lính và thường dân và nền độc lập của chúng tôi”. Đặc biệt, Tổng thống Ukraine vẫn gửi tín hiệu cho thấy ông không từ bỏ hoàn toàn hy vọng về việc hàn gắn quan hệ với ông Trump.

Ông Zelensky tuyên bố: “Tôi biết ơn Tổng thống Trump, Quốc hội Mỹ và nhân dân Mỹ. Ukraine luôn đánh giá cao sự ủng hộ đó, đặc biệt là trong ba năm xung đột. Chính sách của chúng tôi là tiếp tục tiến lên bất chấp điều đã xảy ra trong quá khứ. Chúng tôi có tinh thần xây dựng. Chúng tôi sẵn sàng ký kết thỏa thuận khoáng sản. Và tôi tin rằng Mỹ cũng sẵn sàng”.

Ngoài ra, trong chuyến thăm của ông Zelensky tới London, Anh đã công bố khoản vay trị giá 2,8 tỷ USD cho Ukraine, nhằm giúp Kiev tăng cường năng lực quân sự. Theo đó, khoản vay sẽ được trả lại London bằng lợi nhuận thu được từ tài sản của Nga bị đóng băng ở phương Tây. Tổng thống Zelensky sau đó tiết lộ, số tiền mà Anh cho Ukraine vay nêu trên sẽ được sử dụng để sản xuất vũ khí trên lãnh thổ Ukraine. Còn Bộ trưởng Tài chính Anh Rachel Reeves tin rằng, khoản vay sẽ đưa Ukraine vào vị thế mạnh nhất có thể tại thời điểm quan trọng của cuộc chiến.