Mỹ trấn an đồng minh Vùng Vịnh sau cuộc rút quân khỏi Afghanistan

Trong cuộc họp báo tại Bahrain ngày 9/9, Bộ trưởng Quốc phòng Mỹ Lloyd Austin đã đưa ra cảnh báo rằng nhóm khủng bố al-Qaeda vẫn có khả năng trỗi dậy tại Afghanistan sau khi Mỹ và đồng minh rút quân. “Cả thế giới đang theo dõi những gì sẽ diễn ra và liệu al-Qaeda có tái xuất tại Afghanistan hay không. Bản chất của al-Qaeda hay các nhóm Hồi giáo cực đoan khác là luôn cố gắng tìm địa điểm để phát triển và tái xuất, dù là ở Afghanistan, Somalia hay tại những khu vực chưa có chính phủ”, Bộ trưởng Quốc phòng Mỹ cho hay.

Trong một thỏa thuận vào tháng 2/2020 với chính quyền Trump, các thủ lĩnh Taliban cam kết không hỗ trợ al-Qaeda hoặc các nhóm cực đoan khác. Tuy vậy, các quan chức Mỹ hoài nghi rằng Taliban vẫn duy trì quan hệ với al-Qaeda, nhiều nước bao gồm cả các quốc gia Arab Vùng Vịnh lo ngại rằng việc Taliban trở lại nắm quyền có thể mở ra cánh cửa cho sự hồi sinh của al-Qaeda. Mối lo ngại này hoàn toàn có cơ sở.

Theo AP, Taliban từng cung cấp cho al-Qaeda nơi trú ẩn trong thời kỳ cai trị tại Afghanistan từ năm 1996 đến 2001. Sau vụ tấn công 11/9/2001, Mỹ đã tấn công và lật đổ Taliban sau khi phong trào này từ chối “giao nộp” al-Qaeda.

Ngoài ra, ông Austin cũng khẳng định rằng quân đội Mỹ có khả năng ngăn chặn al-Qaeda hoặc bất kỳ mối đe dọa cực đoan nào khác đối với Mỹ xuất phát từ Afghanistan bằng cách sử dụng máy bay giám sát và tấn công từ các nước lân cận. Tuy nhiên, ông cũng thừa nhận rằng việc đối phó với các mối đe dọa sẽ khó khăn hơn nếu không có quân đội Mỹ và đội ngũ tình báo đóng quân tại Afghanistan.

Hai ông Austin và Blinken là các quan chức cấp cao nhất của Mỹ đến thăm Vùng Vịnh sau khi Taliban lên nắm quyền tại Afghanistan. Chuyến công du của hai Bộ trưởng nhằm trấn an các đồng minh Vùng Vịnh rằng quyết định của Tổng thống Joe Biden khi chấm dứt cuộc chiến của Mỹ ở Afghanistan là để tập trung hơn vào các thách thức an ninh khác như Trung Quốc và Nga chứ không báo trước việc Mỹ bỏ rơi các đối tác ở Trung Đông.

Theo kế hoạch, Bộ trưởng Austin sẽ đến thăm Arab Saudi trong ngày 9/9, tuy vậy, phát ngôn viên Lầu Năm Góc John Kirby công bố rằng kế hoạch đã thay đổi do một số “vấn đề trong lịch trình”, trong khi ông Austin ngụ ý cho biết rằng chuyến thăm bị hoãn lại theo yêu cầu của Riyadh. Arab Saudi là điểm dừng chân đáng chú ý và được mong đợi nhất trong chuyến thăm lần này của Bộ trưởng Quốc phòng Mỹ trong bối cảnh sắp tưởng niệm 20 năm vụ tấn công 11/9. 15 trong số những tên không tặc gây ra vụ tấn công đẫm máu nhất lịch sử nước Mỹ năm 2001 là người Arab Saudi, cùng với thủ lĩnh al-Qaeda là Osama bin Laden. Vụ tấn công vào tòa tháp đôi World Trade Center, trụ sở Bộ Quốc phòng Mỹ và tại bang Pennsylvania năm 2001 là nguyên nhân chính khiến Mỹ tiến hành cuộc chiến tại Afghanistan.

Arab Saudi là đồng minh quan trọng của Mỹ tại khu vực, tuy nhiên, mối quan hệ song phương đôi lần sứt mẻ trong những năm qua. Đầu tháng này, Tổng thống Joe Biden đã chỉ đạo giải mật một số tài liệu liên quan đến vụ tấn công 11/9, trước sức ép của gia đình các nạn nhân mong muốn tìm ra chân tướng vụ việc cũng như sự liên quan của Arab Saudi. Nhiều tài liệu và quan chức của Mỹ đã công khai hoặc ngụ ý chỉ ra sự liên quan, trợ giúp của Arab Saudi với các phần tử gây ra vụ tấn công. Tuy vậy, các báo cáo chính thức, bao gồm cả từ Ủy ban về vụ 11/9 của Mỹ, đều không đưa ra những bằng chứng xác thực để khẳng định Arab Saudi có liên quan hay không.

Về phần mình hôm 8/9, Đại sứ quán Arab Saudi tại Washington đưa ra tuyên bố trong đó hoan nghênh động thái nhằm giải mật và công bố thêm các tài liệu liên quan đến vụ 11/9, nhấn mạnh rằng “không có bằng chứng nào cho thấy Chính phủ Arab Saudi hoặc các quan chức của nước này đã biết trước về vụ tấn công khủng bố hoặc có liên quan đến việc lập kế hoạch hay thực hiện kế hoạch tấn công”.